Κάθε χρόνο στις 17 Μαρτίου γιορτάζεται η ημέρα φροντιστή ατόμου με άνοια με σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινότητας αναφορικά με τη σημασία όχι μόνο της φροντίδας των ανθρώπων που ζουν με αυτήν την πάθηση, αλλά και της φροντίδας των φροντιστών τους.
Η άνοια αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τη Δημόσια Υγεία. Στις μέρες μας 44 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με άνοια παγκοσμίως, αριθμός που αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2030 και να υπερτριπλασιαστεί μέχρι το 2050. Στην Ελλάδα υπάρχουν σήμερα 200.000 άτομα με άνοια και ο αριθμός αυτός μέχρι το 2050 θα ξεπεράσει τις 600.000. Παρά τις επιστημονικές προόδους των τελευταίων χρόνων, η αντιμετώπιση της άνοιας αποτελεί μείζον εθνικό αλλά και παγκόσμιο ζήτημα. Κύρια εμπόδια για την ολοκληρωμένη φροντίδα των ατόμων με άνοια αποτελούν το στίγμα, η άρνηση και η έλλειψη οικονομικών πόρων.
Η πιο συνηθισμένη αιτία της άνοιας είναι η νόσος Alzheimer, η οποία ευθύνεται για το 50–80% όλων των περιπτώσεων άνοιας. Αποτελεί νευροεκφυλιστική νόσο και οδηγεί σε προοδευτική έκπτωση των νοητικών λειτουργιών. Επηρεάζει τη μνήμη, την σκέψη, τον προσανατολισμό, την κατανόηση, τον υπολογισμό, την ικανότητα μάθησης και κρίσης και τη γλώσσα. Συνοδεύεται συνήθως και περιστασιακά προηγείται από επιδείνωση του συναισθηματικού ελέγχου, της κοινωνικής συμπεριφοράς / απαντητικότητας ή των κινήτρων.
Γίνεται λοιπόν σαφές από τα παραπάνω ότι η φροντίδα των ατόμων που πάσχουν από άνοια αποτελεί δύσκολο εγχείρημα. Εμπεριέχει μια συνεχή εναλλαγή ρόλων, όπου ο φροντιστής μπορεί να είναι φροντιστής, φίλος, «εχθρός», διαχειριστής οικονομικών-νομικών-προσωπικών ζητημάτων, κ.ά. Απαιτείται επένδυση χρόνου, χρημάτων, εαυτού και ενέργειας με συνέπειες πολλές φορές δυσάρεστες και επιβαρυντικές για τον φροντιστή σε πολλαπλά επίπεδα, ψυχολογικό, σωματικό, προσωπικό και διαπροσωπικό. Ιδιαίτερα, ωστόσο, επιβαρυντικός είναι ο ρόλος του περιθάλποντα όταν δεν υπάρχει υποστήριξη από το υπόλοιπο οικογενειακό ή/και φιλικό περιβάλλον και όταν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες επιβάρυνσης, όπως χαμηλό εισόδημα, προβλήματα υγείας του ίδιου ή/και άλλων μελών της οικογένειας, και παράλληλη φροντίδα άλλων ατόμων (π.χ. παιδιά, εγγόνια, κ.ά.).
Η ψυχολογική επιβάρυνση του φροντιστή έχει χαρακτηριστικά πένθους, καθώς χάνει την επαφή και την επικοινωνία με τον άνθρωπό του, όπως ήταν πριν, ενώ τον βλέπει σταδιακά να αποδυναμώνεται νοητικά και σωματικά. Πολλές φορές, συνυπάρχουν ενοχές ότι δεν φροντίζει επαρκώς τον ασθενή, αλλά και θυμός για την τωρινή κατάσταση και την ταλαιπωρία που βιώνει ο ίδιος και το περιβάλλον του. Η μοναξιά μπορεί επίσης να χαρακτηρίζει τους φροντιστές, καθώς αποκόβονται σταδιακά από τον κοινωνικό τους περίγυρο. Αποτέλεσμα των παραπάνω αρνητικών συναισθημάτων, που συνοδεύουν τη φροντίδα ασθενών με άνοια, μπορεί να είναι η παρουσία άγχους, κατάθλιψης, καθώς και παθολογικών, μυοσκελετικών, καρδιολογικών και άλλων προβλημάτων. Ενδεικτικό των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι περιθάλποντες ασθενών με άνοια, είναι το γεγονός ότι μπορεί να συνεχίσουν να βιώνουν κατάθλιψη ακόμη και δύο χρόνια μετά το θάνατο του ασθενή.
Επομένως, χρειάζονται παρεμβάσεις εκπαίδευσης, συμβουλευτικής και ψυχοθεραπευτικής υποστήριξης προς τους φροντιστές από την έναρξη της φροντίδας και σε τακτά χρονικά διαστήματα, καθώς με την εξέλιξη της άνοιας θα χρειάζεται κι εκείνοι να προσαρμόζονται στις ανάγκες της φροντίδας που απαιτεί το κάθε στάδιο της νόσου. Σημαντική επίσης, είναι η ενθάρρυνση των φροντιστών να διευθετήσουν κληρονομικά θέματα και νομικές εκκρεμότητες, αλλά και να ζητούν σχετική βοήθεια από τους αρμόδιους (φορείς/δομές/υπηρεσίες). Τέλος, η ενασχόληση με τον εαυτό τους κρίνεται άκρως σημαντική, καθότι θα πρέπει να επιδιώκουν χρόνο μακριά από τη φροντίδα, προκειμένου να απομακρύνονται από το βάρος που αυτή τους προκαλεί και να αντλούν ευχαρίστηση από την καθημερινότητά τους κατά το δυνατόν.
Στο Κέντρο Ημέρας Ασθενών Νόσου Alzheimer Χανίων, πέρα από τις δωρεάν υπηρεσίες αξιολόγησης που παρέχονται σε άτομα με νοητικές δυσκολίες, παρέχονται δωρεάν και υπηρεσίες ενημέρωσης, εκπαίδευσης και υποστήριξης των φροντιστών ασθενών με άνοια. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει η δυνατότητα να ενταχθούν σε προγράμματα παρέμβασης, τα οποία στοχεύουν στην ενδυνάμωση των δεξιοτήτων τους που αφορούν τη φροντίδα, στην ανακούφιση των δυσάρεστων συναισθημάτων που προκαλούνται από αυτήν, αλλά και στην ενθάρρυνση να αποτελεί πρωταρχικό τους μέλημα η φροντίδα του εαυτού τους.
Εκ μέρους του Ινστιτούτου Έρευνας-Εκπαίδευσης Ψυχιατρικών Ανοϊκών Ασθενών-Alzheimer, Δημοτάκη Άννα, Ψυχολόγος.
Για παραπάνω πληροφορίες και ραντεβού επικοινωνήστε μαζί μας.
Τηλ.: 28210-76050
Χρυσοπηγής 60
Email inerekal@otenet.gr.
