Κάθε χρόνο το έργο των εκπαιδευτικών γίνεται περισσότερο ηράκλειο… Πενήντα (50) χρόνια στην εκπαίδευση πρώτη φορά παρατηρώ τόσες δυσκολίες που οφείλονται στην αστάθεια του πλαισίου, στην επιρροή των συναισθηµάτων, και στις εγγενείς αδυναµίες των µαθητών…
Η ανάγκη για στήριξη των εκπαιδευτικών µε όλα τα µέσα είναι περισσότερο επιτακτική από ποτέ. Ας θυσιάσουµε µια φρεγάτα Belhara κι ας βάλουµε πλάτη, όσοι µπορούµε, µε τον τρόπο του ο καθένας και η καθεµιά! Στο σηµείωµα παρουσιάζω εικόνες σύγχρονων µαθητών των οποίων η πλειοψηφία δυσκολεύεται να ακολουθήσει τις οδηγίες του Αριστοτέλη για κωδικοποίηση και ταξινόµηση της νέας ύλης…
Οι ευέλικτοι, οι διστακτικοί, και οι αγχωτικοί
Τα συναισθήµατα διαδραµατίζουν πολύπλοκο ρόλο στη δηµιουργικότητα, χρησιµεύοντας τόσο ως καταλύτες όσο και ως αναστολείς στην καλλιτεχνική, την καινοτόµο και τη µαθησιακή διαδικασία.
Οι λίγοι ευέλικτοι έχουν θετικά συναισθήµατα για αυτό ακολουθούν µονοπάτια που ενισχύουν τη γνωστική ευελιξία και την δηµιουργία νέων ιδεών. Είναι αισιόδοξοι µε ανθεκτικότητα, που τους επιτρέπει να επιµένουν σε δηµιουργικές προσπάθειες και στην επίλυση προβληµάτων, παρά τις πιθανές αποτυχίες τους.
Οι διστακτικοί ακολουθούν µονοπάτια αναµονής, έχουν αρνητικά συναισθήµατα, που τους οδηγούν σε λεπτοµερή, σχολαστική και διαρκή προσπάθεια και πισωγυρίσµατα.
Οι αγχώδεις κατακυριεύονται από το ‘‘άγχος χαρακτηριστικών’’ δηλαδή το άγχος που είναι µέρος της προσωπικότητάς τους. Το πλαίσιο της φοίτησης τους, η φύση της δηµιουργικής ή µη εργασίας, οι προσωπικές τους εµπειρίες επηρεάζουν την απόδοσης τους.
Αριστοτέλης, ο 1ος ταξινόµος
Ο κόσµος, όπως τον περιγράφει ο Αριστοτέλης στις ‘‘Κατηγορίες’’, αποτελείται από ουσίες -µεµονωµένα πράγµατα- στις οποίες µπορούν να αποδοθούν χαρακτηρισµοί ή ιδιότητες. Σύµφωνα µε τον Αριστοτέλη υπάρχουν δύο είδη ουσιών:
Η κύρια πρωτογενής ουσία που είναι ένα ανεξάρτητο αντικείµενο, αποτελούµενο από ύλη, που έχει µορφή. Μεµονωµένοι ζωντανοί οργανισµοί-ένας άνθρωπος, ένα ψάρι, ένα δένδρο, είναι χαρακτηριστικά παραδείγµατα πρωτογενών ουσιών.
Οι δευτερογενείς ουσίες είναι οι µεγαλύτερες οµάδες, τα είδη ή τα γένη, στα οποία ανήκουν αυτοί οι µεµονωµένοι οργανισµοί. ∆ηλαδή, τα θηλαστικά, τα φυτά, τα πουλιά είναι δείγµατα δευτερογενών ουσιών.
Η λογική του Αριστοτέλη είναι να αποδίδει σωστά συγκεκριµένες ιδιότητες σε δευτερογενείς ουσίες και έµµεσα, στην απόδοση αυτών των ιδιοτήτων σε πρωτογενείς ουσίες ή µεµονωµένα πράγµατα.
Η στρατηγική του για να περιγράφει τι υπάρχει στον κόσµο περικλείεται στην ερώτηση ‘‘Πόσοι διαφορετικοί τρόποι υπάρχουν για να περιγράψουµε κι αντίστοιχα να ταξινοµήσουµε κάτι;’’.
Ο Αριστοτέλης απαριθµεί 10 τρόπους για να περιγράψει κάτι όπως:
την ουσία, δηλαδή είναι άνθρωπος, ζώο ή φυτό;
την ποσότητα ή τις διαστάσεις του,
την ποιότητα ή τα χρώµατα του,
τη σχέση του µε άλλες ουσίες, π.χ. σχετικά µε το βάρος του,
την περιγραφή του τόπου που συνέβη ένα επεισόδιο,
την περιγραφή του χρόνου που συνέβη κάτι,
την περιγραφή της ακριβούς θέσης του στο χώρο,
την περιγραφή των αντικειµένων που διαθέτει ένα άτοµο,
την λεπτοµερή περιγραφή µιας πράξης,
την περιγραφή µιας ενέργειας ή διαδικασίας σαν ενεργητικής ή παθητικής δηλαδή στην καύση, καίω κάτι ή καίγοµαι.
‘Όµως, ο Αριστοτέλης δεν περιορίζεται στην ταξινόµηση. Στο έργο του ‘Περί µνήµης’ αναφέρει την ανάγκη της 2πλής κωδικοποίησης, και της χρήσης µέτρων και σταθµών για να γίνει στέρεη καταγραφή του ‘‘νέου’’.
Συνδυασµούς ταξινόµησης + 2πλής κωδικοποίησης χρησιµοποίησα στο βιβλίο µου ‘‘Στρατηγικές Μελέτης για µαθητές Λυκείου’’.
Σήµερα το ερώτηµα είναι ‘‘Πως θα χρησιµοποιεί ο σύγχρονος µαθητής την Τεχνητή Νοηµοσύνη αν αδυνατεί να κάνει αυτόµατα την αρχική κωδικοποίηση -ταξινόµηση και δεν έχει τη µεταγνώση να την κρίνει;’’.
Σύννεφο-ιστορίες στις Παιδικές Βιβλιοθήκες Χανίων – Σούδας
Στόχοι των εργαστηρίων που παρουσίασα ήταν η διέγερση της περιέργειας και της φαντασίας των παιδιών και φυσικά να µάθουν για την ταξινόµηση των νεφών. ∆ηλαδή για τα σόγια των νεφών και τις οικογένειες τους.
Παίξαµε 3 παιχνίδια πολλαπλής κωδικοποίησης µε τα µικρά µυστικά για τις συµπεριφορές κάθε οικογένειας νεφών. Η έκπληξη ήταν µια βροχή από σοκολάτες που ‘‘ξέσπασε’’ στο τέλος του τραγουδιού ‘‘Η συννεφούλα’’. Κάποια παιδιά ‘‘βράχηκαν’’ λίγο περισσότερο όπως συνήθως συµβαίνει…
Συµπερασµατικά
Στις προσωπικές τους αφετηρίες οι µαθητές µας χρειάζονται…
Εκπαίδευση σε απλές στρατηγικές µελέτης και µνηµοτεχνικές που εφαρµόζονται σε κάθε αντικείµενο µάθησης.
Έκθεση σε διαφορετικές ταξινοµήσεις που θα τους οδηγήσουν στην αυτοµατοποίηση. Η οποία µε τη σειρά της θα διευκολύνει τη ανάπτυξη της µνήµης εργασίας τους.
Υποστήριξη από γονείς και εκπαιδευτικούς, ιδιαίτερα εκείνοι που βιώνουν υψηλότερα επίπεδα άγχους.
Άσκηση, ενθάρρυνση και επιβράβευση για να αξιοποιήσουν όλο το φάσµα των κυριάρχων και των αδύναµων δεξιοτήτων τους.
*Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη ∆ιά Βίου Μάθηση. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
Τα βιβλία ‘In the search of mythical Talos’, ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυµάµαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσµατικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
