Οι ικανοί “κλέφτες”

Ξεκινά να γράφει κανείς όπως μπορεί· με τις μικρές του δυνάμεις στην αρχή, ψάχνοντας συνεχώς πατήματα σε φτασμένους. Στα πρωτόλεια συνήθως έργα είν’ εντονότερες κι εμφανέστερες οι επιδράσεις απ’ αυτούς. Οι περιπτώσεις συγγραφέων που ξεκίνησαν με τη δική τους φωνή, έχοντας δηλαδή διαμορφώσει εξ υπ’ αρχής το προσωπικό τους ύφος, και δεν πέρασαν από το πρωτολειακό στάδιο δημιουργίας είναι σπάνιες.
Κατά το στάδιο αυτό, στάδιο συγγραφικής ανωριμότητας, προετοιμασίας, συνεχών αναζητήσεων και δοκιμών, στάδιο διαμορφωτικό, εν πολλοίς, των κύριων τάσεων και προσανατολισμών του συγγραφέα, οι επιδράσεις είναι όχι μόνο έντονες αλλά και πολύ συχνές ενώ παράλληλα απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό το προσωπικό ύφος, η προσωπική φωνή· υπάρχουν κάποιες ενδείξεις μόνον, αμυδρώς προαναγγελτικές του τι θ’ ακολουθήσει.
Το στάδιο αυτό καταφέρνουν να ξεπεράσουν όχι μόνον όσοι βρήκαν τη συγγραφική τους φωνή αλλά κυρίως όσοι καταφέρνουν να επεξεργάζονται πρώτα τις επιδράσεις που δέχονται σ’ όλη την καλλιτεχνική τους πορεία (ας μην ξεχνάμε ότι επιδράσεις υπάρχουν πάντα· ο συγγραφέας δεν δημιουργεί μές’ στο κενό, απελεύθερος από αυτές· κατά τη διά βίου επαφή του με έργα ομοτέχνων ή μη, σύγχρονων και παλιότερων, δέχεται συνεχώς ερεθίσματα κι είναι αυτά τούτα τα ερεθίσματα που τον βοηθάνε να πραγματώσει το δυναμικό του) κι έπειτα να τις αφομοιώνουν στο έργο τους προσαρμόζοντας τις στο δικό τους ύφος – δηλαδή γίνεται μια κριτική και δημιουργική εκμετάλλευση των επιδράσεων προς όφελος του έργου τους κι όχι μια παθητική αποδοχή τους.
Παρ’ όλ’ αυτά οι συγγραφείς τούτοι δημιουργούν την εντύπωση ότι «κλέβουν» απ’ άλλους και στιγματίζονται ως “κλέφτες” στη λογοτεχνία. Ακόμα κι αν είναι έτσι, όμως, αποδεικνύονται ικανοί κι επιδέξιοι “κλέφτες”: Όπως τον ικανό κλέφτη στη ζωή δύσκολα τον συλλαμβάνεις ακριβώς γιατί γνωρίζει όλα τα τεχνάσματα και τα μυστικά για να κλέψει χωρίς να γίνει αντιληπτός, όμοια και στη λογοτεχνία δύσκολα μπορεί να κατηγορήσεις τον ικανό “κλέφτη” για “κλοπή” γιατί μπόρεσε με τις αφομοιωτικές και δημιουργικές δυνάμεις του ύφους του ν’ αναπλάσει τα όποια “κλοπιμαία” (οι επιδράσεις, τα ερεθίσματα), να τα χύσει σε νέα καλούπια κι έτσι να προκύψει όχι μόνο καινούργιο κείμενο αλλά και πρωτότυπο τόσο στα νοηματικά του όσο και στα μορφικά του στοιχεία. Στην περίπτωση αυτή, λοιπόν, τα “κλοπιμαία” χωνεύτηκαν μέσ’ στο κείμενο μέχρι που σχεδόν χάθηκαν! – θα χρειαστεί ένα εξίσου ικανό «λαγωνικό» για να εντοπίσει την “κλοπή” και να την φανερώσει.
Αυτά οι μείζονες συγγραφείς· όσο για τους ελάσσονες, χαρακτηρίζονται περισσότερο ως αντιγραφείς, δηλαδή ανίκανοι και αδέξιοι κλέφτες. Η κάθε τους κλοπή είναι τόσο εμφανής μέσ’ στο κείμενο που δεν χρειάζεται κανένα “λαγωνικό” για να τους πιάσει. Συλλαμβάνονται μόνοι τους γιατί είτε παραθέτουν στα κείμενα τους στίχους ή σπάσματα στίχων άλλων, χωρίς νάχει προηγηθεί ιδιαίτερη επεξεργασία, είτε μιμούνται δουλικά το ύφος τους.
Αλλά όπως λέει κι ένας ικανός «κλέφτης» της σύγχρονης ποίησής μας·           ο  καθείς και τα όπλα του!