Ενας παραθαλάσσιος τόπος, το Στόμιο Ιναχωρίου Κισάμου, με πλούσια ιστορία και μεγάλη εμπορική ανάπτυξη ως λιμάνι του νοτιοδυτικού τμήματος της επαρχίας Κισάμου μέχρι και την κατοχή, στα μετέπειτα χρόνια εγκαταλείφθηκε από την Πολιτεία, ενώ θα μπορούσε να είχε αξιοποιηθεί.
Το οδοιπορικό μας αρχίζει από την καμένη γη που άφησε πρόσφατα η πύρινη λαίλαπα στο Αμυγδαλοκεφάλι των Εννιά Χωριών, όπως ονομαζόταν για πολλά χρόνια, μέχρι την εφαρμογή της νομοθεσίας για τους Καποδιστριακούς Δήμους. Το Αμυγδαλοκεφάλι, λοιπόν, ήταν ένα μεγάλο σε πληθυσμό ορεινό χωριό της επαρχίας Κισάμου μέχρι και τη δεκαετία του 1960. Από τότε και μετά ορισμένοι από τους κατοίκους του άρχισαν να κατεβαίνουν σ’ έναν καινούργιο παραθαλάσσιο οικισμό που είχε αρχίσει να κτίζεται από κατοίκους του Αμυγδαλοκεφαλίου, κάτω από το χωριό, τον οποίο ονόμασαν Λειβάδια με συνέπεια να έχει σήμερα το Αμυγδαλοκεφάλι ελάχιστους κατοίκους.
Κατηφορίζοντας από το χωριό τον στενό ελικοειδή ασφαλτοστρωμένο δρόμο, μετά από 4 χιλιόμετρα αρχίζει ο νέος παραθαλάσσιος οικισμός Λειβάδια, ο οποίος γλύτωσε από τις φλόγες χάρη των προσπαθειών που κατέβαλαν οι δυνάμεις πυρόσβεσης μαζί με τους κατοίκους της περιοχής. Οι ζημιές που προκάλεσε βέβαια η λαίλαπα της φωτιάς είναι σημαντικές, αφού κάηκαν ολοσχερώς πολλά στρέμματα γης με καλλιέργειες, ελιές, άλλα δέντρα και χορτολιβαδική έκταση.
Λίγα χιλιόμετρα νότια από τα Λειβάδια βρίσκεται το Στόμιο, μια περιοχή που κάποτε υπήρξε λιμάνι και αυτό της Κισάμου, αλλά και εμπορικό κέντρο με τεράστια κίνηση. Στην περιοχή του Στομίου συναντήσαμε έναν κάτοικο του Αμυγδαλοκεφαλίου, τον κ. Θρασύβουλο Χαϊδεμενάκη, ο οποίος μας ξενάγησε σε κάτι παλιά εγκαταλελειμμένα γερμανικά κτήρια καθώς επίσης και στην επίσης εγκαταλελειμμένη λιμνοδεξαμενή των Αγίων Θεοδώρων, λέγοντας τα εξής: «Η λιμνοδεξαμενή των Αγίων Θεοδώρων εδώ στο Στόμιο πήρε τ’ όνομά της από το εξωκκλήσι των Αγίων Θεοδώρων που είναι σε κοντινή της απόσταση. Δυστυχώς, όμως, πριν από λίγα χρόνια και πριν προλάβει καλά, – καλά να λειτουργήσει για να ποτίσει με το νερό τις τόσες και τόσες καλλιέργειες, χάλασε και παραμένει χωρίς επισκευή, είναι δηλαδή μια… νεκρή λίμνη. Κρίμα».
Ο ίδιος στη συνέχεια μας ξενάγησε σε μια άλλη περιοχή του Στομίου για να μας δείξει τα κτήρια που έκτισαν οι Γερμανοί χρησιμοποιώντας τους ντόπιους σε αγγαρείες. «Τα κτήρια είναι υπόγεια με τεράστιο πάχος οπλισμένου σκυροδέματος στις ταράτσες τους και χρησίμευαν για στρατωνισμό, αποθήκες και γραφεία. Κι ενώ αυτά τα κτήρια είναι μνημεία καμιά κυβέρνηση δεν μερίμνησε να τα αξιοποιήσει. Πολλά πράγματα μπορούσαν να γίνουν για να τονωθεί η τοπική οικονομία, αν είχαν ανασκευαστεί και προβληθεί τουριστικά», υπογράμμισε ο κ. Χαϊδεμενάκης.
