πεΠλατυσμένη φιλία
πέρα από τα ρολόγια
σΑν επί-γνωση
του Κακαβελάκη
ΟΙ
Από-στα-σεις
Από τα βάθη ως την επιφάνεια
Της οδύνης έχουν χρόνο γεωφυσικό
Με ανοιχτό το αίνιγμα της
Οδυνηρότητας για χρόνο
α-πραγματικό
Που φέρνει χρόνο φανταστικό
Χωρίς να λύνει το αίνιγμα
Με τον χρόνο τον πραγματικό
Να μεγαλώνει το μέγεθος
Κάθε χρονικότητας
Με άλλα αινίγματα
Για το έγκλημα του Χρόνου
Δημήτρης Κακαβελάκης (1)
Επίγνωση πρώτη: υπηρετώ την κοινότητα ζώντας δημιουργικά αναμοχλεύοντας από τα βάθη ως την επιφάνεια και πέραν αυτής στον πεπλατυσμένο χώρο που ελαχιστοποιεί τον χρόνο της οδύνης.
Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου 2016 στον αύλειο χώρο της πανέμορφης εκκλησίας της Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής (την αισθάνομαι σαν την παραμυθένια «Σεχραζάτ» του Ρίμσκι Κόρσακωφ) στο λυκόφως μιας ημέρας όπου η φυγή από την οδυνηρή πραγματικότητα προμηνύει λόγω της ποιότητας του ποιητή Δημήτρη Κακαβελάκη μια «χρονοφανταστική βραδιά» ποίησης από ανθρώπους που ο καθένας την υπηρετεί από το μετερίζι του, προς ανθρώπους (2) που ως δημιουργικοί δέκτες και όχι σαν από-δέκτες μαζικού εντυπωσιακού παραληρηματισμού, περιβάλλουν με εμπιστοσύνη στα αντανακλαστικά τους… το διακριτικό αίνιγμα που είχε προαναγγείλλει ο ποιητής, την πραγματο-ποίηση ενός αναζητικού γεγονότος.
Η αναζήτηση του αναπάντητου ως διαδικασία φιλοσοφική στάση του στοχαστικού μελαγχολικού (για την πορεία της ανθρωπότητας) και ταυτόχρονα ελπιδοφόρου «από τα βάθη ως την επιφάνεια της οδύνης, έχουν χρόνο». Ναι, ο Κακαβελάκης ψιθυρίζει φωναχτά με αγάπη, ενδυναμώστε το ΟΙ, σπάστε το καβούκι του ιδιόχρονού σας, όπου εμφιαλωμένοι εγωισμοί το κρατούν σε μια μικροσωματική επιφανειακή διαφάνεια, βρείτε τον γεωφυσικό χρόνο σας, που, αν και χρονικά προσδιορισμένος (στρώσεις), γίνεται δια-χρονικό γαλαξιακό μέγεθος. Και η δύναμη του στίχου της τελευταίας συλλογής του Δ.Κ., περισσότερο σοφή με λόγο που αφυπνίζει και την ακοή μέγιστα, (αφού οι πρώτες από τις περισσότερες συλλογές του ήταν πρωτίστως οπτικές (3). Ίσως, γιατί ο Δημήτρης όταν έγραφε το ΟΙ όπως και το ΕΥ (4) βίωνε την απώλεια τόσο νωπή, τόσο επανερχόμενη βασανιστικά γι’ αυτό και η ποίηση αυτή είναι λυτρωτική διέξοδος), των δυο αγαπημένων προσώπων της ζωής του, της συζύγου Μαρίας και της αδελφής Ειρήνης. Ο Δημήτρης, ως χειριστής σπουδαίος ενός λόγου γραπτού συμπτυγμένου, όπου όχι μόνο δε χάνει το θεματικό περιεχόμενο, αντιγράφω από το “ADIEU” του Ζακ Ντεριντά(5) «εμπιστευτική ενδόμυχη διαμοιβή που μας συνδέει πάντοτε, στο βάθος της συνείδησης (με το οικείο απολεσθέν πρόσωπο), αλλά εξακτινώνεται όχι πλέον ως λόγος παραμυθίας… ο άλλος άνθρωπος που εκφράζεται μου ανατίθεται και δεν υπάρχει οφειλή απέναντι στον άλλο άνθρωπο -διότι το οφειλούμενο είναι αδύνατον να εξοφληθεί ποτέ, δεν είναι κανείς απαλλαγμένος υποχρεώσεων… ο άλλος άνθρωπος με εξατομικεύει μέσα στην ευθύνη που έχω γι’ αυτόν. Ο θάνατος του άλλου ανθρώπου που πεθαίνει με πλήττει μέσα στην ίδια την ταυτότητά μου ως υπεύθυνου εγώ… η οποία συγκροτείται από ανείπωτη ευθύνη…».
«ΟΙ» «…η σπαραχτική φωνή/Βοά στην ακοή των από/ Το βάθος του εξελίγματος/ και ελλείμματος προερχομένων.. …ΟΙ με τα σώματα των εκτυλίξεων που πορεύονται στο ιδεώδες/Του εκτυλισσόμενου/ Για να είναι κάθε γλώσσα/Αρχή εκτύλιξης/ Για την ενότητα του Πλάτους».
Επίγνωση δεύτερη κάθε Άνθρωπος με αυτογνωστική συνειδησιακή γκάμα διαχειρίζεται τη σχέση βάθους-πλάτους της οντότητας με αλλεπάλληλες έσω, έξω εκτυλίξεις… εξελίξεις.
Επανέρχομαι στον Ντεριντά, «πιο κάτω θα τεθεί το ζήτημα “ενός καθήκοντος πέρα από κάθε οφειλή” για το εγώ, το οποίο είναι απλώς αυτό που είναι, μοναδικό και αναγνωρίσιμο, μόνο μέσω της αδυνατότητας να αντικατασταθεί εκεί όπου εντούτοις η “ευθύνη για τον άλλο άνθρωπο”, η “ευθύνη του ομήρου” είναι εμπειρία της υποκατάστασης και της θυσίας ως επιζώντος».
ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΑΝΑ ΚΑΤΑ…ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ
Στήβεν Χόκινγκ: πρέπει να διευρύνουμε τον ορισμό του Πλούτου και να συμπεριλάβουμε σε αυτόν τις γνώσεις, τους φυσικούς πόρους και το ανθρώπινο δυναμικό. Πρέπει να μάθουμε να τον μοιραζόμαστε με περισσότερη δικαιοσύνη. Αν το κάνουμε αυτό, τότε δεν υπάρχει κανένα όριο σε εκείνα που οι άνθρωποι μπορούν να επιτύχουν από κοινού.
ΟΙ Αιωρήσεις όμως από το αλόγιστο/κρούουν τις πόρτες του ν’ ανοίξουν/Στις κινδυνώσεις στιγμές που κραυγάζουν: τώρα ή ποτέ». Να σταματήσει η φαρμακερή Αιωνιότητα… που αιωρείται. Από το βιβλίο «συνομιλίες για το τέλος του κόσμου»
Ουμπέρτο Εκο ο αιώνας μας (20ος) διαλογίζεται για τα μεγάλα εγκλήματα του παρελθόντος… αλλά δεν φαίνεται ότι ταράζει πραγματικά τον ύπνο κανενός. Ποιος από εμάς, για παράδειγμα, είναι έτοιμος να απαρνηθεί το αυτοκίνητό του; (6) Έχω, λοιπόν, την εντύπωση ότι αυτή η τρομερή μετάνοια, στην οποία επιδίδεται ο αιώνας μας είναι το άλλοθι για να αποφύγουμε να αναλάβουμε τις ευθύνες μας απέναντι στις απειλές που βαραίνουν το μέλλον μας.
Ναι, ο Κακαβελάκης, μέσα από το ενιαίο ποίημα «ΟΙ» σε κάθε ενότητα και σε κάθε ποίημα, ανα-ζητά την κοσμική, τη γήινη και την ανθρώπινη πορεία και απορία για το αναπάντητο της ανθρώπινης κρίσης και ΚΑΤΑ κρίσης για τη διαχρονική περιπέτεια της ανθρώπινης ζωής και των πολιτισμών της ανθρωπότητας. Όχι όμως με την εργαλειακή δυνατότητα ενός Μαλρώ και ενός «Φανταστικού Μουσείου», αυτό το κάνει τουλάχιστον 50 χρόνια ως αρθρογράφος και πολιτισμικός ουσιαστικός και ταυτόχρονα διακριτικός παράγων (7) αλλά και ως ποιητής υψηλής-οικουμενικής ευθύνης. Αναδιατάσσει ποιητικά τον χρόνο ο Κακαβελάκης και συνομιλεί με τους μεγάλους δημιουργούς. Από το «ο Φελίνι, ο Ρότα και μια Πρόβα ορχήστρας» του Μάνου Χατζιδάκι (8). «Αυτές οι αθέατες πλευρές, που μας προσθέτει με τα οράματά του ο Φελίνι, είναι διατηρητέες πράξεις και στιγμές του παρελθόντος χρόνου, επιλεγμένες από τον παρόντα, ιεραρχημένες από τις ήττες κι από τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες εντατικές και καθοριστικές για τις μελλοντικές αποδοχές και απορρίψεις νέων τμημάτων, τόσο ώστε πια το πρόσωπο που οι άλλοι αναγνωρίζουνε σε μας, να είναι κομμάτι μη πραγματικό, μισό και φευγαλέο, ρευστό, χωρίς τη σιγουριά για μια μελλοντική διάσωση. Κι ύστερα ο χρόνος. Τόσον εξαίσια εκμηδενισμένος, χωρίς αξία χρήση λογικής…».
Ο Κακαβελάκης ψάχνει μέσα από τις διαστάσεις του νοητού ως υπερβάσεις του και η υπερνοητότητα του αναπάντητου, μόνο με ποιοτικά ανεξήγητα μπορεί να συνδυαστεί. Χιλιάδες χρόνια τώρα οι Έλληνες ρωτάμε συνομιλώντας με τον Ου-ρα-νο. Συνοδεύει το βλέμμα με την πρόβα ορχήστρας μας λέει ο Μάνος «η μουσική του όταν βασίζεται σε αυτό που αποκαλούμε ανεξήγητο. Στη Μελωδία. Αλλά συγχρόνως παίζει και με το να μετασχηματίζει εκφραστικά σε ένα σημάδι σύγχρονο ή και μελλοντικό. Γνωρίζει τέλεια τη μουσική παράδοση της χώρας του και τη χειρίζεται χωρίς συμπλέγματα εθνικά. Δεν παριστάνει τον σύγχρονο, γιατί είναι…».
Ναι, ο Μάνος, ο Φεντερίκο και ο Νίνο αναμετρηθήκαν με τον χρόνο της εποχής τους για να δείξουν τον μελλούμενο, όσο υπάρχει Άνθρωπος.
Επίγνωση Τρίτη: Ναι, το ξέρουμε όλοι μας και ιδιαίτερα οι ισχυροί της γης, αλίμονο όταν χαθεί το παιχνίδι τους και οι ισορροπίες του τρόμου, ο παρατηρητής του μέλλοντος θα θυμάται τα ρολόγια να λιώνουν…
Κυριακή 11/9 τηλεόραση Βουλή, ένα αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στον Νταλί, αποδεικνύει με τι απαράμιλλη ιδιοφυία έπαιζε τα Μ.Μ. Ενημέρωσης ο Ισπανός σουρεαλιστής, μεγαλοφυής ως ζωγράφος. Η παρανοϊκή παραληρηματική-ελεγχόμενη-κριτική του, συνέδεσε διαχρονικά ερωτήματα του ανθρώπου με κυρίαρχη επινοητικότητα. Θυμήθηκα τον Ζαν Κλοντ Καριέρ (9) «υπάρχει επίσης στα λιωμένα ρολόγια του Νταλί. Ο Νταλί υποδείχνει εδώ τη δυνατότητα ενός χρόνου που λιώνει. Ενός χρόνου σαν μαλακιά καραμέλα. Γιατί όχι; Ο Ελιάρ αποκαλούσε τον Νταλί “η μηχανή που σκέφτεται”. Ήταν ένα μεγάλο πνεύμα, πολύ παράξενος άνθρωπος…». Από το Καριέρ στον Εκο, στο Φουκώ και τέλος στη Μαργκερίτ Ντυράς «είμαστε καταδικασμένοι στην άγνοια. Το σημαντικό δεν είναι να ξέρουμε ή να γνωρίζουμε. Το σημαντικό είναι η ικανότητα να αποκτούμε γνώσεις. Η δύναμη που μας οδηγεί στο βάθος των πραγμάτων». Από το βάθος των πραγμάτων στην πεπλατυσμένη μη μετρήσιμη συμπαντική υπερηφάνεια.
Να γιατί όταν ο Κακαβελάκης στο πλαίσιο της παρατεταμένης χρονικά αγάπης και φιλίας μας, μου ζήτησε ένα ζωγραφισμένο εξώφυλλο για το «ΟΙ» ειλικρινά, χωρίς να έχω διαβάσει κανένα ποίημα της ενότητας, ανέσυρα από τη δική μου σειρά «Γαλαξιακά σπειροειδή» 3 έργα μεικτής ζωγραφικής, στην επιφάνεια Φιλμ (10) όπου για χρόνια τύπωναν τα “Χ.Ν.” την εφημερίδα μας, μια ευγενική προσφορά, ένα αντίδωρο του Γιάννη Γαρεδάκη σε μένα, τον καλλιτέχνη που αγαπάει τα κοχύλια και τις γαλαξιακές σπείρες.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Τα χειρόγραφα του Δ. Κακαβελάκη στο οπισθόφυλλο αποδεικνύουν την αμεσότητα των δημιουργικών του αναζητήσεων.
(2) Προς ανθρώπους «ο Δ.Κ. εναγωνίως διεκδικεί να βγάλει τον άνθρωπο από την κυριαρχία που τα “σερβιρισμένα μυαλά” εγκλωβίζουν σε μηχανισμούς “όλων των λαβυρίνθων”, μοχθεί για να τους δώσει διέξοδο προς το φως του σύμπαντος».
(3) Μια σειρά από ποιητικές συλλογές που πρέπει εκτός την απαγγελία να έχεις την εικόνα των διαρθρωμένων εικαστικά ποιημάτων, αποτελούν την οπτική ποίηση του Δ. Κακαβελάκη, αναφέρω μερικές, «Άβυσσος» (ίσως το κορυφαίο), «Αυτός», «σάρκα μία», «γυμνό σώμα», «Εσύ».
(4) Η τελευταία συλλογή «ΕΥ» του Δ.Κ. θα παρουσιαστεί στο Ιδρυμα Καψωμένου στον Αλικιανό.
(5) ADIEU, Ζακ Ντεριντά, επικήδειος για τον Εμμανουέλ Λαβίνας, μετάφραση Βαγγέλης Μπιτσώρης, εκδ. Άγρα.
(6) Θα ένιωθα πραγματικά εξωγήινος εάν δεν ήξερα πως εκτός από μένα δεν οδηγούν αυτοκίνητο, σημαντικοί συγγραφείς, διανοούμενοι όπως ο Θανάσης Μουτσόπουλος, Χρήστος Μπουλώτης και φυσικά ο Δημήτρης Κακαβελάκης.
(7) Το τι έχει προσφέρει ο Δημήτρης Κακαβελάκης ως πολιτιστική ποικίλη δραστηριότητα πανελλαδικά δεν χωράει σε έναν τόμο.
(8) Μάνου Χατζιδάκι «ο καθρέφτης και το μαχαίρι» (36 κείμενα το αειμνήστου Μάνου, δημοσιευμένα σε εφημερίδες και περιοδικά, εκδ. Ικαρος.
(9) Το «αίνιγμα της σφήγκας» που περιέχεται στο βιβλίο “Συνομιλίες για το τέλος του κόσμου” με συνομιλίες των Ουμπέρτο Εκο, Ζαν Κλωντ Καριέρ, Ζαν Ντελιμό, Στέφεν Τζέι Γκουντ, εκδ. “Νέα Σύνορα”, Λιβάνης.
(10) Τα φιλμ forex imagine ένα ανθεκτικό ημιδιαφανές φιλμ ματ, 42χ39 για Λέιζερ εκτυπώσεις.
