Πολλές είναι πλέον οι δυσκολίες που ανακύπτουν σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των ναρκωτικών ουσιών µιας και τα µέσα διάδοσή τους έχουν αλλάξει το ίδιο όπως και οι µέθοδοι αλλά και οι πρακτικές των ίδιων των χρηστών.
Κύρια αιτία είναι η διακίνηση µέσω διαδικτύου, εκεί δηλαδή που δηµιουργούνται τα µεγαλύτερα προβλήµατα ελέγχου της διακίνησης και καταπολέµησης αυτής ακριβώς της παράνοµης συναλλαγής.
Ως εκ τούτου και οι διωκτικές αρχές έχουν προσαρµοστεί σταδιακά στα νέα δεδοµένα, αλλά η προσαρµογή αυτή δεν είναι η πιο εύκολη υπόθεση καθώς το διαδίκτυο και η τεχνολογία αλλάζουν µέρα µε τη µέρα τα πάντα.
To Κέντρο Θεραπείας Εξαρτηµένων Ατόµων – ΚΕΘΕΑ ανακοίνωσε πριν από λίγες ηµέρες την Ετήσια Έκθεση της ∆ιεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών (INCB). Στην Ετήσια Έκθεσή του για το 2023 το INCB διαπιστώνει:
• αύξηση στη διαθεσιµότητα ναρκωτικών λόγω της διαδικτυακής τους διακίνησης,
• κινδύνους για την ασφάλεια των ασθενών λόγω των παράνοµων διαδικτυακών φαρµακείων,
• τις δυσκολίες των Αρχών να παρακολουθούν και να διώκουν τις παράνοµες διαδικτυακές δραστηριότητες που σχετίζονται µε τα ναρκωτικά,
• τις ευκαιρίες που προσφέρει το ∆ιαδίκτυο και τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης για εκστρατείες πρόληψης και βελτίωση της πρόσβασης σε θεραπεία για τη χρήση ναρκωτικών.
• Η Επιτροπή εκφράζει επίσης, ακόµα µία φορά την ανησυχία για τις επίµονες παγκόσµιες ανισότητες όσον αφορά τη διαθεσιµότητα και την κατανάλωση νόµιµων φαρµάκων για τη θεραπεία του πόνου.
Το µεταβαλλόµενο τοπίο της διαδικτυακής διακίνησης ναρκωτικών
Το µεταβαλλόµενο τοπίο της διαδικτυακής διακίνησης ναρκωτικών δηµιουργεί νέες προκλήσεις και ευκαιρίες για τον έλεγχο των ναρκωτικών, αναφέρει το INCB στην Ετήσια Έκθεσή του. Σύµφωνα µε το INCB, η αυξηµένη διαθεσιµότητα παράνοµων ναρκωτικών στο ∆ιαδίκτυο, η εκµετάλλευση διαδικτυακών πλατφορµών, συµπεριλαµβανοµένων των µέσων κοινωνικής δικτύωσης, από εγκληµατικές οµάδες και ο αυξηµένος κίνδυνος θανάτων από υπερβολική δόση, λόγω της διαδικτυακής παρουσίας της φαιντανύλης και άλλων συνθετικών οπιοειδών, είναι µερικές από τις βασικές δυσκολίες στον έλεγχο των ναρκωτικών την εποχή του ∆ιαδικτύου.
Όπως επισηµαίνεται χαρακτηριστικά, η χρήση µέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων διαδικτυακών πλατφορµών σηµαίνει ότι οι διακινητές ναρκωτικών µπορούν να διαφηµίσουν τα προϊόντα τους στο παγκόσµιο κοινό. ∆ιάφορες συµβατικές πλατφόρµες µέσων κοινωνικής δικτύωσης χρησιµοποιούνται ως τοπικές αγορές, και το ακατάλληλο περιεχόµενο είναι ευρέως προσβάσιµο σε παιδιά και εφήβους.
Οι µέθοδοι κρυπτογράφησης, η ανώνυµη περιήγηση στο darknet και τα κρυπτονοµίσµατα χρησιµοποιούνται συνήθως για την αποφυγή του εντοπισµού, γεγονός που δηµιουργεί δυσκολίες στη δίωξη αδικηµάτων διαδικτυακής διακίνησης.
Οι παραβάτες µπορούν να µεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε περιοχές όπου η επιβολή του νόµου είναι λιγότερο εντατική ή οι κυρώσεις ελαφρύτερες ή να εγκατασταθούν σε χώρες στις οποίες µπορούν να αποφύγουν την έκδοση. Η τεράστια κλίµακα της διαδικτυακής δραστηριότητας συνιστά πρόσθετη δυσκολία. Σε µία περίπτωση στη Γαλλία οι διωκτικές αρχές συνέλεξαν περισσότερα από 120 εκατοµµύρια µηνύµατα κειµένου από 60.000 κινητά τηλέφωνα.
Η ασφάλεια των ασθενών κινδυνεύει από τα παράνοµα φαρµακεία του ∆ιαδικτύου που πωλούν φάρµακα χωρίς ιατρική συνταγή απευθείας στους καταναλωτές. Είναι αδύνατο για τους καταναλωτές να γνωρίζουν εάν τα φάρµακα είναι πλαστά, µη εγκεκριµένα ή ακόµα και παράνοµα. Το παγκόσµιο εµπόριο παράνοµων φαρµακευτικών προϊόντων εκτιµάται ότι ανέρχεται σε 4,4 δισεκατοµµύρια δολάρια ΗΠΑ.
Ευκαιρίες για θεραπεία και πρόληψη της χρήσης ναρκωτικών
Το INCB θεωρεί ότι οι διαδικτυακές πλατφόρµες προσφέρουν ευκαιρίες για την πρόληψη της µη ιατρικής χρήσης ναρκωτικών, την ευαισθητοποίηση σχετικά µε τις βλάβες που συνεπάγεται η χρήση ναρκωτικών και για την υποστήριξη εκστρατειών για τη δηµόσια υγεία. Οι κυβερνήσεις µπορούν να χρησιµοποιήσουν πλατφόρµες µέσων κοινωνικής δικτύωσης για τη διεξαγωγή εκστρατειών πρόληψης της χρήσης ουσιών, ιδίως στους νέους.
Η τηλεϊατρική και τα φαρµακεία του ∆ιαδικτύου θα µπορούσαν να βελτιώσουν την πρόσβαση στην υγειονοµική φροντίδα, να βοηθήσουν στην προσέγγιση ασθενών µε πρόβληµα χρήσης ναρκωτικών και να παρέχουν θεραπευτικές υπηρεσίες σε περισσότερα άτοµα.
Οι διαδικτυακές πλατφόρµες θα µπορούσαν επίσης να χρησιµοποιηθούν για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά µε τις αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης ναρκωτικών και για τη δηµοσιοποίηση προειδοποιήσεων για νοθευµένα ναρκωτικά, οι οποίες θα µπορούσαν να σώσουν ζωές.
Τα ναρκωτικά στον κόσµο
Στο Αφγανιστάν η παράνοµη καλλιέργεια παπαρούνας και η παραγωγή ηρωίνης µειώθηκαν δραστικά. Η κρίση των οπιοειδών συνεχίζει να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη Βόρεια Αµερική, καθώς ο αριθµός των θανάτων που αφορούσαν συνθετικά οπιοειδή εκτός από µεθαδόνη συνεχίζει να αυξάνεται, φθάνοντας τους 70.000 το 2021.
Οι οργανώσεις διακίνησης ναρκωτικών συνεχίζουν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στη λεκάνη του Αµαζονίου σε παράνοµες εξορύξεις, παράνοµη υλοτοµία και διακίνηση άγριων ζώων. Επίπεδα ρεκόρ παράνοµης καλλιέργειας θάµνων κόκας καταγράφηκαν στην Κολοµβία και το Περού, αυξηµένα κατά 13% και 18% αντίστοιχα.
Οι κατασχέσεις κοκαΐνης έφτασαν σε επίπεδο ρεκόρ το 2021 στη ∆υτική και Κεντρική Αφρική, µια σηµαντική περιοχή διέλευσης για την κοκαΐνη.
Η Νότια Ασία φαίνεται ότι γίνεται όλο και περισσότερο στόχος διακίνησης µεθαµφεταµίνης που παρασκευάζεται παράνοµα στο Αφγανιστάν, προς την Ευρώπη και την Ωκεανία.
Τα νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού έχουν µετατραπεί από τόπους αποκλειστικής διέλευσης κατά µήκος των οδών διακίνησης ναρκωτικών σε αγορές προορισµού για συνθετικά ναρκωτικά. Αυτό δηµιουργεί σηµαντικές δυσκολίες για τις κοινότητες και τα συστήµατα δηµόσιας υγείας τους.
Στη συνοδευτική Έκθεσή του για τις πρόδροµες ουσίες το INCB συνιστά να τεθούν υπό διεθνή έλεγχο συνολικά 16 πρόδροµες ουσίες διεγερτικών τύπου αµφεταµίνης. ∆ύο πρόδροµες ουσίες της φαιντανύλης έχουν επίσης αξιολογηθεί και συσταθεί για διεθνή έλεγχο από το INCB, µετά από αίτηµα των Ηνωµένων Πολιτειών.
Όπως βλέπουµε λοιπόν, η έκθεση του Έκθεση της ∆ιεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών εστιάζει στα απανωτά προβλήµατα που προκαλεί το διαδίκτυο στην διακίνηση και χρήση ναρκωτικών ουσιών.
∆εν αντιµετωπίζεται ασφαλώς το πρόβληµα αυτό µε κατασταλτικά µέτρα κατά των χρηστών παρά µε την πρόληψη και λήψη µέτρων ώστε η διακίνηση αυτή που λαµβάνει χώρα µέσω διαδικτύου να περιοριστεί κατά το δυνατόν. Το διαδίκτυο βέβαια παρέχει τεράστιες δυνατότητες ελιγµών όλων αυτών που προωθούν την διακίνηση.
Τι γίνεται στην Ελλάδα
Στην χώρα µας το πρόβληµα µε την χρήση ναρκωτικών ουσιών αλλά και την διακίνησή τους είναι πολυσύνθετο.
Σύµφωνα µε την ετήσιας Έκθεσης για την κατάσταση των ναρκωτικών και των οινοπνευµατωδών στην Ελλάδα 2022 που έχει δώσει στην δηµοσιότητα το Εθνικό Κέντρο Τεκµηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ), στοιχεία για τους εφήβους έδειχναν προ πανδηµίας (2019) ότι η χρήση κάνναβης ήταν σηµαντικά υψηλότερη συγκριτικά µε πριν από µία 12ετία.
Τα τελευταία χρόνια, περίπου 1. 000 άτοµα απευθύνονται ετησίως στις θεραπευτικές υπηρεσίες για προβλήµατα από τη χρήση κάνναβης, µε την τάση να είναι σταθερά αυξητική σε όλη την προηγούµενη 10ετία.
Η είσοδος των εφήβων στη χρήση κάνναβης, εφόσον δεν ανακοπεί, αναµένεται να συµβάλει σε περαιτέρω αύξηση του αριθµού των νεαρών ενηλίκων που θα απευθυνθούν στο µέλλον στις εξειδικευµένες δοµές για προβλήµατα από τη χρήση κάνναβης ή/και άλλων ουσιών.
Τα οπιοειδή αποτελούν τη βασική αιτία εισόδου στη θεραπεία στην Ελλάδα. Είναι ενθαρρυντικό ότι οι είσοδοι για οπιοειδή µειώνονται σταθερά την τελευταία 10ετία. Ωστόσο, αυξήσεις παρατηρούνται στις εισόδους µε προβλήµατα από την κοκαΐνη ή άλλα διεγερτικά.
Στη χώρα µας την τελευταία 4ετία περίπου 500 άτοµα εισέρχονται ετησίως στη θεραπεία για προβλήµατα από την χρήση κοκαΐνη.
Μισοί εξ’ αυτών αναφέρουν δευτερευόντως και χρήση ηρωίνης. Το παραπάνω είναι ενδεικτικό µεταβολών τόσο στα πρότυπα χρήσης στην κοινότητα των χρηστών όσο και στην αγορά των ναρκωτικών στη χώρα µας, αναφέρει µεταξύ άλλων η έκθεση του ΕΚΤΕΠΝ.
