Σε 50 χρόνια από σήμερα θα μπορούν να τεθούν οι βάσεις για την πρώτη εξωγήινη πόλη
Σε 50 χρόνια μπορούμε να έχουμε κάνει σημαντική πρόοδο για τη δημιουργία της πρώτης “εξωγήινης” πόλης της ανθρωπότητας στη Σελήνη. Το όραμά του αυτό παρουσιάζει, σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ) ο πλανητικός επιστήμονας και συνεργάτης της NASA Πολ Σπούντις (Paul Spudis), ο οποίος είναι ένας από τους γνωστότερους υπέρμαχους της επιστροφής της ανθρωπότητας στη Σελήνη και της δημιουργίας μόνιμης βάσης εκεί.
Τις απόψεις του παρουσιάζει εκτενώς στο νέο βιβλίο του, που κυκλοφόρησε πρόσφατα με τίτλο «Η αξία της Σελήνης: Πώς να εξερευνήσουμε, να ζήσουμε και να ευημερήσουμε στο Διάστημα χρησιμοποιώντας τους πόρους της Σελήνης» (εκδόσεις Smithsonian Books, 2016).
Ο λιθουανικής καταγωγής Πολ Σπούντις γεννήθηκε το 1952, σπούδασε Γεωλογία στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα και, αφού εργάσθηκε στη Γεωλογική Υπηρεσία των Η.Π.Α., υπήρξε για χρόνια βασικός ερευνητής της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA). Είναι ένας από τους σημαντικότερους ειδικούς στην πλανητική γεωλογία, με έμφαση στη Σελήνη, έχοντας παίξει καθοριστικό ρόλο σε διάφορες ρομποτικές αποστολές, μεταξύ άλλων του σεληνιακού δορυφόρου Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO). Έχει συμμετάσχει σε κυβερνητικές επιτροπές για τη διαμόρφωση της αμερικανικής πολιτικής στο διάστημα και έχει κατ’ επανάληψη καταθέσει ενώπιον της αρμόδιας επιτροπής της Κογκρέσου. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων για τη Σελήνη, ενώ προς τιμή του ένας αστεροειδής, ο 7560 Σπούντις, έχει πάρει το όνομά του. Σήμερα είναι ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Σεληνιακής και Πλανητικής Επιστήμης του Χιούστον, το οποίο βοηθά τη NASA στις αποστολές της. Είναι επίσης επικεφαλής επιστήμων της Moon Express, της πρώτης ιδιωτικής εταιρείας, η οποία, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της “Γουόλ Στριτ Τζέρναλ”, έχει ζητήσει επισήμως έγκριση από την κυβέρνηση των Η.Π.Α. για να προσσεληνώσει ιδιωτικό σκάφος στο φεγγάρι εντός του 2017, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την «ιδιωτικοποίηση» της Σελήνης. Μέχρι τώρα καμία εταιρεία δεν έχει ταξιδέψει πέρα από την τροχιά της Γης και τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
• Συνεχίζει το φεγγάρι να διεγείρει τη ρομαντική φαντασία ή σήμερα πια οι άνθρωποι έχουν μια πιο προσγειωμένη και υλιστική προσέγγιση αξιοποίησής του; Υπάρχει ανανεωμένο ενδιαφέρον για τη Σελήνη για μια ποικιλία λόγων.
Προσωπικά, υποστηρίζω την επιστροφή στη Σελήνη για να χρησιμοποιήσουμε τους υλικούς και ενεργειακούς πόρους της προκειμένου να δημιουργήσουμε νέες δυνατότητες για τις διαστημικές πτήσεις. Για παράδειγμα, το νερό που υπάρχει σε μορφή πάγου στους πόλους της, μπορεί να συλλεχθεί και να επεξεργασθεί, προκειμένου να αποκτήσει τέτοια μορφή -πόσιμο νερό, δημιουργία οξυγόνου κ.ά.- ώστε να υποστηρίξει την ανθρώπινη ζωή.
Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να προστατεύσει τους ανθρώπους και τον εξοπλισμό τους από τις κοσμικές ακτίνες και, το πιο σημαντικό, είναι δυνατό να μετατραπεί σε πυραυλικά καύσιμα: υγρό οξυγόνο και υγρό υδρογόνο. Η παραγωγή στη Σελήνη καυσίμων για πυραύλους, τα οποία θα χρησιμοποιήσουμε μετά για πτήσεις στο διάστημα, θα μας επιτρέψει να επανεφοδιάζουμε τα διαστημόπλοια και να πηγαίνουμε πια παντού οποιαδήποτε στιγμή.
• Ποια είναι τα πιο πειστικά επιχειρήματα, ώστε οι κυβερνήσεις, τα Κοινοβούλια και οι φορολογούμενοι να εγκρίνουν το κόστος μιας οριστικής επιστροφής στη Σελήνη;
Η σύγχρονη κοινωνία εξαρτάται σε κρίσιμο βαθμό από τους δορυφόρους και όλοι τους βρίσκονται στη ζώνη του διαστήματος μεταξύ Γης και Σελήνης. Μια επιστροφή στη Σελήνη θα μας επιτρέψει να αναπτύξουμε ένα μόνιμο σύστημα διαστημικών μεταφορών σε αυτό το υποσελήνιο διάστημα. Με ένα τέτοιο σύστημα, θα μπορούμε να έχουμε πρόσβαση όχι μόνο στην ίδια τη Σελήνη, αλλά επίσης σε όλο τον χώρο ανάμεσα στη Γη και στη Σελήνη.
Κι ένα τέτοιο σύστημα που επιτρέπει την πρόσβαση ρουτίνας στο υποσελήνιο διάστημα, μπορεί επίσης να μας πάει παραπέρα στους πλανήτες.
• Τι είδους πόροι της Σελήνης θα μπορούσαν να έχουν αξία για εμάς εδώ στη Γη και πόσο εύκολο θα ήταν να τους εκμεταλλευθούμε;
Η αξία τους δεν είναι να τους φέρουμε από τη Σελήνη στη Γη, αλλά να χρησιμοποιήσουμε επιτόπου στο διάστημα αυτούς τους πόρους και την ενέργεια της Σελήνης, ώστε να δημιουργήσουμε κατοικίες, να τροφοδοτήσουμε διαστημόπλοια με καύσιμα και να υποστηρίξουμε την ανθρώπινη παρουσία σε όλο τον υποσελήνιο και διαπλανητικό χώρο. Οι πρώτες αγορές για τα σεληνιακά προϊόντα θα αφορούν κυβερνήσεις και επιχειρήσεις, που χρειάζονται καύσιμα για να στείλουν π.χ. τους δορυφόρους τους σε υψηλές τροχιές. Η ικανότητα της τροφοδοσίας με καύσιμα και των συνεχών ταξιδιών στη υποσελήνια σφαίρα σημαίνει ότι θα γίνουμε «διαστημοπόροι», όπως ήσαν κάποτε οι θαλασσοπόροι. Το να επιτύχουμε κάτι τέτοιο, αποτελεί τον κύριο στόχο της επιστροφής στη Σελήνη.
• Αντιμετωπίζει πραγματικό δίλημμα η NASA και οι άλλες διαστημικές υπηρεσίες, λόγω των περιορισμένων χρημάτων στον προϋπολογισμό τους, ανάμεσα στο να στείλουν άνθρωπο στον Αρη και να στήσουν μια βάση στη Σελήνη;
Θα μπορούσε η Σελήνη να λειτουργήσει ως “σκαλοπάτι” για τον Αρη; Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τέτοιο δίλημμα, επειδή -με βάση τις σημερινές γνώσεις, την τεχνολογία και τα χρήματα- μπορούμε όντως να πάμε και να ζήσουμε στη Σελήνη, αλλά δεν μπορούμε κατά κανένα τρόπο να πάμε στον Αρη. Η αντίληψη ότι η ανάπτυξη της Σελήνης θα μας κρατήσει μακριά από τον Αρη, ισχύει από την αντίστροφη: είναι η εμμονή και η προσκόλληση σε ανέφικτους και φανταστικούς στόχους, όπως μια επανδρωμένη αποστολή στον Αρη, που μας εμποδίζει να χρησιμοποιήσουμε τη Σελήνη για να επεκτείνουμε βήμα-βήμα την ανθρώπινη παρουσία στο διάστημα, πέρα από τη χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη. Σε κάθε περίπτωση, οι δεξιότητες που θα αποκτήσουμε στη Σελήνη, όπως το να μάθουμε να ζούμε σε ένα άλλο πλανήτη και να χαράζουμε στρατηγικές εξερεύνησής του καθώς και η νέα τεχνολογία που θα αναπτύξουμε, π.χ. για να επεξεργαζόμαστε τους πόρους της, θα μας εξυπηρετήσουν θαυμάσια, όταν στο μέλλον ταξιδέψουμε στους πλανήτες, μεταξύ άλλων στέλνοντας και επανδρωμένες αποστολές στον ‘Αρη.
• Ως επικεφαλής επιστήμονας της εταιρείας Moon Express, πιστεύετε ότι η μελλοντική ανθρώπινη παρουσία στο φεγγάρι θα βασισθεί σε μια συνεργασία δημόσιου – ιδιωτικού τομέα;
Στο μέλλον θα δούμε πολλά διαφορετικά “σχήματα” να πηγαινοέρχονται στη Σελήνη για πολλούς και διάφορους λόγους. Οι ιδιωτικές εμπορικές σεληνιακές πτήσεις θα έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν φορτία από πολλούς χρήστες, καθιστώντας έτσι πολύ πιο προσβάσιμη τη σεληνιακή επιφάνεια και τα υλικά της. Από την άλλη, η κυβέρνηση θα έχει ακόμη ρόλο να παίξει, αναπτύσσοντας π.χ. ριψοκίνδυνες τεχνολογίες και διαστημικά σκάφη που ο ιδιωτικός τομέας δεν θα θέλει ή δεν θα μπορεί να αναπτύξει. To κράτος θα πρέπει επίσης να διευθετεί διαφορές ανάμεσα σε ιδιώτες στη Σελήνη. Πιστεύω ότι πολλοί διαφορετικοί “παίκτες” θα συμμετάσχουν στην επιστροφή στη Σελήνη και στην ανάπτυξή της.
• Ο Γιόχαν-Ντίτριχ Βέρνερ, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), πρότεινε πρόσφατα να δημιουργηθεί ένα «Διεθνές Χωριό» (Moon Village) στη Σελήνη, μια μόνιμη βάση. Πώς τη βρίσκετε αυτή την ιδέα; Νομίζω ότι το Σεληνιακό Χωριό, ως ιδέα, είναι ένας εν δυνάμει τρόπος να οργανωθεί μια συντονισμένη συλλογική προσπάθεια ανάπτυξης της Σελήνης. Θα ήθελα όμως να ακούσω περισσότερες λεπτομέρειες για το πώς αυτό το «χωριό» θα δουλέψει. Αν π.χ. πρόκειται διάφοροι συμμετέχοντες να φέρουν τις διαφορετικές ικανότητες και τον διαφορετικό εξοπλισμό και τις εγκαταστάσεις τους στο φεγγάρι, πώς θα κατανεμηθούν οι μεταξύ τους ευθύνες και αρμοδιότητες; Ποιος θα αναλάβει να κάνει τι; Αν υποθέσουμε ότι δύο κράτη θελήσουν να εργασθούν στον ίδιο τομέα του Χωριού της Σελήνης, για παράδειγμα στην κατασκευή οχημάτων ρόβερ για ανθρώπινη χρήση, ποιος θα αποφασίσει, ποιος θα αναλάβει τελικά τη δουλειά; Η οργανωτική δομή ενός τέτοιου εγχειρήματος πρέπει να είναι ξεκάθαρη και συμφωνημένη από όλους τους συμμετέχοντες, προτού ξεκινήσει ένα τέτοιο συλλογικό εγχείρημα.
• Μπορεί μια χώρα μόνη της, οι Η.Π.Α., η Ρωσία, η Κίνα κ.ά., να αποκτήσει μόνιμη ανθρώπινη παρουσία στη Σελήνη ή κάτι τέτοιο μπορεί να υλοποιηθεί μόνο στο πλαίσιο συνεργασίας με άλλες χώρες;
Μια χώρα μόνη της σίγουρα μπορεί να το κάνει, υποπτεύομαι όμως ότι οι περισσότερες χώρες θα ήθελαν να συνεργασθούν με άλλες. Αυτή είναι σίγουρα η θέση των Η.Π.Α. και της Ευρώπης. Μένει να δούμε ποια θα είναι η θέση άλλων χωρών, όπως της Κίνας.
• Πόσο πιθανό είναι, αντί για αρμονική διεθνή συνεργασία, όπως στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, να ξεπηδήσουν νέοι ανταγωνισμοί και εχθρότητες γύρω από τη Σελήνη και την αξιοποίησή της; Θα μπορούσε στο απώτερο μέλλον η Σελήνη να εμπλακεί ακόμη και σε έναν πόλεμο της Γης;
Τα προβλήματά μας ταξιδεύουν στο διάστημα, μαζί με τις φιλοδοξίες μας. Συνεπώς, ένας πόλεμος στη Γη κάλλιστα θα μπορούσε να επεκταθεί στο διάστημα και στη Σελήνη. Αν η επιστροφή στο φεγγάρι γίνει με διεθνή συνεργασία, είναι πιθανότερο ότι η συνεργασία και η ανεκτικότητα θα επικρατήσουν, αν μη τι άλλο επειδή οι άνθρωποι στη Σελήνη θα εξαρτώνται ο ένας από τον άλλο για την επιβίωσή τους.Όμως τυχόν εχθρικές πράξεις, όπως για παράδειγμα η καταστροφή δορυφόρων σε υποσελήνια τροχιά, αναπόφευκτα θα επέφεραν ανάλογη αντίδραση. Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς πώς μια τέτοια κλιμάκωση της επιθετικότητας θα μπορούσε να αποφευχθεί. Έτσι, φαντάζομαι ότι η καλύτερη λύση είναι να προσπαθήσει κανείς, ευθύς εξ αρχής, να εμποδίσει τέτοιες συγκρούσεις να συμβούν.
• Τελικά, πώς φαντάζεστε με δυο λόγια το μέλλον της Σελήνης το 2050;
Εξίσου έρημο και σιωπηλό όπως τώρα; Ασφαλώς, ελπίζω πως όχι! Προσβλέπω σε ένα συναρπαστικό μέλλον στη Σελήνη, όπου πολλοί άνθρωποι και οργανισμοί θα επιτελούν διάφορες εργασίες, από την αξιοποίηση του νερού στους πόλους έως την κατασκευή μηχανικών μερών και άλλου εξοπλισμού από σεληνιακά υλικά. Μαθαίνοντας να ζούμε και να εργαζόμαστε παραγωγικά σε έναν άλλο κόσμο, θα είναι μια πρόκληση για μας. Σε 50 χρόνια, θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει σημαντική πρόοδο για τη δημιουργία της πρώτης πόλης της ανθρωπότητας μακριά από τη Γη.
