«Οσο λιγότερη είναι η έκθεση ενός παιδιού σε οθόνες τόσο το καλύτερο» ισχυριζόταν για χρόνια η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία.
Οθονόβιοι είναι τα άτομα που ασχολούνται με οθόνες κάθε είδους πολλές ώρες κάθε μέρα. «Υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι για την ανάπτυξη των οθονόβιων» προειδοποιούσαν οι παιδίατροι τους γονείς. Συγκεκριμένα, τόνιζαν ότι η έκθεση των μικρών παιδιών σε οθόνες κάθε είδους εγκυμονούσε κινδύνους για τη γλωσσική τους ανάπτυξη. «Θα αργήσουν να μιλήσουν, θα τραυλίζουν και θα είναι κακοί αναγνώστες» έλεγαν. Οι προειδοποιήσεις τους είχαν αποτέλεσμα, έτσι παιδίατροι και γονείς ήσαν αυστηροί σε αυτό τον τομέα. Στις νέες οδηγίες της που παρουσιάστηκαν τον Οκτώβριο, η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία παρουσιάζεται πιο διαλλακτική. Δηλαδή, ενώ στις προηγούμενες οδηγίες απαγόρευε ρητά κάθε έκθεση σε οθόνες νηπίων κάτω των 2 ετών, το νέο όριο αφορά νήπια κάτω των 18 μηνών.
Στο σημερινό σημείωμα παρουσιάζω τις προτάσεις των παιδιάτρων για τους γονείς μαζί με σχετικές παρατηρήσεις μου.
Κοινωνική αλληλεπίδραση
Στο σημείωμα της περασμένης εβδομάδας έγραφα ότι τα βρέφη είναι η καλύτερη παρέα όχι μόνο στο στενό οικογενειακό πλαίσιο, αλλά και σε εξω-οικογενειακές μικρές ομάδες.
Η συμβουλή για τα νήπια κάτω των 18 μηνών είναι πλήρης απαγόρευση έκθεσης τους σε οθόνες, ακόμη κι αν το ζητούν επίμονα. Ο προφανής λόγος είναι η ανάγκη τους για κοινωνικοποίηση κι οι αφανείς η απόκτηση εμπειριών κα αντίστοιχα η δημιουργία νευρωνικών συνδέσεων.
Η μόνη περίπτωση που επιτρέπεται η πρόσβαση σε οθόνες είναι να συνομιλούν μέσω video συνδέσεων με γονείς ή άλλα αγαπημένα πρόσωπα όταν λείπουν ή όταν είναι σε ταξίδι.
Νήπια 2 – 5 ετών
Για τα νήπια αυτών των ηλικιών επιτρέπεται η παρακολούθηση ποιοτικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων κατάλληλα για αυτά. Για παράδειγμα, η σχετική επιτροπή προτείνει προγράμματα όπως τα Sesame street, Daniel’s Tiger’s neighbourhood. Προτείνεται η παρακολούθηση αυτών των προγραμμάτων με ένα γονέα ο ρόλος του οποίου είναι να ενδυναμώνει τις πληροφορίες της οθόνης. Δηλαδή, αν το πρόγραμμα αφορά χρώματα ο γονιός προτείνει να ανακαλύψουν αυτά τα χρώματα στο δωμάτιο. Η συμμετοχή του γονιού σημαίνει ενθάρρυνση και ενδυνάμωση του ερεθίσματος, έτσι ώστε το νήπιο να επεξεργαστεί και να θυμάται νέες πληροφορίες.
Κατά τη διάρκεια 15νθήμερης παραμονής μου στη Βοστώνη παρατήρησα ότι το 5χρόνο νήπιο της οικογένειας παρακολουθούσε μόνη της το πρόγραμμα Baby Einstein. Παρά το γεγονός ότι είχε εξαιρετική γλωσσική ευφυΐα, χανόταν όταν περνούσε την εξώπορτά τους.
Μεγαλύτερα παιδιά
Οι παιδίατροι θεωρούν ότι τα μεγαλύτερα παιδιά θα απορροφήσουν σαν σφουγγάρια οτιδήποτε πληροφορία παρουσιαστεί σε μια οθόνη. Ο λόγος είναι η ανεπάρκεια της εκπαίδευσης τους σε γνωστικές συναισθηματικές και επικοινωνιακές δεξιότητες.
Ο σπουδαιότερος κανόνας για τους γονείς είναι να παρακολουθούν, να εξετάζουν και να αποφασίζουν τι είναι κατάλληλο όσον αφορά τη βία και τις απροκάλυπτα προκλητικές σκηνές σεξ.
Το παράδειγμά σας
Αποφασίστε πότε είναι η ώρα να κλείσετε τα τηλέφωνά σας. Το ζητούμενο εδώ είναι βρείτε χρόνο για να συζητήσετε, να αστειευτείτε, να κουτσομπολέψετε και να λύστε προβλήματα. Οχι, μόνο μία φορά, αλλά όσες χρειάζονται. Θυμηθείτε το χρυσό κανόνα της γονικής επικοινωνίας. «Κάθε παιδί δικαιούται το δικό του αποκλειστικό χρόνο μαζί σας». Κατάλληλη ώρα είναι στο φαγητό και λίγο πριν τον ύπνο του. Και στις δύο περιπτώσεις η χαλαρή ατμόσφαιρα λειτουργεί καταλυτικά. Αν είσαστε ενεργός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η συμπεριφορά σας σε αυτά, ας είναι καλός οδηγός μίμησης για τα παιδιά σας.
Είστε ανοικτόμυαλοι;
Ο χρόνος ενός παιδιού μπροστά στην οθόνη μιας συσκευής δεν μπορεί να χαρακτηριστεί με ένα απόλυτο συν ή ένα απόλυτο πλην.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθορίζουν τα όρια έκθεσης ενός παιδιού σε οθόνες. Τέτοιοι είναι το περιεχόμενο του προγράμματος, πώς συμμετέχει ο χρήστης ενεργά ή παθητικά, πόσο ανεπτυγμένη είναι η κριτική του σκέψη κι η ικανότητα του να δρα αυτόνομα σε όλα τα πεδία.
Εφηβοι
Παρά το γεγονός ότι οι παιδίατροι δεν αναφέρονται στους έφηβους, η έκθεσή τους σε οθόνες επηρεάζει σοβαρά το ψυχικό τους κόσμο. Η παρακάτω εξομολόγηση ενός εφήβου που κατοικεί σε αραιοκατοικημένη περιοχή δημοσιεύεται στο πρόσφατο τεύχος του περιοδικού ΤΙΜΕ.
«Εκλαιγα για 2 εβδομάδες όταν έμαθα ότι μια άγνωστη έφηβη βρέθηκε δολοφονημένη στην ύπαιθρο. Ημουνα ακόλουθος της στο Instagram (μέσο κοινωνικής δικτύωσης), οι φωτογραφίες της ήταν μοναδικές».
Συμπερασματικά
• Οι οθόνες είναι αμετάκλητα αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας παιδιών και εφήβων.
• Η έκθεσή τους σε οθόνες να γίνεται με μέτρο.
• Παιδιά και έφηβοι ωφελούνται στο έπακρο, αν έχουν εκπαιδευθεί μέχρι την ηλικία των 15 ετών σε γνωστικές συναισθηματικές και επικοινωνιακές δεξιότητες.
Η στήλη θα απουσιάσει την επόμενη εβδομάδα.
*Συγγραφέας, μέλος της Γ.Σ.
της Ελληνικής Επιτροπής της Γιούνισεφ
Πτυχιούχος Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση
Επικοινωνία:, 28210-40400 facebook: polygnosi