Εικόνα εγκατάλειψης στο Υστερομινωικό Νεκροταφείο Αρμένων

Εικόνες εγκατάλειψης αποπνέει το Υστερομινωικό νεκροταφείο Αρμένων, που δέχεται μηνιαίως περίπου χίλιους επισκέπτες και αποτελεί ένα αρχαιολογικό στολίδι για το νομό Ρεθύμνου.
Η έλλειψη μέριμνας οδηγεί με την πάροδο του χρόνου στον περιορισμό των παρεχόμενων υπηρεσιών την ίδια ώρα που ο κάθε επισκέπτης καλείται να καταβάλει το αντίτιμο των δύο ευρώ προκειμένου να περιηγηθεί στον χώρο. Όπως αναφέρει η Ρεθυμνιώτικη ιστοσελίδα Goodnet, η εικόνα που συναντά σήμερα ένας επισκέπτης είναι απογοητευτική. Παρά τις συνεχείς επισημάνσεις προφορικές και έγγραφες, της τοπικής κοινότητας Αρμένων, στο χώρο δεν έχει υπάρξει καμία μέριμνα για τους επισκέπτες οι οποίοι δεν μπορούν να προμηθευτούν ούτε ένα μπουκάλι νερό την ίδια ώρα μάλιστα που οι τουαλέτες παραμένουν κλειδωμένες λόγω έλλειψης προσωπικού καθαριότητας. Έτσι, όποιος από τους επισκέπτες αισθανθεί την ανάγκη να χρησιμοποιήσει τις τουαλέτες θα πρέπει να αναζητήσει εναλλακτική λύση. Παράλληλα, τα χόρτα έχουν καλύψει το πλακόστρωτο που οδηγεί στο υστερομινωικό νεκροταφείο με αποτέλεσμα οι επισκέπτες να τα παραμερίζουν για να μπορέσουν να προχωρήσουν, χωρίς φυσικά να αποκλείεται ο κίνδυνος πυρκαγιάς.
Μηνιαίως περισσότερα από 1000 άτομα περνούν για να θαυμάσουν έναν αρχαιολογικό χώρο, που έχει τύχει της προσοχής που του αξίζει και αυτό αποτυπώνεται ακόμα και στο βιβλίο εντυπώσεων, που υπογράφουν οι επισκέπτες. Δεν παραλείπουν να θαυμάσουν το μνημείο, σημειώνουν όμως ότι απαιτείται καλύτερη ενημέρωση για τους τάφους και προσοχή για τον χώρο.
Χαρακτηριστικά, ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Αρμένων κ. Γιώργος Κολυβάκης μιλώντας στην πρωινή εκπομπή «Πρώτη Γραμμή» στο ραδιόφωνο του Τeam FM ανέφερε πως τα μέλη της τοπικής κοινότητας έχουν απευθυνθεί στην Εφορεία αρχαιοτήτων Ρεθύμνου πολλές φορές με προτάσεις και επισημάνσεις που θα μπορούσαν να ανατρέψουν την κακή εντύπωση που αποτυπώνεται στους επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου.
Ο κ. Κολυβάκης ανέφερε: «Έχουμε κάνει αναφορές προφορικές και γραπτές για την εγκατάλειψη που υπάρχει σε έναν χώρο όπου υπάρχει πολύ επισκεψιμότητα. Οι επισκέπτες που φτάνουν στο Υστερομινωικό νεκροταφείο δεν μπορούν να προμηθευτούν ένα μπουκάλι νερό. Δεν έχει καθαρίστρια και γι αυτό το λόγο οι τουαλέτες είναι κλειστές. Αυτό το πράγμα έχει αρνητικό αντίκτυπο σε κάθε επισκέπτη. Εμείς κάνουμε κατά καιρούς έγγραφα αλλά δεν γνωρίζουμε τι ενέργειες έχουν γίνει προς τα αρμόδια υπουργεία από την αρμόδια υπηρεσία. Πριν δύο μήνες κάναμε πάλι έγγραφo με προτάσεις για τη βελτίωση της λειτουργίας του και την εξυπηρέτηση του κόσμου, ειδικά όσων έρχονται από μακριά. Έχουμε σκεφτεί σαν κοινότητα να εφοδιάζουμε με μπουκάλια νερό τους επισκέπτες και να τα δίνουμε δωρεάν. Δεν υπάρχει φωτισμός το βράδυ, τα χόρτα έχουν κρύψει πινακίδες και το πλακόστρωτο στην είσοδο. Είναι μια άσχημη εικόνα που δεν μας τιμά. Η τοπική υπηρεσία πρέπει να ενδιαφερθεί περισσότερο. Πρέπει να γίνουν τα αυτονόητα που θα εξυπηρετούν τον κάθε επισκέπτη που έρχεται από όλα τα μέρη της Γης και επισκέπτεται το μνημείο».
ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΟΥ ΥΣΤΕΡΟΜΙΝΩΙΚΟΥ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΥ ΑΡΜΕΝΩΝ
Η πρώτη μελέτη ανάδειξης του Υστερομινωικού νεκροταφείου Αρμένων, συνολικού προϋπολογισμού 1 εκατομμυρίου ευρώ είχε εγκριθεί το 2012, ωστόσο δεν εντάχθηκε μέχρι σήμερα σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα ώστε να εξασφαλιστούν τα κονδύλια. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου στοχεύει, όπως ανέφερε, μιλώντας στην Κρητική Επιθεώρηση η διευθύντρια κ. Αναστασία Τζιγκουνάκη, να εντάξει τη μελέτη αυτή στο νέο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ μόλις ανοίξουν οι νέοι άξονες.
Η μελέτη περιλαμβάνει την κατασκευή στεγάστρων για τους δύο μεγάλους τάφους, συντήρηση των βράχων των τάφων, νέα περίφραξη του χώρου, βελτιωτικές παρεμβάσεις για τους χώρους στάθμευσης των οχημάτων και των λεωφορείων που μεταφέρουν πλήθος επισκεπτών, ράμπα για ΑμεΑ, κατασκευή, τροποποίηση αλλά και βελτίωση διαδρομών εντός του νεκροταφείου. Σε ό,τι αφορά την ενημέρωση των επισκεπτών για τον χώρο και τα μνημεία στα οποία ξεναγούνται και είναι ελλιπής, η μελέτη προβλέπει την τοποθέτηση σήμανσης κατά μήκος των διαδρομών με ενημερωτικές πινακίδες. Επιπλέον, προβλέπεται η αναβάθμιση του υφιστάμενου κτηρίου αλλά και η κατασκευή ενός νέου, μικρότερου, που θα εξυπηρετεί κυρίως ανάγκες ανασκαφής και αποθήκευσης υλικού. Ωστόσο, στις σκέψεις των μελετητών ήταν το νέο κτήριο, όπως ανέφερε η κ. Τζιγκουνάκη, να μετατραπεί σε κυλικείο, ωστόσο αυτό είναι κάτι που επί του παρόντος δεν προβλέπεται στην εγκεκριμένη μελέτη. Σε ό,τι αφορά το υφιστάμενο κτήριο, η μελέτη περιλαμβάνει παρεμβάσεις στη μεγάλη αίθουσα όπου προβλέπεται η τοποθέτηση μακέτας αλλά και οπτικού ενημερωτικού υλικού για τους επισκέπτες. Στόχος είναι η προστασία και η αναβάθμιση των χώρων, ώστε να πληρεί σύγχρονες προδιαγραφές, να συντηρηθεί και να αναβαθμιστεί λειτουργικά.
Σε ό,τι αφορά την εικόνα εγκατάλειψης που αποπνέει σήμερα, ενός χώρου χωρίς συντήρηση και καθαριότητα, η κ. Τζιγκουνάκη τόνισε πως την επόμενη εβδομάδα ξεκινούν εργασίες καθαριότητας ώστε η λειτουργία του να έχει δρομολογηθεί τον Ιούλιο και να μπορεί να εξυπηρετήσει τον αυξημένο αριθμό των επισκεπτών του. Αξίζει να σημειωθεί πως η μελέτη προβλέπει και τη λειτουργική αναβάθμιση των χώρων υγιεινής καθώς σήμερα δεν έχει τις λειτουργικές προδιαγραφές για μεγάλη επισκεψιμότητα.
Προβλήματα υποστελέχωσης όμως υπάρχουν μετά τις συνταξιοδοτήσεις υπαλλήλων την προηγούμενη χρονιά, και στην εν λόγω υπηρεσία, ενώ τα λιγοστά συνεργεία που έχει στη διάθεσή της η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, δεν μπορούν να περαιώσουν τις απαιτούμενες εργασίες για την συντήρηση και καθαριότητα των χώρων. Χαρακτηριστικό είναι πως αυτήν την ώρα δεν υπάρχει άτομο για την καθαριότητα, λόγος που οι χώροι υγιεινής του υστερομινωικού νεκροταφείου έχουν βάλει «λουκέτο». Στα πλαίσια των προσλήψεων που έχουν εγκριθεί από την Κεντρική Υπηρεσία για τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους, αναμένεται η έγκριση για έναν φύλακα και μια καθαρίστρια που θα καλύψουν τις ανάγκες συντήρησης και φύλαξης στο νομό Ρεθύμνου. «Περιμένουμε έγκριση από την Κεντρική Υπηρεσία για έναν φύλακα και μια καθαρίστρια. Προσπαθούμε με το προσωπικό που διαθέτουμε να καλύψουμε τις αυξημένες ανάγκες που υπάρχουν, ωστόσο οι ελλείψεις προσωπικού είναι ιδιαίτερα μεγάλες. Με τα συνεργεία που έχουμε στη διάθεσή μας την επόμενη εβδομάδα θα ξεκινήσουν εργασίες καθαριότητας και στο Υστερομινωικό νεκροταφείο. Το Ιούλιο η λειτουργία του θα έχει δρομολογηθεί» ανέφερε η κ. Τζιγκουνάκη.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΥ
Το Υστερομινωικό νεκροταφείο των Αρμένων (13-12ος αιώνας π.Χ.) βρίσκεται σε απόσταση 10 χιλιομέτρων νότια της πόλης του Ρεθύμνου, κοντά στο ομώνυμο χωριό, μέσα σε ένα υπέροχο δάσος με βελανιδιές. Το νεκροταφείο ανακαλύφθηκε τυχαία το 1969, όταν δυο μικροί μαθητές παρέδωσαν στους υπεύθυνους του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου δύο αγγεία που είχαν βρει στη θέση Πρινοκέφαλο κοντά στο χωριό Αρμένοι.
Έτσι ξεκίνησαν οι ανασκαφές από τον αρχαιολόγο Γιάννη Τζεδάκη που συνεχίζονται μέχρι σήμερα που αποκάλυψαν εκτεταμένο Υστερομινωικό νεκροταφείο με πάνω από 220 τάφους.
Οι περισσότεροι τάφοι είναι θαλαμωτοί που έχουν λαξευτεί στον μαλακό βράχο με προσανατολισμό ανατολή-δύση και έχουν λαξευτό επίσης στο μαλακό βράχο στενό διάδρομο που οδηγεί στον θάλαμο. Ένα σημαντικό στοιχείο της ανακάλυψης ήταν το ότι οι περισσότεροι από τους τάφους βρέθηκαν ασύλητοι και φυσικά περιείχαν πάρα πολλά και πλούσια ευρήματα. Κεραμικά αγγεία, ειδώλια, χάλκινα όπλα, ωραία κοσμήματα, πολλά εργαλεία κλπ. Μάλλον πρόκειται για οικογενειακούς τάφους με περισσότερους του ενός νεκρούς τοποθετημένους ή στο δάπεδο ή μέσα σε πήλινες λάρνακες, οι οποίες εντυπωσιάζουν με τον ωραιότατο και πλούσιο διάκοσμό τους με θέματα από τη φύση και τις θρησκευτικές τελετές. Τα περισσότερα κινητά ευρήματα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου.