«Οία η µορφή, τοιάδε και η ψυχή».
«Σαν τον αητό ροβόλαγε στη στράτα, τον καµαρώνει η γειτονιά στα παραθύρια…»
Πέρασαν δεκαπέντε χρόνια από τον θάνατο του υπεραιωνόβιου Αναστάση (Ανάστου) Απανωµεριτάκη κι όµως η ανάµνησή του µένει ακόµη ζωντανή στο µυαλό και στην καρδιά όσων τον γνώρισαν και τον αγάπησαν.
Ένας λεβέντης όµορφος, ένας ήρωας λαϊκός, συνάµα αρχοντικός και ευγενής. Ήταν η επιτοµή των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων µιας κατηγορίας ανθρώπων του 20ου αιώνα, που δεν υπάρχει πια.
Τότε που η ελληνική κοινωνία δεν είχε υποστεί τη σηµερινή εκφύλιση αρχών και αξιών, τότε που η «δηθενιά», ο αµερικάνικος τρόπος ζωής, η πολιτισµική παρακµή και η αποξένωση δεν είχαν ισοπεδώσει τα πάντα.
Γεννήθηκε και έζησε στο χωριό Λαµπινή του Ρεθύµνου, αλλά η καταγωγή του πατέρα του ήταν από τα Σφακιά. Ίσως γι’ αυτό έβραζε το αίµα του…
Μετά τα πρώτα γράµµατα έζησε την εφηβεία και τη νιότη του σαν τον «Ζορµπά» του Καζαντζάκη, που σίγουρα τον είχε εµπνευστεί από έναν τύπο σαν τον Ανάστο.
Είχε προσωπικότητα έντονη, ήταν απαράµιλλος τραγουδιστής και χορευτής, γλεντζές και πότης, γυναικοκατακτητής και στον ύψιστο βαθµό επικοινωνιακός.
Με δυό λόγια, ενσάρκωνε τη χαρά της ζωής.
Στη διάρκεια του µεσοπολέµου ανδρώνεται, δηµιουργεί πολυµελή οικογένεια, εργάζεται σκληρά ως αγρότης, ως ιδιοκτήτης παραδοσιακού ελαιουργείου, κτηνοτρόφος και κρεοπώλης, ενώ εκλέγεται για 18 συνολικά χρόνια Πρόεδρος της Κοινότητας Λαµπινής.
Αξίζει να σηµειωθεί, ότι επί των ηµερών της θητείας αυτής (δεκαετίες 1930-1940) κατασκευάζονται το Νεκροταφείο, το ∆ηµοτικό Σχολείο, ο δηµοτικός δρόµος Λαµπινής – Μιξόρρουµα και Λαµπινής – Καρινών, καθώς και το δίκτυο ύδρευσης στη Λαµπινή, ενώ καθιερώνεται το Ολοκαύτωµα ως τοπική εορτή.
Ο Ανάστος απολαµβάνει την εκτίµηση της τοπικής κοινωνίας και χαίρεται την καθηµερινότητά του µέχρι τη στιγµή, που ξεσπάει ο Β΄ Παγκόσµιος Πόλεµος, οπότε στέλνεται στο αλβανικό µέτωπο συµµετέχοντας στο πυροβολικό της 5ης Μεραρχίας Κρητών. Μετά την κατάρρευση του µετώπου και ύστερα από πολλές κακουχίες, γυρίζει στο χωριό του, αναλαµβάνει και πάλι την Προεδρία της Κοινότητας, ενώ ξεκινάει αντιστασιακή δράση κατά των χιτλερικών στρατευµάτων κατοχής. Για τη δράση του αυτή συλλαµβάνεται και φυλακίζεται στις φυλακές της Αγιάς Χανίων (1941), ενώ παύεται από το αξίωµα του Προέδρου της Κοινότητας Λαµπινής.
Αν και είναι µελλοθάνατος, γλυτώνει από τύχη την εκτέλεση λόγω των γενεθλίων του Χίτλερ, δραπετεύει και επιστρέφει µετά από κινηµατογραφικές περιπέτειες στο χωριό του.
Στην περίοδο του εµφυλίου πολέµου πρωτοστατεί και πετυχαίνει το ακατόρθωτο: Να υπάρξει εθνική συµφιλίωση στο χωριό του αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Το ήθος και η ακεραιότητα του χαρακτήρα του ήταν πάντα το κλειδί, που ξεκλείδωνε τις καρδιές.
Μετά τη Μεταπολίτευση και την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης από το ελληνικό κράτος τιµήθηκε µε ειδικό δίπλωµα για την ανεκτίµητη προσφορά του στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και για τη συµµετοχή του στην Εθνική Αντίσταση του ελληνικού λαού εναντίον των στρατευµάτων κατοχής.
Ο Ανάστος Απανωµεριτάκης, ο λαϊκός ευπατρίδης της Κρήτης, έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του στον αγαπηµένο του τόπο έχοντας πάντα το σπίτι του ανοιχτό και την τάβλα του στρωµένη, µε ξένους και φίλους να θυµούνται µέχρι σήµερα την παροιµιώδη φιλοξενία του, το πηγαίο χιούµορ, την οξύνοια, τη µνήµη και τη θυµοσοφία του.
Όταν έγινε εκατό χρόνων, τον ρώτησαν για το µυστικό της µακροζωίας του κι εκείνος απάντησε:
«Το µυστικό είναι όξω νους. Να καλοπερνάτε, να το ρίχνετε όξω και να µη στενοχωράστε!»
Τον σοφό άρχοντα της Κρήτης αποχαιρέτησαν οι φίλοι του µε πολλές µαντινάδες. Μια απ’ αυτές -ίσως η πιο ωραία- έλεγε:
«Πίνε ρακή και τη ζωή ποτέ να µη χορτάσεις,
του Ανάστο από τη Λαµπινή τα χρόνια για να φτάσεις!»
*Η Κατιλένα Π. Σταθάκου είναι Νοµικός – Τουρκολόγος.
