Κεχαγιόγλου Κα- τα- φυ- για στη ροή του έρωτα ως πρωτότυπη ποίηση
η νόηση δεν είναι νόηση παρά μόνον όταν
έχει στήριγμά της το συμπαντικό (1) Ηράκλειτος
«τι δάσος κι αυτό το τροπικό στην κάρδια της Αθηνας/στην καρδια μου μέσα τι δάσος γεμάτο ακρογιαλιές,/ στων δέντρων πάνω τις αιώρες τις εικόνες εποχών ολόκληρων,/ κόσμων τρελών ανολοκλήρωτων, τι όνειρα μες στου νου μου τη ζούγκλα». Σωτήρης Κακισης (2)
εχαγιόγλου, άφησε το στίγμα του στην πολιτιστική επικαιρότητα των Χανίων. Μια θαυμάσια έκθεση ζωγραφικής ολοκληρώνεται στις 20.12 στην Αίθουσα Τέχνης Βάσω Μυλωνογιάννη, τα «καταφύγια έρωτος» του Χρήστου Κεχαγιογλου. Είναι ένας ύμνος στην φύση των πεπραγμένων , ερωτική έμεσα, εκείνη τη γεμάτη χυμούς, βιταλιστική υδαρότητα, την ερωτική εκροή που από τη φύση της ζωής μετουσιώνεται σε ποιητική κατάκτηση της ελεγχόμενης σταθεροποιημένης πλέον ζωγραφικής ως Ρέουσας ερωτικής παν-δαισίας. Η παλέτα των Μπονάρ, Κλεε, Ντόιγκ, Κρεμονίνι (3) ενδεικτικά αναφέρω, Κεχαγιογλου, είναι ο έρωτας στη φύση φιλτραρισμένος πνευματικά όπου «η ενέργεια του νου» του κορυφαίου φιλοσόφου Α.Μπρεξον (4) περνά μέσω του Α. Μπρετόν στον Κεχαγιογλου μεταμορφώνεται σε χυμώδεις ζωγραφικές εικόνες, και προσκαλεί ποιητές, στοχαστές , αναγνωρισμένους όπως ο Σωτήρης Κακισης ή ανακαλεί δόκιμους (όπως εγώ) σε μια αμφίσημη περιπέτεια αλληλοεπίδρασης. Επιχείρησα στο πλαίσιο μακρόχρονης άγνωστης (ανέκδοτης) ποιητικής έκφρασης να γράψω ένα ποίημα εμπνευσμένο από τον Χρήστο Κεχαγιογλου ως ιδιότυπο πόνημα εκλεκτιστικης ποίησης (5) που κινείται στο συνδυασμό αυτοματικής-υπερρεαλιστικής διαδικασίας και ενσυνείδητης ανάκλησης με αναφορές σε διαφοροποιημένη χρήση 5 ποιητικών αποσπασμάτων και δύο βιβλίων, που υπηρετούν κατά τη γνώμη μου νοηματικά και αισθητικά τις αναγκαιότητες σύζευξης των εικόνων-ζωγραφικών έργων του και νοηματικής στιχουργικής. Για
πρώτη φορά-για την κατανόηση του εγχειρήματος επιχειρώ ανάλυση αυτών των δεδομένων που εμπεριέχει το ποίημα των 22 στίχων, αμέσως μετά την παραθεσή του για τους ενδιαφερομένους αναγνώστες των Χ.Ν.
Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ
Η θεματολογία του ΚΕΧ η μπλε θάλασσα οι στίχοι του Σωτήρη Κακιση 6) γίνονται ακόμα πιο σουρεαλιστικοί (η χρήση της τσάντας) φωτεινής πλέον σε μια ρευστή επιφάνεια δρώσα όπου η τεχνική της ροής των ψυχρών μπλε γίνεται ως θύμηση –της- αφού η υφολογική αντιμετώπιση δεν είναι ρεαλιστική εκ του φυσικού, ο προσωπικός εξπρεσιονισμός του ΚΕΧ στηρίζεται στην ερωτική εκ-ροη της αντιπεριγραφικης «πληγής» η αλόη ως φυτό κακτοειδές και ελεύθερης σχηματοποίησης επούλωσης από κάθε λογής ακαδημαϊσμούς η Ατη: μυθολογική θεοτητα, προσωποποίηση της πλάνης που βαδίζει πάνω στα κεφάλια των θνητών, ο ΚΕΧ προσωποποιεί θεοποιεί το υγρό στοιχείο: νερό πλανεύοντας τη θνητότητα του ανθρώπου με την απουσία τους. Η βιωματική μου ζωή ως καταφύγιο στις παραλίες της Κρήτης-ωμη ανακαλεί και αναμοχλεύει εικόνες από τις αντίστοιχες του Χρήστου. Η μπλε γκαμα ως κατεξοχήν πνευματική με παραπέμπει στο μύθο «το λουτρό της Άρτεμης». Στην ποίηση οι λέξεις παίρνουν περισσότερες από μία σημάνσεις και ο ρόλος του Ακταίωνα μέσα στις προεκτάσεις του μύθου με τα νοητικά στάδια και μετά το λουτρό που εξαγνίζει τις εικόνες που το όνομα της Άρτεμης γεννά στο πνεύμα του «ανατρέχει στη γένεση των λέξεων, στην αφετηρία του κατοπτρισμού της Αρτεμης΄εκεί όπου η θεά αποβάλλει το φαινόμενο σώμα της και παρουσιάζεται με το ουσιακό της σώμα» (7) η πλαστική αντίφαση της ρευστης αγνότητας –τυχαιότητες- των μπλε : ουλτρα μερ, κοβάλτια, Πρωσίας, ινδικά ,τουρκουάζ, κρυγιαδερή (και γιατί είναι ψυχρή γκάμα αλλά και γιατί η αγνότητα εγκεφαλική της Άρτεμης) κοντράρεται σαν χορδή τεντωμένη στο τόξο της θεασης με τη ρυθμική επανασχηματοποιηση των φυλλωμάτων και των ανθρώπινων αντι-κειμένων το κολαζ σε μεταντανταϊστική χρήση εναρμονιζει τις αντιθέσεις. Η ασωμη ως υλικότητα-πλέον Αρτεμης δεν προσφέρει τα θηράματα της στους Κύκλωπες Βρόντη και Χείρωνα (κατά το μύθο) αλλά τα μετουσιώνει σπό αναπνοές σε χρονικά-μουσικά έντεχνα διαστήματαόπως το αριστουργηματικό έργο που ανακαλεί ο ΚΕΧ και υλοποιεί σε συμβολοποιημένη ζωγραφική (8) του Ολιβιε Μεσσιάν «το κουαρτέτο για το τέλος του χρόνου» το –ν- καταλυτικό ενοιολογικό αναμεσα στις λεξεις Μεσσία(ς) Μεσσιά (ν) και (ν)ατη (η θεά) αλλά και ατη: η πνευματική τύφλωση που προκαλούν οι θεοί στον ηρώα… κατά προέκταση στο δέκτη του ζωγραφικού έργου που όντας αισθητικά τυφλός ενδια-φέρεται μόνο για περιγραφικά έργα. Ο Ακταίων γιος του ποιμένα Αρισταίου και της κόρης του Κάδμου (η λέξη αναφέρεται και στο κάδμιο χρώμα) Αυτονόης φοβήθηκε (κατά το μύθο το τυχαίο) που θεοποίησαν οι υπερρεαλιστές τον 20ο αιώνα γύρω από τα συγκοινωνούντα δοχεία του Μπρετόν του Αντρέ αλλά και του Αν-τ-δρέα Εμπειρίκου. Επαναχρησιμοποιώ λέξεις που προτάσσει ο Εμπειρίκος (9) με άλλη σημασία Λυπομανία : ψυχοπάθεια που χαρακτηρίζεται από έντονη μελαγχολία. Η ψυχρή γκάμα ψυχολογικά, μεταφορικά την εμπεριέχει η μελαγχολία ελλοχεύει-κοντά στα ψυχρά μπλε τα ουδέτερα γκρίζα και γι αυτό ο ΚΕΧ απομονώνει τη μυθική ελαφοκρυμένη Μερόη (10) και φέρνει στοιχεία πρώιμης άνοιξης με τα θερμά χρώματα των φρούτων . Η γη δεν είναι ηδονική διονυσιακή είναι ¨ηδονισμένη» από πνευματικό κοσκίνισμα διεσταλμένη διάσταση του παρατεταμένου πρωινού που δεν είναι ενσταντανέ αλλά μέθεξη Καβαφικών στίχων όπως στο ποίημα (11) Οι τελευταίες βροχές ανανέωσαν τα βλαστάρια του κρίταμου (12) και η θεϊκή μορφή του κοκκινογένη Βικέντιου Βαν Γκογκ αμφίσημο το κόκκινο (αναφέρεται και στο μισό κιλό κρασί (13) που πλήρωσε ο αδελφός του Τεο στο ίδρυμα όταν εγκλείστηκε μαζί με την παραχώρηση δωματίου για να ζωγραφίζει). Η κίτρινη όχθη συμπληρώνει τη διαλεκτική των Ηρακλειτίων αντιθέσεων που ενσωματώνονται σταθερά με τη μορφή φωτισμών οριοθετημένων ντεκουπαρισμένων από τον ΚΕΧ. Η κιβωτός του νου (τίτλος που χρησιμοποιεί ο ζωγράφος) επεξεργάζεται ώστε οι στίχοι του Γιάννη Κοντου (14)να πέρασουν στο πνεύμα της έμπρακτης δημιουργίας που από υδαρά χρώματα μέσα από το πέρας της πράξης γίνεται εξατμισμένη διαδικασία, και η αυτοαναφορικότητα του εγώ πράττω έτσι, γίνεται εμείς αισθανόμαστε και δια-φορε-τικα-ως προς το έργο. Μόνο που η ανάκληση του δημιουργού δεν αρκείται στη σταθεροποίηση της υπογραφής του, αλλά στην καταγραφή παρουσία-απουσία του ανθρώπινου όντος, αισθαντικά γονιμότερη η σχέση εν παιδεία. Όσο για μένα με καθορίζουν χρόνια τώρα οι εμμονές στις συμπεριφορά της επεξεργασίας από την αυτοματοποιημένη επαναφορά της κατάληξης –α και –η που σχηματίζει και τον σουρεαλιστικό στίχο του ποιήματος. Η παράταση της εμμονικής διαδικασίας επαναληπτικά σε αρκετά επίπεδα αρθρογραφίας, αφιερωμάτων και ποίησης με βρίσκει να ανακαλώ το στίχο του Νίκου Καρούζου «εκτείνω το χέρι κι αντί έκταση χρόνος», όχι απλά σαν μανιέρα γραφής αλλά ως υπαρξιακό τρόπο ζωής.
Νατασαια μηνηοη
Θάλασσα μπλε κοσμογεννα ταξίδια στη μνήμη
Ρολόγια από φωτεινή τσάντα χρωμάτων μ΄ επιμονή
σε ρευστή επιφάνεια δρώσα ως θύμηση πληγής, αλόη
Ατη, πλάνη για νερού καταφύγια αλμυρότητας ανάμνηση ωμη
Σχηματοποιημένη υγρή εικόνα ανακαλεί τεντωμένη
χορδή κρυγιαδερή αγνότητα κοβάλτιου, άχνα Βρόντη ακοή
Μεσσια-ν-ατη εγκαλούσα σειρήνεια τη θεά Άρτεμη
κηνυγετιδα, θήραμα και η ίδια κουβαλά μεταμορφωμένη
νοητικές πτήσεις του Ακταίωνα ως Κάδμια Αυτονόη
γέννας δοχεία συγκοινωνούντα Αντρέ-α, Αρισταίου μη
δεχόμενου τη σύμπασα κόπωση κλυδωνισμένη
από μοιραία λυπομαχία ελαφοκρυμένη Μεροοη
γκάμα ψυχρή του Χείρωνα διαστολή ως πρώιμη
άνοιξη πυρπολώντας τα οπωροφόρα , γη ηδονισμένη
Μπλε μαβιά η θάλασσα του πρωιού, χορτοφάγων βοή
Ιππεύουν κριταμου βλαστάρια εις θεϊκή κόκκινη ακμή
του Βικέντιου σχηματισμένα ως πράξεις σε εξατμισμένη
κίτρινη όχθη στου κήπου τα φυλλώματα , ποίησης ροη
Κιβωτός του νου παρούσα όνειρα παρόντα διαδρομή
ά-φωνη, ανθρώπινη απουσία φάρος, γραμμή σπασμένη
Χρόνο υπογραφή «ΚΕΧ»να η έκταση χεριού μεγαλοπνοή
σε Χρηστοδεμενα επίπλαστα έργα αισθαντικά γόνιμη
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Μετεγγραμμένη άποψη του Ηράκλειτου από το βιβλίο του Κώστα Αξελού «ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία» εκδ. Εξάντας
(2) Από το Ημερολόγιο του 2017 Χρήστου Κεχαγιόγλου «καταφύγια του νερού» με 12 ποιήματα του Σ.Κακίση απόσπασμα ποιήματος αναφέρεται στον Φεβρουάριο. Το κεφαλόγραμμα Κ είναι έργο του περίφημου Ezte.
(3) Η διαφορά του μεγίστου ζωγράφου και δάσκαλου στο Μπάουχαους Κλέε ,σε σχέση με τον αντίστοιχο ζωγράφο δάσκαλο Κρεμονίνι είναι ότι δεν δημιουργησε «μιμητική σχολή». Οι απόψεις των μαθητών του Κρεμονινι, Α.Μ. Τσακαλη Α.Β. Βερούκα, Σ, Δασκαλάκη και Γ. Ρόρη ενδιαφέρουσες «Τα Νέα» 17/12 μ΄ αφορμή την έκθεση τους στο Ιταλικό Μορφωτικό ινστιτούτο Αθηνών
(4) « Η ενέργεια του νου» Ανρί Μπερξόν (1859-1941) εκδοθ. το 1913 για την Ελλάδα εκδ. Ηριδανός 2016 σε μετάφραση Σοφίας Χατζηπέτρου
(5) Γράφω περισσότερα αό 25 χρόνια σε αυτό το «κλίμα»
(6) Σ. Κακίση :αργά θυμήθηκα τη θάλασσα, γιατί η θάλασσα η μπλε όπως πάει την τσάντα της θα ριξει… ύστερα η θάλασσα θα ναι άδεια και λιγότερο μπλε, θάλασσα πιο θάλασσα δηλαδή κόσμος από τον κόσμο λίγο πιο πάνω, φως, όχι χρώμα
(7) Απόσπασμα από το θαυμάσιο βιβλίο του PIERRE KLOSSOWSKI ¨το λουτρό της Άρτεμης» 1956 για την ελληνική έκδοση, εκδόσεις Άγρα, μετάφραση Μαρία Ευσταθιάδη, εμπεριέχει κείμενο του MICHEL FOUCAULT «ο λόγος του Ανταίωνα». Ο μεγάλος συγγραφέας μεταξύ άλλων αναφέρεται στο δυισμό της δύσης αλλά και τη σχέση ανάμεσα στα σημεία και τα ομοιώματα…
(8) Η φρεσκάδα και η αίσθηση της υδαρότητας είναι η διαρκής μνήμη ότι τα ζωντανά όντα εμπεριέχουν κυρίως ύδωρ μια αίσθηση αναντικατάστατη
(9) Από το περίφημο «Υψικάμινος» του Ανδρ. Εμπειρίκου πρωτη έκδοση το 1935 εκδ. Πλειάς και από το ποίημα «κύκλωπες και καταστήματα» τα επιλεγμένα αποσπάσματα «…η λύσις της λυπομανίας περιέχει την κόπωσιν των κλυδωνισμών του παγωμένου φρέατος. Σύμπασα η διαστολή… προσμένουν αντί βοής…. ως σαλτιμπάγκοι οι χορτοφάγοι ιππείς
(10) Μερόη πόλη του Σουδάν, κοντά στο Χαρτούμ, ξερή πλινθόκτιστη φυσικά αποκλείει την επίσκεψη… ελαφιών που κουβαλούν «πειραματική δροσερή φόρμα»
(11) Οι στίχοι του Κων/νου Καβάφη, πασίγνωστοι από το «θάλασσα του πρωίου» εκδ Ίκαρος, χρησιμοποιήθηκαν ως τίτλος από τον ΚΕΧ αντί του πρωίου (πρωινού) Σύγχρονο Αιγαιοπελαγίτικο μουσικοπεταρισμα θα έλεγα «τα θαλασσινά περάσματα» των Νίκου Οικονομίδη και Κυριακής Σπανού
(12) Κρίταμον , θάμνος κοντά στη θάλασσα χρησιμοποιείται ως βότανο με εξαιρετικές ιδιότητες, γίνεται και χρησιμότατο τουρσί
(13) Μου αρέσει το κοτσιφάλι, αλλά πού; Ένα θαυμάσιο κόκκινο κρασί που θα πρότεινα είναι το βραβευμένο λιαστό ρωμαίικο τω Αμπελώνων Καραβιτάκη
(14) Γιάννη Κοντού «στη διάλεκτο της ερήμου» η στροφή που αναφέρομαι , η φωνή μου μια γραμμή σπασμένη…και κάνει μια ζέστη που εξατμίζονται όλα : σχήματα, πράξεις, ποιήματα. Ξεκιναει «ο θάνατος με ιχνογραφεί/ ακούω το μολύβι πάνω στο χαρτί…».