H πρόταση του Οικονομικού Επιμελητηρίου για το Ασφαλιστικό είναι στη σωστή κατεύθυνση
Το Οικονομικό Επιμελητήριο έχει δώσει στη δημοσιότητα την πρότασή του για τις εισφορές των Ελεύθερων Επαγγελματιών καθώς και τις βασικές θέσεις του για το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης.
Τα βασικά στοιχεία των κειμένων αυτών είναι τα εξής:
1. Συμπεραίνει ότι το υφιστάμενο σύστημα εισφορών είναι ένα ανελαστικό σύστημα γιατί στηρίζεται αποκλειστικά στα χρόνια ασφάλισης χωρίς να λαμβάνει καθόλου υπόψη το πραγματικό εισόδημα και την εισφοροδοτική ικανότητα του ασφαλισμένου.
2. Η πρόταση της κυβέρνησης για σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με το πραγματικό εισόδημα (μετά την αφαίρεση των δαπανών) ανταποκρίνεται στη θεραπεία της αδικίας της προηγούμενης παραγράφου. Εξάλλου ήταν και πάγιο αίτημα των εκπροσώπων των ελεύθερων επαγγελματιών και των αυτοαπασχολούμενων. Ομως το Οικονομικό Επιμελητήριο θεωρεί ότι μια τέτοια μονοσήμαντη κατεύθυνση πάλι θα οδηγήσει σε αδιέξοδα και προτείνει έναν μεικτό τρόπο υπολογισμού των εισφορών, που θα λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τα χρόνια ασφάλισης (όπως ισχύει σήμερα), ούτε μόνο το εισόδημα (όπως αναφέρει το σχέδιο νόμου), αλλά και τις δύο αυτές παραμέτρους.
3. Το σύνολο των φόρων και των εισφορών που θα καταβάλλει ο ελεύθερος επαγγελματίας δεν θα πρέπει να ξεπερνά ένα συγκεκριμένο ποσοστό του καθαρού εισοδήματός του, το οποίο θα διασφαλίζει την αποπληρωμή των υπόλοιπων υποχρεώσεών του (π.χ. δάνεια), τη βιωσιμότητα της δραστηριότητάς του, αλλά και την κάλυψη τουλάχιστον του ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης. Σημειωτέον ότι η πρόταση αυτή έχει τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το θέμα του ύψους των εισφορών. Το αρχικό σχέδιο νόμου ήταν ανελαστικό σε αυτό το θέμα και αναφερόταν “σκληρά” σε 20% επί των καθαρών κερδών εισφορά σύνταξης και 6,5% για τον κλάδο της υγείας. Επιπλέον ζητούσε 7,5% για κλάδο επικουρικής όπου υπήρχε ή και 4% για το εφάπαξ ορισμένων κατηγοριών ασφαλισμένων…
4. Προτείνει επίσης την απαλλαγή για τα τρία πρώτα χρόνια της δραστηριότητας των νέων επαγγελματιών από την καταβολή εισφορών, τουλάχιστον για τον κλάδο σύνταξης.
5. Για τη δομή των Ταμείων προτείνει ακόμα μεγαλύτερη συσπείρωση (πέραν των όσων έχουν αποφασισθεί με τον Ν. 3655/2008, δηλαδή μόνο με τρία Ταμεία Κύριας Ασφάλισης: Των Μισθωτών, των Ελευθέρων Επαγγελματιών και των Αγροτών. Προτείνει επίσης ένα ταμείο επικούρησης και εφάπαξ με δύο αυτοτελείς κλάδους. Να σημειώσουμε ότι αυτήν τη στιγμή έχουμε τα εξής: 1. ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, 2. ΟΑΕΕ, 3. ΟΓΑ, 4. Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολούμενων (ΕΤΑΑ), 5. Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Τραπεζοϋπαλλήλων (ΕΤΑΤ), 6. Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Προσωπικού στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΕΤΑΠ – ΜΜΕ), 7. Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών (ΕΤΕΑΜ), 8. Ταμείο Ασφάλισης Υπαλλήλων Τραπεζών και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας (ΤΑΥΤΕΚΩ), 9. Ταμείο Επικουρικής Ασφάλειας και Πρόνοιας Απασχολούμενων στα Σώματα Ασφαλείας (ΤΕΑΠΑΣΑ), 10. Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΕΑΔΥ), 11. Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Ιδιωτικού Τομέα (ΤΕΑΙΤ), 12. Ταμείο Προνοίας Ιδιωτικού Τομέα (ΤΑΠΙΤ) και τέλος 13. Ταμείο Προνοίας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ).
6. Παρατηρεί επίσης ότι με τον Ν. 3655/08 σε αρκετές συγχωνεύσεις μπορεί τα Ταμεία να ενοποιήθηκαν, αλλά λειτουργούσαν ορισμένα (εντός του ενοποιημένου) με οικονομική ή διοικητική αυτοτέλεια. Αυτές οι διακρίσεις ή τα προνόμια πρέπει να εξαφανισθούν διά παντός.
7. Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης θα πρέπει να είναι: α) η Βασική Σύνταξη: Χρηματοδοτείται από το κράτος και χορηγείται χωρίς κριτήρια. β) Η Αναλογική Σύνταξη: Βασίζεται σε σύστημα καθορισμένων παροχών, αλληλέγγυα στις γενεές, διανεμητικά και κοινωνικά δίκαια. Χρηματοδοτείται από τις εισφορές των ασφαλισμένων και των εργοδοτών. Και γ) η Επικουρική Σύνταξη: Αποτελεί τον δεύτερο πυλώνα της κοινωνικής ασφάλισης. Χρηματοδοτείται από τις εισφορές των εργαζομένων και των εργοδοτών. Επίσης, θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα μετατροπής των ταμείων επικουρικής σύνταξης και εφάπαξ σε ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης υποχρεωτικής προσχώρησης.
8. Στις προτάσεις του το ΟΕΕ αναφέρει ότι μια σύγχρονη αρχιτεκτονική δεν μπορεί να αγνοεί τον ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης, όχι ως υποκατάστατου, αλλά ως συμπλήρωμα της κοινωνικής ασφάλισης. Την αναφέρει ως Τρίτο Πυλώνα.
9. Ζητά τη μετατροπή του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) σε Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Εισφορών (ΚΕΑΕ), που θα αναλάβει την είσπραξη των εισφορών όλων των Ταμείων από το αρχικό στάδιο, πριν αυτές καταστούν ληξιπρόθεσμες (όπως γίνεται τώρα με το ΚΕΑΟ).
10. Ζητά το ασφαλιστικό σύστημα εκτός των άλλων να μπορεί να επιτελεί και έναν σημαντικό αναπτυξιακό και σταθεροποιητικό ρόλο στη λειτουργία του οικονομικού συστήματος μέσω της επένδυσης των προς απόδοση συντάξεων – κεφάλαια, σε τίτλους που δεν θα εκθέτουν τον οργανισμό σε υψηλό επενδυτικό κίνδυνο όπως π.χ. σε προθεσμιακές καταθέσεις, κρατικά ομόλογα, αλλά με διασπορά τίτλων και διαφάνεια. Με αυτές τις προϋποθέσεις προτείνει να συμμετέχει ακόμα και σε ιδιωτικές επενδύσεις (Venture Capital) συνεισφέροντας έτσι σημαντικά στην ανάπτυξη της Οικονομίας, με βάση τις καλές πρακτικές διεθνώς και τις αρχές της ορθής διακυβέρνησης.
11. Το κράτος πρέπει να εγγυάται τη βιωσιμότητα και λειτουργία του ασφαλιστικού συστήματος καθώς και την προστασία του αποθεματικού κεφαλαίου.
12. Η διαφάνεια, η απλοποίηση και η εμπιστοσύνη πρέπει να είναι κύρια χαρακτηριστικά του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης. Αυτό σημαίνει ότι ένας ασφαλισμένος θα πρέπει να γνωρίζει από την αρχή του ασφαλιστικού του βίου το αποτέλεσμα της ασφάλισής του με βεβαιότητα και εγγύηση.
13. Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης θα πρέπει να είναι διανεμητικό, διαγενεακά και κοινωνικά αλληλέγγυο.
14. Θα πρέπει να διατηρηθούν τα ποσοστά αναπλήρωσης σε τέτοιο επίπεδο ώστε να μην υφίστανται οι συνταξιούχοι σημαντική μείωση του βιοτικού τους επιπέδου εισερχόμενοι στον συνταξιοδοτικό τους βίο. Να μπορούν να ζήσουν με αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης με οικονομική ανεξαρτησία.
Επιγραμματικά οι θέσεις του Οικονομικού Επιμελητηρίου είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Έχουν διαφοροποιήσεις από το “ξύλινο” νομοσχέδιο που παρουσιάστηκε από την κυβέρνηση, το οποίο όμως θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι εντάσσει την οικονομική δυνατότητα του ασφαλισμένου ως κριτήριο για το ύψος των εισφορών του και αυτό είναι κάτι τουλάχιστον θετικό.
Το κείμενο του Οικονομικού Επιμελητηρίου αποφεύγει λεπτά σημεία, τα οποία όμως η αλήθεια είναι ότι αυτά πρέπει να τα προσεγγίζουν αβίαστες αναλογιστικές μελέτες και όχι κείμενα – θέσεις. Και η αβίαστη αναλογιστική μελέτη έπρεπε να είχε γίνει από το Υπουργείο και επί αυτής να υπήρχε τουλάχιστον ενός έτους διαπραγμάτευση.
Αλλά εδώ είναι Ελλάδα…
*οικονομολόγος Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Θεσ/κης,
E-mail: eurohania@yahoo.gr
