Ηλεκτρονική διακυβέρνηση

■ Μπορεί η χώρα μας να ακολουθήσει το “θαύμα” της Εσθονίας;

Στο Β’ Παγκόσμιο Συνέδριο Αποκορωνιωτών τον Αύγουστο του 2017 ένα επίκαιρο θέμα που συζητήθηκε αφορούσε τις Νέες Τεχνολογίες που είχαν αρχίσει να επηρεάζουν δυναμικά τις κοινωνίες και τη ζωή μας.
Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι οι νέες τεχνολογίες αποτελούν ουσιαστικό μέρος της οικοδόμησης μιας χώρας και πως, η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιεί την τεχνολογία για την εξυπηρέτηση των πολιτών της.
Ξεχωριστό παράδειγμα χώρας, που πρωτοπορεί δυναμικά στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι σήμερα η Εσθονία. Μετά την ανεξαρτητοποίηση της από την Πρώην Σοβιετική Ένωση το 1991, τράβηξε το δικό της δρόμο και η διακυβέρνηση της χώρας αυτής στηρίζεται εξ’ ολοκλήρου στη νέα τεχνολογία. Μια πτωχή χώρα με περίπου 1.400.000 κατοίκους, πρωτοπορεί δυναμικά στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, χαράσσει τη δική της αυτόνομη πορεία και εκπλήσσει ευχάριστα τις σύγχρονες κοινωνίες.
Ας δώσουμε ορισμένα από τα παραδείγματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης της χώρας αυτής που το 99% των υπηρεσιών που αφορούν το Δημόσιο, παρέχονται ηλεκτρονικά.
Οκτώ χρόνια μετά την ανεξαρτητοποίηση της Εσθονίας, όλα τα σχολεία της χώρας είχαν σύνδεση στο Internet ενώ από το έτος 2000 όλες οι αποφάσεις της κυβέρνησης είναι αναρτημένες στον κυβερνοχώρο.
Το 95% των φορολογικών δηλώσεων από ιδιώτες και επιχειρήσεις γίνεται ηλεκτρονικά και η όλη διαδικασία δεν διαρκεί περισσότερο από 5 λεπτά. Κάθε πολίτης λαμβάνει τη δήλωσή του συμπληρωμένη και μένει να απαντήσει με ένα ΝΑΙ ή ΟΧΙ σε 3-4 ερωτήσεις.
Οταν γεννιέται ένα παιδί εάν δικαιούται επίδομα, με βάση τα εισοδήματα της οικογένειας του, οι γονείς δεν χρειάζεται να κάνουν απολύτως τίποτα. Αμεσα το επίδομα κατατίθεται στο λογαριασμό της οικογένειας. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και με την συνταξιοδότηση. Όταν κάποιος συμπληρώσει το 65ο έτος ηλικίας του, δεν υπόκειται στην απίστευτη ταλαιπωρία της γραφειοκρατίας και συλλογής εγγράφων αφού από τον πρώτο μήνα συνταξιοδότησής του, η σύνταξή του κατατίθεται κανονικά στον λογαριασμό που έχει δώσει στις αρμόδιες αρχές.
Η διεύθυνση κατοικίας διατηρείται για όλους τους πολίτες μόνο στο Μητρώο Πολιτών, που εποπτεύεται από το Υπουργείο Εσωτερικών. Οι κάτοικοι της Εσθονίας είναι υποχρεωμένοι σε κάθε αλλαγή διεύθυνσης να ενημερώνουν ηλεκτρονικά το αρχείο αυτό. Έτσι αν θέλει κάποια υπηρεσία ή φυσικό πρόσωπο να βρει τη διεύθυνση κάποιου απευθύνεται ηλεκτρονικά στο Μητρώο πολιτών. Στη χώρα μας ως γνωστόν σε κάθε αλλαγή διαμονής πρέπει να ενημερώνουμε ξεχωριστά κάθε μία υπηρεσία: ΔΕΗ, Δήμο, ΟΤΕ, Εφορία, Τράπεζες κτλ με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε γραφειοκρατικές διαδικασίες αλλά και σε σπατάλη χρόνου.
Τα απαραίτητα έγγραφα για σύσταση μιας νέας εταιρείας που σημειωτέον για τη σύστασή της χρειάζονται μόλις 17 λεπτά, είναι όλα online και όλες οι πληρωμές αν χρειασθεί φυσικά, γίνονται ηλεκτρονικά. Δεν χρειάζεται να επισκεφθεί κάποιος τις αρμόδιες υπηρεσίες για υπογραφές ή αποστολές εγγράφων ταχυδρομικώς. Σημειώνουμε εδώ ότι η ηλεκτρονική υπογραφή βάσει νόμου, έχει την ίδια αξία με τον παραδοσιακό τρόπο της φυσικής παρουσίας ή να απευθύνεται στα ΚΕΠ για επικύρωση γνήσιου υπογραφής όπως συστηματικά γίνεται στη χώρα μας.
Στα θέματα υγείας, οι Εσθονοί μελετούν συστηματικά τώρα και 20 χρόνια το DNA στον ανθρώπινο οργανισμό. Θα σας φανεί παράξενο, αλλά από τη μελέτη και ανάλυση των διαφόρων μεταβλητών μπορεί να προβλέψουν ασθένειες ακόμα και 10 χρόνια πριν την εμφάνισή τους με μεγάλη ακρίβεια στην διάγνωσή τους. Επιπρόσθετα, η συνταγή του γιατρού, σε επίσκεψη ασθενούς ανεβαίνει στο ηλεκτρονικό σύστημα και αυτόματα ενημερώνεται το φαρμακείο του ασθενούς όπου για την παραλαβή των φαρμάκων απαιτείται μόνο η ταυτότητά του.
H Ψηφιακή ταυτότητα κάθε πολίτη που συνοδεύεται με έναν κωδικό ασφαλείας (pin), χρησιμοποιείται ως κλειδί για όλες τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του Δημοσίου και όχι μόνο, καθώς η κάρτα αυτή είναι Εθνική ταυτότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, κάρτα υγείας και ασφάλισης, χρησιμοποιείται για τραπεζικές συναλλαγές, ως πιστοποιητικό ψηφιακής υπογραφής, αλλά και ως ταυτότητα για ψήφο στις Εθνικές Εκλογές.
Ο κάτοικος της Εσθονίας, κάνει σχεδόν τα πάντα ηλεκτρονικά, εκτός από το να παντρευτεί, να πάρει διαζύγιο και να αγοράσει ακίνητο. Οι Εσθονοί εμπιστεύονται το κράτος και επιπρόσθετα γνωρίζουν ότι τα προσωπικά τους δεδομένα είναι ασφαλή.
Το Υπουργικό Συμβούλιο, συνεδριάζει με τους υπολογιστές μπροστά από κάθε Υπουργό και όλες οι αποφάσεις καταγράφονται και υπογράφονται ηλεκτρονικά επιτόπου.
Η χώρα μας, ως γνωστόν βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη χρήση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Έχει συσταθεί πρόσφατα μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων με τη συμμετοχή του πρώην Προέδρου της Εσθονίας, Toomas Hendrik Ilves, πρωτεργάτη της ψηφιακής επανάστασης της χώρας του, να βοηθήσει την προσπάθεια που καταβάλλει η Ελληνική Κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης να μειώσει την γραφειοκρατία αλλά και τις αδιαφανείς και χρονοβόρες διαδικασίες του Δημοσίου. Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι αν η χώρα μας μπορεί να ακολουθήσει το παράδειγμα της Εσθονίας.
Η κυρία Katrin Nyman Metcalf, διευθύντρια προγράμματος έρευνας και νομικών θεμάτων στο e-governance Academy της Εσθονίας επισκέφτηκε πρόσφατα τη χώρα μας και σε συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό Accountancy Greece, που εκδίδει το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών κατά πόσο η χώρα μας θα μπορεί να εφαρμόσει το επιτυχημένο μοντέλο της Εσθονίας, μια χώρα που έχει πολύ μεγαλύτερο πληθυσμό από την Εσθονία και υπέρμετρη γραφειοκρατία απάντησε ως εξής: «Το μέγεθος της χώρας δεν έχει καμία σημασία. Τα συστήματα της πληροφορικής, μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιοδήποτε μέγεθος. Εκείνο που έχει περισσότερη σημασία, τόνισε, είναι η συνοχή της κοινωνίας και οι άνθρωποι να κατανοήσουν, να πιστέψουν στη νέα αλλαγή και να καλλιεργηθεί μία κουλτούρα φιλική προς την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Το κράτος επιβάλλεται να εκπαιδεύσει τους πολίτες και να εξηγήσει με κατάλληλο τρόπο σε διαφορετικούς ανθρώπους πως δεν είναι δύσκολο να χρησιμοποιήσουν τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες».
«Σίγουρα η γραφειοκρατία», συνεχίζει η κυρία Metcalf, «είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Αυτός είναι ο λόγος που απαιτείται ένα υψηλό επίπεδο ηγεσίας για να πιέζει και επιμένει στις μεταρρυθμίσεις. Σημαντική προσπάθεια πρέπει επίσης να καταβληθεί για τη σωστή κατάρτιση των ατόμων που εργάζονται στις Δημόσιες υπηρεσίες. Να πεισθούν οι κοινωνίες να γίνουν αλλαγές και όχι να μένουμε στα λόγια επειδή κάποιοι άνθρωποι είναι συνηθισμένοι να πορεύονται με έναν διαφορετικό τρόπο».
Ας ευχηθούμε λοιπόν η προσπάθεια που έχει ξεκινήσει το αρμόδιο υπουργείο να φέρει θετικά αποτελέσματα όπως αρμόζει σε μια σύγχρονη Ευρωπαϊκή κοινωνία.

*Ο Σταύρος Γ. Νικηφοράκης είναι ορκωτός ελεγκτής
πρόεδρος Δ.Σ. της UHY ΑΞΩΝ ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΑΕ