Η επιστήµη προχωρά µε ταχύτατους ρυθµούς, προσθέτοντας στην νοητική µας φαρέτρα πρόσθετες γνωσιακές εµπειρίες που βοηθούν στην κατά το δυνατόν ευκρινέστερη κατανόηση του κόσµου.
Όσο προχωρά ή έρευνα, τόσο µεγαλώνει και η απόσταση από ετούτον τον καθηµερινό αλλά απολύτως περιορισµένο κόσµο.
Η κοσµολογία διευρύνει τους ορίζοντες και ανοίγει ένα παράθυρο στο σύµπαν.
Μέσα από τους γαλαξίες, την κατανοµή της ύλης και τον κοσµικό όγκο αναζητείται ο ρυθµός διαστολής του σύµπαντος και οι κοσµολογικές παρατηρήσεις εµπλουτίζονται.
‘Έννοιες όπως υπερδοµή και γαλαξιακά σµήνη δίνουν την δυνατότητα χαρτογράφησής του κοντινού Σύµπαντος, µε στόχο την χαρτογράφησή του.
Με τα νέα δεδοµένα αλλάζει και ο τρόπος επιστηµολογικής αντίληψης µιας και η νέα γνώση προαναγγέλλει τη νέα αντίληψη της ζωής.
Ας δούµε λοιπόν µερικά από τα νέα δεδοµένα που µας προσφέρουν την δυνατότητα να µάθουµε ολοένα και περισσότερα για αυτό που αποκαλείται ζωή.
Συγκεκριµένα, το Ινστιτούτο Μax Planck µας δίνει µια νέα επιστηµονική διάσταση για την διερεύνηση του σύµπαντος.
∆εδοµένα λοιπόν από τον πρώην δορυφόρο ακτίνων Χ Rosat αποκάλυψαν ένα δίκτυο 68 σµηνών γαλαξιών στο κοντινό σύµπαν που εκτείνεται σε 1,4 δισεκατοµµύρια έτη φωτός.
Μια οµάδα επιστηµόνων ανακάλυψε τη µεγαλύτερη υπερδοµή που έχει ποτέ µετρηθεί αξιόπιστα στο διάστηµα.
Η ανακάλυψη έγινε κατά τη χαρτογράφηση του κοντινού σύµπαντος χρησιµοποιώντας δεδοµένα από σµήνη γαλαξιών από την έρευνα του δορυφόρου ακτίνων Χ Rosat στον ουρανό.
Με µήκος περίπου 1,4 δισεκατοµµυρίων ετών φωτός, η νέα δοµή που αποτελείται κυρίως από σκοτεινή ύλη βρίσκεται στην κορυφή των προηγουµένως γνωστών σχηµατισµών.
Ερευνητές του Ινστιτούτου Εξωγήινης Φυσικής και του Ινστιτούτου Φυσικής Μax Planck συµµετείχαν στη µελέτη σε συνεργασία µε συναδέλφους τους στην Ισπανία και τη Νότια Αφρική.
Αυτό το στιγµιότυπο που ελήφθη από το διαστηµικό τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» δείχνει περίπου χίλιους γαλαξίες να σχηµατίζουν ένα ενιαίο σµήνος γαλαξιών, το σµήνος του Περσέα. Πολλά τέτοια σµήνη µαζί σχηµατίζουν τις µεγαλύτερες δοµές στο σύµπαν, που θυµίζουν δίκτυο, µε τα σµήνη γαλαξιών να βρίσκονται στους κόµβους.
Κατά µέσο όρο σε πολύ µεγάλες αποστάσεις, το σύµπαν εµφανίζεται σχεδόν οµοιογενές. Σε κλίµακες µικρότερες από περίπου ένα δισεκατοµµύριο έτη φωτός και στην κοσµική µας γειτονιά, χαρακτηρίζεται από συµπυκνώσεις ύλης σε υπερσµήνη και κενά.
Η ακριβής γνώση αυτών των δοµών είναι πολύ σηµαντική για την κοσµολογική έρευνα και αποτελεί το κύριο κίνητρο για τη χαρτογράφηση του κοντινότερου σύµπαντος.
«Αν κοιτάξει κανείς την κατανοµή των σµηνών γαλαξιών σε ένα σφαιρικό κέλυφος µε απόσταση 416 έως 826 εκατοµµύρια έτη φωτός, παρατηρεί αµέσως µια τεράστια δοµή που εκτείνεται από τον υψηλό βόρειο ουρανό µέχρι σχεδόν το νότιο άκρο του ουρανού», εξηγεί ο Hans Böhringer, επικεφαλής του προγράµµατος.
Αποτελείται από 68 σµήνη γαλαξιών και έχει εκτιµώµενη συνολική µάζα 2,4 1017 ηλιακές µάζες µε µήκος περίπου 1,4 δισεκατοµµύρια έτη φωτός.
Αυτό σπάει το ρεκόρ µεγέθους όλων των κοσµικών δοµών που έχουν µετρηθεί αξιόπιστα. Το µεγαλύτερο από αυτά που έχουν δηµιουργηθεί µέχρι σήµερα, το «Σινικό Τείχος Sloan», για παράδειγµα, έχει µήκος περίπου 1,1 δισεκατοµµύρια έτη φωτός και βρίσκεται πολύ πιο µακριά.
Άτλαντας σµηνών γαλαξιών
Για τη µελέτη τους, οι επιστήµονες χρησιµοποίησαν έναν σχεδόν πλήρη άτλαντα των σµηνών γαλαξιών στο κοντινό σύµπαν. «Ο κατάλογος δηµιουργήθηκε µε τη βοήθεια του δορυφόρου ακτίνων-Χ Rosat, ο οποίος χαρτογράφησε ολόκληρο τον ουρανό για πρώτη φορά το 1990 στο Ινστιτούτο Εξωγήινης Φυσικής Max Planck χρησιµοποιώντας ένα τηλεσκόπιο ακτίνων-Χ υψηλής ανάλυσης», εξηγεί ο Joachim Trümper, επικεφαλής του προγράµµατος Rosat και οµότιµος διευθυντής του Ινστιτούτου Εξωγήινης Φυσικής Max Planck.
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, οι ερευνητές εργάστηκαν για την ακριβέστερη ταυτοποίηση των σµηνών γαλαξιών και τον προσδιορισµό των αποστάσεών τους.
Αυτό είχε ως αποτέλεσµα µια τρισδιάστατη εικόνα της κατανοµής τους, στην οποία τα σµήνη γαλαξιών ανιχνεύουν µε µεγάλη ακρίβεια τη δοµή της κατανοµής της ύλης σε µεγάλη κλίµακα στο σύµπαν, όπως οι φάροι ανιχνεύουν µια ακτογραµµή.
Ο κατάλογος καλύπτει ολόκληρο τον κοσµικό όγκο µέχρι µια απόσταση ενός δισεκατοµµυρίου ετών φωτός. Στην περιοχή αυτή, η νέα δοµή εµφανίζεται πολύ µεγαλύτερη από όλες τις άλλες.
Σηµασία για την επιστήµη: κοσµογραφία και κοσµολογία
Τα παρατηρούµενα αποτελέσµατα είναι ζωτικής σηµασίας για τη χαρτογράφηση του σύµπαντος, αλλά και για τις κοσµολογικές µετρήσεις. Οι ερευνητές έδειξαν πώς η ύπαρξη αυτών των δοµών επηρεάζει τις αναλύσεις της σταθεράς Hubble ή του µικροκυµατικού υποβάθρου.
Η κοσµική ακτινοβολία υποβάθρου δηµιουργήθηκε λίγο µετά τη Μεγάλη Έκρηξη και µας δίνει σηµαντικά στοιχεία για τη δοµή και την ανάπτυξη του σύµπαντος. Η σταθερά Hubble δείχνει τον τρέχοντα ρυθµό διαστολής του σύµπαντος.
«Ακόµη και αν πρόκειται για διορθώσεις της τάξης του µερικού ποσοστού, γίνονται όλο και πιο σηµαντικές καθώς αυξάνεται η ακρίβεια των κοσµολογικών παρατηρήσεων», τονίζει ο Gayoung Chon από το Ινστιτούτο Φυσικής Max Planck.
Οι επιστήµονες ονόµασαν την αξιοσηµείωτη ανακάλυψή τους «Quipu», έναν όρο από τη γλώσσα των Ίνκας.
Σήµερα µεταφράζεται ως γραφή µε κόµπους, καθώς οι Ίνκας χρησιµοποιούσαν δέσµες κορδονιών, στις οποίες έπλεκαν κόµπους, για την τήρηση των βιβλίων τους και ως γράµµατα.
Η υπερδοµή µοιάζει µε αυτή την αρχαία γραφή, εµφανιζόµενη ως µια µακριά ίνα στην οποία είναι δεµένα τα πλευρικά νήµατα.
Οι επιστήµονες επέλεξαν επίσης το όνοµά του επειδή οι περισσότερες από τις µετρήσεις απόστασης των σµηνών γαλαξιών πραγµατοποιήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο στη Χιλή.
Οι γήινοι Quipus εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πρωτεύουσας Σαντιάγο της Χιλής – φέρνοντάς µας πίσω στη γη από τις µακρινές αποστάσεις των ουρανών.
