Με αφορμή τη συζήτηση περί ανάπτυξης που έχει ξεκινήσει μετά τη δημοσιότητα των ανασκαφών στην Αμφίπολη και (τοπικά) για τη μελέτη σκιαδίων στο ενετικό λιμάνι (πόσες μελέτες πρέπει να γίνουν για να έχει ωραία εικόνα αλήθεια το λιμάνι μας), αξίζει να τεθεί σε δημόσια συζήτηση ο τρόπος οικονομικής ανάπτυξης μέσω της Δημιουργικής Οικονομίας στα Χανιά!
Χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Γερμανία, η Βρετανία στηρίζουν απασχόληση και τοπική ανάπτυξη εδώ και χρόνια μέσα από τους δυο τομείς της Δημιουργικής Οικονομίας τις Πολιτιστικές και Δημιουργικές Βιομηχανίες (Π.Δ.Β.)!
Θα μου επιτρέψετε να παραθέσω ορισμένες πληροφορίες για το θέμα της τοπικής ανάπτυξης μέσω των Π.Δ.Β. (Cultural Creative Industries, CCI’s). Η νέα οικονομική προσέγγιση βρίσκεται την τελευταία δεκαπενταετία στο επίκεντρο της διεθνούς συζήτησης για την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή. Κορυφαία Πανεπιστήμια, επιστήμονες και οργανισμοί υλοποιούν μελέτες και έρευνες, από τις οποίες προκύπτει ότι οι Π.Δ.Β. στηρίζουν αποτελεσματικά την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη. Παράδειγμα τα αποτελέσματα του Μουσείου Guggenheim στην ευρύτερη περιοχή του Μπιλμπάο, που περιγράφονται ως «Τhe Bilbao Effect». Εκεί ενώ υπήρχαν σημαντικότατα θέματα υπανάπτυξης, μετά τη δημιουργία του μουσείου, παρατηρήθηκε αύξηση της απασχόλησης, οικονομική ανάπτυξη, ανάπτυξη τουριστικών και συναφών επιχειρήσεων. Σημειώνεται ότι Ισπανία, Ιταλία «αντέχουν» στη μείζονα οικονομική κρίση που έχει χτυπήσει την Ευρωζώνη λόγω της στήριξης που έχουν από τις Π.Δ.Β.
Εν συντομία αξίζει να αναφερθούν οι κλάδοι των Π.Δ.Β. (κοινοί με κάποιες διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα). Είναι επιχειρήσεις που δημιουργούν / παράγουν / προωθούν / διανέμουν αγαθά – υπηρεσίες που βασίζονται στη γνώση, τη καινοτομία, τη δημιουργία και το πολιτισμό. Έχουν ως βάση τη δημιουργικότητα, τη γνώση και το ταλέντο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντάσσει στις Π.Δ.Β. (προϊόντα και υπηρεσίες):
1. Αρχιτεκτονική, αρχεία, βιβλιοθήκες,
2. Καλλιτεχνικές χειροτεχνίες, οπτικοακουστικά μέσα (συμπεριλαμβανομένων ταινιών, τηλεόρασης, βιντεοπαιχνιδιών και πολυμέσων),
3. Πολιτιστική κληρονομιά, φεστιβάλ, μουσική, εικαστικές τέχνες, τέχνες του θεάματος, εκδόσεις, ραδιόφωνο,
4. Σχεδιασμός, βιομηχανία υλικών/προϊόντων μόδας, η διανομή τους. Έπιπλα και συσκευές, αυτοκίνητα, σκάφη, γαστρονομία, ξενοδοχεία, δραστηριότητες αναψυχής.
Τα οικονομικά μεγέθη του τομέα είναι εντυπωσιακά. Από την ανάλυσή τους προκύπτει πως η χώρα μας λόγω μη ύπαρξης συνεκτικής πολιτικής στις Π.Δ.Β. χάνει σημαντικά κονδύλια. Για παράδειγμα, ο τομέας συνεισφέρει στο Α.Ε.Π.:
Του Βελγίου 22 δισ. €,
Της Γερμανίας 126 δισ. €,
Της Βρετανίας 132 δισ. €,
Της Ιταλίας 84 δισ. €,
Της Ελλάδας 6 δισ. €.
Επίσης. Οι επιχειρήσεις του τομέα αποτελούν ποσοστό επί του ΑΕΠ στη Γαλλία, 2,8%, στις Η.Π.Α., 3,3%, στη Βρετανία, 5,8%. Στα έτη 2002 – 2008 καταγράφηκε αύξηση 14% στη ζήτηση προϊόντων του τομέα. Το 2008 παρά τη διεθνή κρίση και την πτώση (κατά 12%) στο παγκόσμιο εμπόριο, παρουσίασε 592 δισ. δολ. τζίρο, (ποσό διπλάσιο από το 2002). Στην Ε.Ε. (2009) δίνουν το 3,3% του Α.Ε.Π. και απασχολούν 6,7 εκ. εργαζόμενους (3% της συνολικής απασχόλησης σε 30 χώρες)!
Σχεδόν τα μισά μέλη της Ε.Ε. καταγράφουν θετικό ισοζύγιο στο εμπόριο πολιτιστικών προϊόντων με Πολωνία, Εσθονία, Λιθουανία και Γερμανία να βρίσκονται ανάμεσα στο 2.8 με 1.8, ενώ μόλις στο 0.5 βρίσκονται Ιρλανδία, Κύπρος, Ελλάδα, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία και Ρουμανία.
Το Βρετανικό Υπουργείο Τεχνών, Μ.Μ.Ε. και Αθλητισμού που έχει την ευθύνη για το σύνολο των πολιτικών της Δημιουργικής Οικονομίας τον Ιανουάριο του 2014 μετρά τον τομέα βάσει των επίσημων στατιστικών ως εξής: 2,5 εκ. εργαζόμενοι στο πυρήνα των Π.Δ.Β., και 30 εκ. εργαζόμενοι σε «περιφερειακές» (υποστηρικτικές) επιχειρήσεις. Μόνο το 2012 δημιουργήθηκαν 143.000 νέες θέσεις εργασίας (σύγκριση απασχόλησης 2011 – 2012).
Από τη διεθνή βιβλιογραφία συνάγεται ότι ο παράγων με τη μεγαλύτερη βαρύτητα για το εισόδημα ανά κάτοικο στις περιφέρειες, είναι ο αριθμός των εργαζομένων σε δημιουργικές επιχειρήσεις. Αύξηση 1% στους εργαζόμενους της δημιουργικής οικονομίας σε περιφερειακό επίπεδο, συνδέεται με αύξηση εισοδήματος 0.45% ανά κάτοικο, δηλαδή αύξηση περίπου 1.424 €. Ο τομέας μετά το 2000 αναπτύσσεται σταθερά, όμως μετά το 2010 ο ρυθμός ανάπτυξης ανά έτος ξεπερνά το 10% και εκτιμάται ότι θα παραμένει εκεί τα επόμενα χρόνια
Στη κατακλείδα του κειμένου πρέπει σημειωθούν τα εξής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί το τομέα με 1,4 δισ. ευρώ μέσω του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη από όπου μπορούν να χρηματοδοτηθούν (μεταξύ άλλων) εταιρείες παραγωγής ψηφιακού περιεχομένου, μεμονωμένοι καλλιτέχνες, εκπαίδευση, ανάπτυξη μουσείων, και λοιπών πολιτιστικών υποδομών. Οι Π.Δ.Β. είναι εκ των 9 τομέων προτεραιότητας οικονομικής δραστηριότητας του Ε.Σ.Π.Α. 2014 – 2020, στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητα – Ανταγωνιστικότητα – Καινοτομία». (Προϋπ: 4,55 δισ. ευρώ).
Όμως δεν δίνεται δημοσιότητα σε όσες προκηρύξεις έχουν γίνει ως σήμερα από το αρμόδιο Υπουργείο (Πολιτισμού). Έτσι κυρίως οι περιφερειακές πολιτιστικές επιχειρήσεις (παράδειγμα οι δικές μας Κ.Ε.Π.ΠΕ.ΔΗ.Χ. – Κ.Α.Μ., ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ., Πινακοθήκη, Πνευματικό Κέντρο) δεν ενημερώνονται, οπότε κονδύλια τα οποία θα μπορούσαν να αναπτύξουν το πολιτιστικό τομέα (κυρίως) στα Χανιά …χάνονται. Σημειώνεται δε, ότι για κάποιο ακατανόητο λόγο (και ενώ σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζονται ως ενιαίος τομέας) στην Ελλάδα, οι πολιτιστικές βιομηχανίες (τομέας) ανήκουν στην αρμοδιότητα του ΥΠ.ΠΟ. και οι δημιουργικές στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Ανάπτυξης…
*Msc υποψήφια διδάκτορας Πολυτεχνείου Κρήτης
