«Μεγαλώνοντας ασχολούμαστε με πράγματα που είναι πιο ουσιώδη. Μπορούμε καλύτερα να αξιολογήσουμε τι θα κρατήσουμε και τι θα πετάξουμε, με ποιους θα πάμε και ποιους θα αφήσουμε». Η σκηνοθέτις και ηθοποιός Ιώ Ασηθιανάκη μιλάει με πάθος για τη νέα παράταση που σκηνοθετεί, τις “Τρεις ψηλές γυναίκες” του Έντουαρντ Άλμπι, αλλά και τους συνεργάτες της. Άλλωστε, όπως εξομολογείται στις “διαδρομές”, η συνεργασία με ανθρώπους που εκτιμά και ταιριάζει έρχεται σε πρώτη μοίρα ακόμα κι από την επιλογή ενός έργου.
Η κουβέντα μας, λίγες ημέρες πριν από την πρεμιέρα της παράστασης, ξεκίνησε από τους χαρακτήρες του Άλμπι και την ωριμότητα που φέρνει ο χρόνος, πέρασε από τις δυναμικές κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών και το ζήτημα των επαγγελματικών τους δικαιωμάτων και τις προκλήσεις τού να κάνεις θέατρο στην επαρχία και έκλεισε με την “προίκα” που αφήνει πίσω του το κίνημα του Metoo.
“Τρεις ψηλές γυναίκες” του Έντουαρντ Άλμπι. Τι έργο είναι αυτό που ανεβάζετε;
Είναι ένα έργο που γράφτηκε το 1990-1991. Πρόκειται για ένα έργο με αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, όπως και σε όλα του τα έργα. Είναι εντυπωσιακό πως ο Άλμπι βάζει την προσωπική του ζωή μέσα στα έργα, χωρίς όμως αυτό να γίνεται με τρόπο τόσο προσωπικό ώστε να μην ενδιαφέρει κανέναν. Φαίνεται ότι ήταν ανάγκη για εκείνον να καταθέτει στο θέατρο ένα κομμάτι της ζωής του που τον δυσκόλευε. Το συγκεκριμένο έργο είναι σαν “καθρέπτης” που ο θεατής βλέπει την οικογένεια του συγγραφέα, μέσα από έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο γραφής…
Στο έργο βλέπουμε την ιστορία τριών γυναικών διαφορετικών ηλικιών και μέσα από την αλληλεπίδρασή τους ο θεατής μπαίνει στη διαδικασία να αναρωτηθεί πού άραγε, πηγαίνουν οι νεότεροι εαυτοί μας, καθώς μεγαλώνουμε. Τι αλλάζει καθώς μεγαλώνουμε;
Αυτό που αλλάζει, προς μια θετική κατεύθυνση, είναι ότι μεγαλώνοντας ασχολούμαστε με πράγματα που είναι πιο ουσιώδη. Παίρνοντας μια απόσταση από τα πράγματα και φτάνοντας κοντά στο τέλος, σε οποιοδήποτε τέλος, ο άνθρωπος ανακαλύπτει και βλέπει πιο καθαρά τι ήταν αλήθεια και τι ήταν ψέμα. Και βέβαια αυτό το τέλος που λέμε, δεν αφορά και δεν ταυτίζεται μόνο με τον θάνατο. Αφορά κάθε μικρό τέλος, που σηματοδοτεί το κλείσιμο ενός οποιοδήποτε κύκλου στη ζωή μας. Όταν έρχεται αυτή η στιγμή μπορούμε καλύτερα να αξιολογήσουμε τι θα κρατήσουμε και τι θα πετάξουμε, με ποιους θα πάμε και ποιους θα αφήσουμε.
Από την άλλη η νεότητα συχνά ταυτίζεται με την ονειροπόληση και την ορμή, που η αλήθεια είναι ότι ατονούν καθώς μεγαλώνει κανείς. Δεν είναι μια σημαντική απώλεια αυτή;
Βέβαια. Ελάχιστοι άνθρωποι μεγαλώνοντας διατηρούν την ορμή της νεότητας. Ακόμα κι αυτοί που το κάνουν είναι δακτυλοδεικτούμενοι, τους παρουσιάζουν σαν τρελούς ή γραφικούς. Η κοινωνία δεν αφήνει να ενταχθεί κάποιος ο οποίος κρατάει αυτά τα χαρακτηριστικά από την παιδική του ηλικία. Στα παιδιά μπορεί να δικαιολογεί αυτά τα στοιχεία, όχι όμως στους ενήλικες.
Αυτή τη νεανική ορμή διακρίνει κανείς και στις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών που βρίσκονται σε εξέλιξη με αφορμή το ΠΔ για τον χαρακτηρισμό των σπουδών τους. Ποια είναι η γνώμη σου γι’ αυτές τις κινητοποιήσεις;
Βλέπω όλα αυτά τα παιδιά με πολύ αγάπη κι ακόμα κι αν έχουν περάσει αρκετά χρόνια από την εποχή που ήμουν εγώ στη θέση τους, βλέπω τον εαυτό μου σε αυτά τα παιδιά. Σίγουρα αν ήμουν στην Αθήνα θα ήμουν μαζί τους, όπως είναι και πολλοί άνθρωποι όλων των ηλικιών, μεταξύ αυτών και οι καθηγητές τους που παραιτήθηκαν. Το μόνο που θα ήθελα να πω είναι ότι δεν θα πρέπει η συζήτηση να εξαντλείται στην ηθική διάσταση του θέματος. Αυτό, δηλαδή, που λένε οι καλλιτέχνες – και συμφωνώ μαζί τους – ότι η Πολιτεία απαξιώνει τη δουλεία μας. Σωστό αυτό, όμως δεν πρέπει να είμαστε το παιδί που κλαίει γιατί δεν το αγαπάει η μαμά του. Οι άνθρωποι της κυβέρνησης δεν ενδιαφέρονται για το κατά πόσον εμείς κρίνουμε ως ηθικό ή όχι αυτό που έγινε. Χρειάζεται να γίνει μια συζήτηση για τους πραγματικούς λόγους που βρίσκονται πίσω από αυτές τις αποφάσεις και οι οποίοι έχουν να κάνουν με την οικονομία. Οι άνθρωποι που είναι στο ΣΕΗ είναι καταρτισμένοι και ξέρουν τι πρέπει να διεκδικήσουμε. Θα πρέπει δηλαδή να καταλήξουμε σε λύσεις που να απαντούν στο ουσιαστικό πρόβλημα και το οποίο έχει να κάνει με την κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των καλλιτεχνών, στο πως και στο τι θα “καθρεφτίζει” το πτυχίο μας στην πράξη.
Συμφωνείς με την άποψη που διατυπώνουν πολλοί συνάδελφοί σου ότι η Τέχνη και οι καλλιτέχνες είναι απαξιωμένοι από την Πολιτεία και αντιμετωπίζονται σαν χομπίστες;
Ναι, συμφωνώ. Παρότι έχω δουλέψει κι εγώ εθελοντικά και συνεχίζω να το κάνω με συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων – όπως στις φυλακές – η καλλιτεχνική δημιουργία είναι επάγγελμα. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό και πρώτα από όλους δεν πρέπει να το ξεχνάνε οι ίδιοι οι καλλιτέχνες. Είναι πρόβλημα να υποτιμάς ο ίδιος τη δουλειά σου. Μπορώ να το καταλάβω αυτό σε νέα παιδιά που προσδοκούν ότι δουλεύοντας χωρίς να περιμένουν κάποιο οικονομικό αντίκρισμα ότι μέσα από την προβολή της δουλειάς τους μελλοντικά ίσως προκύψει κάτι, όμως αυτό είναι πρόβλημα. Υπάρχει γενικά μια αντίληψη ότι ο καλλιτέχνης δημιουργεί για την ψυχή της μάνας του. Αυτό πρέπει να τελειώσει. Η καλλιτεχνική δημιουργία είναι μια δουλειά, είναι μια εργασία. Και δεν γίνεται να πρέπει να κάνουμε άλλα πεντακόσια πράγματα οι καλλιτέχνες για να επιβιώσουμε, είναι πολύ δύσκολο και ψυχοφθόρο.
Στην παράσταση που θα παρουσιάσετε συνεργάζεσαι με μη επαγγελματίες ηθοποιούς. Αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση αυτό;
Με τα παιδιά αυτά γνωριζόμαστε 10 χρόνια από όταν ξεκίνησα τη Σχολή, οπότε έχουμε αναπτύξει κοινούς κώδικες υποκριτικής. Δεν ξεκινάμε δηλαδή από το μηδέν. Από εκεί και πέρα, η συγκεκριμένη παράσταση αποτέλεσε έμπνευση των συγκεκριμένων γυναικών που εμφανίζονται. Αυτές διάβασαν το έργο και μού το πρότειναν. Προσωπικά είμαι πολύ περήφανη και χαρούμενη που συνεργάζομαι μαζί τους, δεν αντιμετώπισα καμία δυσκολία στο στήσιμο της παράστασης και δεν υπάρχει καμία διάκριση για εμένα ως προς το αν είναι ερασιτέχνες ή επαγγελματίες.
Πώς είναι να κάνει θέατρο κανείς στην επαρχία; Έχει ιδιαιτερότητες;
Εγώ αισθάνομαι τυχερή γιατί έχω τον χώρο μου όπου μπορώ να κάνω τις πρόβες μου και να παρουσιάσω τη δουλειά μου, ενώ κάνω τα μαθήματά μου και στο πλαίσιο της Σχολής και μέσα από άλλες συλλογικότητες και φορείς. Έχω βρει έναν πυρήνα ανθρώπων με τους οποίους συνεργάζομαι, υπάρχει εμπιστοσύνη, καλές προσωπικές σχέσεις και αισθάνομαι πολύ καλά. Ωστόσο, ένας άνθρωπος που είναι μόνο ηθοποιός και βρίσκεται στα Χανιά, δεν έχει πολλές ευκαιρίες για εργασία γιατί οι ομάδες οι επαγγελματικές είναι λίγες. Ακόμα και στην Αθήνα δεν είναι εύκολο να επιβιώσει ένας ηθοποιός πόσο μάλλον εδώ.
Κάτι τελευταίο, ως προς το Metoo πιστεύεις ότι θα μείνει κάτι από όλα αυτά που έχουν μεσολαβήσει; Θα αλλάξει κάτι ουσιαστικά στον καλλιτεχνικό χώρο;
Πιστεύω πως ναι και πιστεύω ότι όλο αυτό θα αλλάξει γιατί έχουν αλλάξει και οι άνθρωποι, έχουν αλλάξει οι εποχές. Πράγματα που κάποτε φάνταζαν φυσιολογικά και νορμάλ πλέον δεν είναι. Τα νέα παιδιά, οι νέοι σκηνοθέτες και ηθοποιοί, έχουν άλλους όρους εργασίας και επικοινωνίας. Έχουν ευγένεια, λειτουργούν ομαδικά και σε συγκεκριμένο πλαίσιο που πρέπει να τηρείται. Κι όλο αυτό χωρίς να εγκλωβιζόμαστε σε έναν καθωσπρεπισμό γιατί σίγουρα σε μια πρόβα μπορεί να υπάρξουν εντάσεις, αλλά εντάσεις γόνιμες και στο πλαίσιο που δεν προσβάλει κανείς την προσωπικότητα του άλλου. Σε κάθε περίπτωση είναι ελπιδοφόρο ότι οι νέοι καλλιτέχνες έχουν ευγένεια, ήθος και είναι μορφωμένοι.
Η παράσταση
Η θεατρική ομάδα “Ανάμεσα στο Φως και τη Σκιά” παρουσιάζει στη σκηνή του Theatre 73100 (Ιονίου Πελάγους 8), από Τετάρτη 1 Μαρτίου έως Δευτέρα 6 Μαρτίου, ώρα 21:00, το βραβευμένο με Πούλιτζερ έργο του Έντουαρντ Άλμπι “Τρεις ψηλές γυναίκες”.
Σκηνοθεσία: Ιώ Ασηθιανάκη. Επί σκηνής: Ρούσσα Μαρκάκη, Γεωργία Ξυλούρη, Γιώτα Παρασκευοπούλου, Βαγγέλης Τσουκάτος. Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Δημήτρης Λώλης. Σκηνικά- κοστούμια: Μάγδα Δήμου. Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Ρουμελιωτάκης.
Τηλ. Κρατήσεων 6979733357, 6973525049.
