«Ένα παιδί χρειάζεται ένα περιβάλλον που θα αναπτύξει ελεύθερα τον ψυχισμό του»
Η τοιχογραφία: “Το φιλί” του Χανιώτη ζωγράφου, Ηλία Παπαηλιάκη, στην πλατεία Αυδή στην Αθήνα, εγκαινίασε, πρόσφατα, τη σειρά έργων: “OnAthens” που παρουσιάζει το Ίδρυμα Ωνάση με σκοπό να αναγεννηθούν σε τοίχους σπουδαία έργα σύγχρονων Ελλήνων ζωγράφων σε μεγάλη κλίμακα.
«Το φιλί» τονίζει την αξία της ανθρώπινης επαφής, ακόμη και σε καιρούς απομόνωσης, όπως αυτή που διανύουμε. Το έργο του διεθνώς αναγνωρισμένου Έλληνα καλλιτέχνη κοσμεί τον τοίχο της πολυκατοικίας στην οδό Γιατράκου, σε διάσταση 22 μέτρων.
Ο Ηλίας Παπαηλιάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κάντανο Χανίων. Από παιδί ακόμα είχε ροπή προς την τέχνη. Όταν τελείωσε το Λύκειο στην Κάντανο, ακολούθησε σπουδές στην Σχολή Καλών Τεχνών.
«Δεν θυμάμαι τον εαυτό μου έξω από την τέχνη ποτέ», λέει στις “διαδρομές”.
Η τοιχογραφία: “Το «Φιλί” πώς προέκυψε και τι μηνύματα στέλνει;
«Είναι ένα έργο συνεργασίας. Η ιδέα ξεκίνησε από τον επιμελητή της έκθεσης που έχω στη Δημοτική Πινακοθήκη, ο οποίος μου πρότεινε να κάνω μια τοιχογραφία. Εγώ είπα ότι θα κάνω μια τοιχογραφία σε εξωτερικό χώρο. Στη συνέχεια, οι άνθρωποι από τη Στέγη που ενδιαφέρθηκαν, είπαν να δούμε την ιδέα να ζωγραφίσουμε το φιλί και κάπως έτσι φτιάχτηκε το έργο. Ποτέ δεν έχω στο μυαλό μου όταν κάνω ένα έργο ούτε γιατί το κάνω, ούτε τι μήνυμα θέλω να στείλω. Τα βλέπω εκ των υστέρων αυτά τα πράγματα. Και μάλλον τα καταλαβαίνω και εγώ μέσα από τους άλλους. Νομίζω πάντως ότι είναι ένα έργο που λέει απλά πράγματα με ένα ακόμη πιο απλό τρόπο. Εχει να κάνει με την αναγνώριση του άλλου, έχει να κάνει με την αναγνώριση του εαυτού μέσα από το βλέμμα του άλλου. Οπωσδήποτε παίζει ένα ρόλο η στιγμή που έγινε, δηλαδή μέσα στην πανδημία».
Μέσα σε αυτή την περίοδο της πανδημίας η τέχνη έχει αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα. Όπως έχει δυσκολέψει η ζωή. Πώς είναι η κατάσταση στην τέχνη εν μέσω πανδημίας. Η τέχνη και η ζωή πάνε παράλληλα;
«Από τη στιγμή που έχει σταματήσει να κινείται η ζωή, οι άνθρωποι υποφέρουμε. Εχει γίνει δυσκολότερη η ζωή μέσα από την πανδημία. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με άλλες συνήθειες. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε μέσα σε περιορισμούς. Αυτά όλα είναι πάρα πολύ δύσκολα. Και κυρίως επειδή είναι μαζική η κλίμακα αυτού του φαινομένου κανείς δεν ξέρει πώς πραγματικά να το αντιμετωπίσει. Ελπίζω ότι θα αντέξουμε και τελειώνοντας αυτή η περιπέτεια, θα γίνει πιο δυνατή».
Πιο δύσκολη είναι η τέχνη ή η ζωή; Η και τα δύο το ίδιο;
«Για εμένα ξεκάθαρα η τέχνη. Τώρα πια όχι. Ο βαθμός δυσκολίας σε καμία περίπτωση δεν είναι ίδιος με τον βαθμό δυσκολίας που αντιμετώπισα μέχρι να φτάσω εδώ. Μέχρι να μπορέσω να βρω τον εαυτό μου κάνοντας τέχνη και να τον εκφράσω. Και να έχει ενδιαφέρον».
Η σχέση σας με την τέχνη πότε και πώς ξεκίνησε;
«Νομίζω ότι από την αρχή. Δεν θυμάμαι τον εαυτό μου έξω από την τέχνη ποτέ».
Από τότε που ήσασταν παιδί στα Χανιά;
«Από τότε που ήμουν παιδί στην Κάντανο. Εκεί έχω γεννηθεί, εκεί έχω μεγαλώσει».
Μέχρι τα χρόνια του Λυκείου ήσασταν στην Κάντανο;
«Μέχρι τότε που τελείωσα το Λύκειο. Μετά, έκανα σπουδές. Πρώτα ένα φροντιστήριο για την εισαγωγή στην Σχολή Καλών Τεχνών. Και στη συνέχεια τις σπουδές μου στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ηδη, μέσα από τα χρόνια των σπουδών, εργαζόμουν επαγγελματικά, παρουσίαζα τη δουλειά μου.
Πώς ήταν να ασχολείται ένας νέος με την τέχνη όχι στα αστικά κέντρα αλλά στην ύπαιθρο, όπως στην Κάντανο εσείς ως μαθητής την εποχή εκείνη;
«Υπέροχα. Νομίζω ότι ήταν το πιο χρήσιμο περιβάλλον. Γιατί ήταν ένα περιβάλλον μεγάλης ελευθερίας και μέσα στη φύση. Ελειπε αυτό που βρήκα στη συνέχεια. Αλλά εκείνη τη στιγμή δεν το χρειαζόμουν. Ένα παιδί δεν χρειάζεται ούτε βιβλιοθήκες, ούτε κοινό. Ένα παιδί χρειάζεται ένα περιβάλλον που θα αναπτύξει ελεύθερα τον ψυχισμό του».
Ποιες άλλες μορφές τέχνης σας αρέσουν;
«Μ’ αρέσει πάρα πολύ η ποίηση, μ’ αρέσει πάρα πολύ η λογοτεχνία, το θέατρο το οποίο έχουμε στερηθεί, ο χορός, η μουσική, το σινεμά. Επίσης, η γλυπτική».
Τι έχετε ξεχωρίσει από τα Χανιά;
«Από τα Χανιά το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι η διαπολιτισμικότητα και το μεσογειακό φως».
Ο Ηλίας Παπαηλιάκης γεννήθηκε στην Κάντανο το 1970. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1990-1996). Το 1998 βραβεύτηκε με το 1ο βραβείο του Ιδρύματος Γιάννη και Ζωής Σπυροπούλου. Το 2001 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 49η Μπιενάλε της Βενετίας. Το 2001, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης οργάνωσε αναδρομική έκθεση με έργα του από την περίοδο 1998-2001. Το 2009, το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού (παράρτημα Βερολίνου) οργάνωσε αναδρομική έκθεση με έργα του, που ανήκουν σε γερμανικές συλλογές, από την περίοδο 2005-2009. Το 2013 ήταν υποψήφιος για το βραβείο ΔΕΣΤΕ. Το 2017 συμμετείχε στην documenta 14 (Κάσελ και Αθήνα). Το 2018 συμμετείχε στην 6η Μπιενάλε της Αθήνας, με τίτλο ANTI. Έχει παρουσιάσει δουλειά του σε περισσότερες από 25 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Δίδαξε στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου της Πάτρας ως εντεταλμένος διδάσκων από το 2009 έως το 2019. Το 2020, η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων φιλοξένησε την έκθεσή του, «Τα θεωρητικά αντικείμενα: Έργα 2017-2020».
Το έργο “Το φιλί” αποτελεί μεταφορά του πίνακα που εκτίθεται στην ατομική έκθεση του Ηλία Παπαηλιάκη “Τα θεωρητικά αντικείμενα: Έργα 2017-2020”, στη Δημοτική Πινακοθήκη, που παρουσιάζει ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ).
