“IBBUR”

«[…]Είσαι απίστευτη, μνήμη, που αρνείσαι να σβήσεις μέχρι να έρθει η ώρα σου, ένα ακόμα άνοιγμα ελπίδας αντάξιάς σου, όπως εμπνέεις,
από τη βιογραφία σου.
Κάτι αξιολύπητο υπάρχει στους πολέμους σου, στο περπάτημα που σε προστάζει να προχωράς, να απομακρυνθείς από την ησυχία που σου ήταν πάντα μισητή[…]».
Ο Χάιμ Γκούρι (1923-2018), εθνικός ποιητής του Ισραήλ, με το απόσπασμα από το ποίημα του «Τι ακόμα» υπενθυμίζει στην ανθρωπότητα ότι η 27η Ιανουαρίου έχει καθιερωθεί ως η επέτειος του Ολοκαυτώματος των Εβραίων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η συμπυκνωμένη λεκτική δυναμική εικονοποιεία της ποίησης επιτρέπει στον αναγνώστη να αντιληφθεί την ανθρώπινη τραγωδία για το όνειδος του πολέμου και τις φρικαλεότητές του. Η απώλεια έξι εκατομμυρίων ψυχών εξαιτίας της εθνικής και θρησκευτικής τους ταυτότητας, μαζί και με τις άλλες γενοκτονίες, δημιουργεί μόνιμα αναπάντητα ερωτήματα για το μέγεθος της ανθρώπινης θηριωδίας.
Ο Χανιώτης Εβραίος, επιζών του Ολοκαυτώματος, ποιητής και συγγραφέας Ιωσήφ Βεντούρας με το βιβλίο του «IBBUR. Οι Εβραίοι της Κρήτης (1900-1950)» καταθέτει ένα στεφάνι στη μνήμη αυτών που χάθηκαν, ενώ ταυτόχρονα απωθεί τη λήθη της ακμάζουσας εβραϊκής κοινότητας της Κρήτης που δεν υπάρχει πια. Με τις μαρτυρίες των επιζώντων, τις φωτογραφίες και τα έγγραφα, τα οποία δημοσιεύει παρουσιάζει την ανθρωπογεωγραφία και την καθημερινή ζωή ειδικά των Χανιωτών Εβραίων συμπολιτών μας. Ποιός, αλήθεια, μπορεί να ξεχάσει την ορχήστρα των Καμόντι, τους αδελφούς Κωνσταντινίδη (επιχειρηματίες, τα γνωστά μακαρόνια «ΜΙΣΚΟ»), τις πιανίστριες αδελφές Μινέρβο; Η αγαστή συνύπαρξη και συμβίωση χριστιανών και εβραίων μαρτυρείται από τον 19ο αιώνα, όπως φαίνεται από την ανακοίνωση της ισραηλιτικής κοινότητας Χανίων, η οποία εκφράζει τις ευχαριστίες της προς τον Ελληνικό Δραματικό Θίασο Χανίων «Ευτέρπη» στις 13/3/1889 για την παράσταση που έδωσε υπέρ του ισραηλίτικου Σχολείου. Υπογράφουν οι έφοροι: Νισήμ Φράγκος, Ισραήλ Δαλμέδικος, Ιακώβ Σάρδας (εφημ. «Λευκά Όρη» 20/3/1889).
Οι Ρωμανιώτες εβραίοι της Κρήτης μιλούσαν την ελληνική γλώσσα, είχαν κοινά μουσικά και χορευτικά ήθη και έθιμα με τους χριστιανούς, καθώς υπήρχαν στο νησί από την εποχή της ρωμαϊκής κατάκτησης. Ναι, ο Ιωσήφ Βεντούρας έχει δίκιο, η επίκληση της μνημοσύνης μπορεί να γίνει μόνο με το IBBUR, δηλαδή την «εγκυμοσύνη» (η προσωρινή μετοικεσία μιας επιπρόσθετης ψυχής σε ένα ζωντανό άνθρωπο, με στόχο την επιτέλεση ενός έργου). Ας έχει ξανά τον τελευταίο λόγο ενάντια στη λησμοσύνη των ζωντανών ο Χάιμ Γκούρι:
«[…]Όλα αρχίζουν με ομορφιά και φόβο.
Και οι αγάπες εκείνες σε σένα επιστρέφουν, κρατιούνται στο χτες σου.
Κάποιες ζητούν να διορθώσουν λάθος ασυγχώρητο.
Παρά τον χρόνο που πέρασε, θα σου ζητήσουν να επιστρέψεις και να γίνεις αυτό που δεν ήσουν[..]». («Τι ακόμα» )