«Το κλειδί είναι η αγάπη στον συνάνθρωπο. Όλοι είμαστε διαφορετικοί, με άλλα πιστεύω, σκέψεις και τρόπους έκφρασης, τόσο διαφορετικοί που δεν μπορεί να μην είμαστε συμπεριληπτικοί». Ο Χανιώτης συγγραφέας Ιωσήφ Αλυγιζάκης βρίσκεται στον λογοτεχνικό κόσμο 30 χρόνια τώρα, αλλά πριν 23 εκδόθηκε το πρώτο του βιβλίο με ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο καθώς χρόνια πριν οι πόρτες κλείνανε σε αυτό το είδος λογοτεχνικής γραφής και περιεχομένου.
Οι “διαδρομές” “ανοίγουν” τις σελίδες τους στον συγγραφέα, με αφορμή την επανέκδοση του τολμηρού βιβλίου «Κρυφά γοήτευσέ με» το οποίο παρουσιάζεται στην πόλη μας την ερχόμενη Τετάρτη μαζί με την προβολή της βασισμένης στο μυθιστόρημα ταινίας «Ο Άνανδρος», στο Πνευματικό Κέντρο, και μιλούν μαζί του για τη συγγραφική του πορεία, τις ταμπέλες της λογοτεχνίας με ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο, για την “τέχνη” της συμπερίληψης και την πόλη που μεγάλωσε.
Πριν 30 χρόνια από αναγνώστης έγινες συγγραφέας. Ποιο ήταν το εφαλτήριο-έναυσμα;
Τέλη του 1992, άρχισαν να πέφτουν οι πρώτες σκέψεις στο χαρτί. Ήμουν στον στρατό τότε στη Χίο και κρατούσα κάποιες σημειώσεις οι οποίες ήταν προχειρογραμμένες και μαζεύονταν συνεχώς. Κάποια στιγμή λοιπόν, όταν απολύθηκα το ’93, αποφάσισα να δώσω “μορφή” σε αυτές τις σημειώσεις. Κάπως έτσι, από φιλτραρισμένες καταστάσεις, βιώματα και συναισθήματα, δημιουργήθηκε το πρώτο μου μυθιστόρημα «Η αναγνώριση του πτυχίου», με την ιστορία δύο φοιτητών που πάλευαν για την σεξουαλικότητά τους, έχοντας βιώσει την προκατάληψη και την γραφειοκρατία της Ελλάδας τότε εγώ. Αποφάσισα εν ολίγοις να εκφράζομαι με τον λόγο, ένα κομμάτι ψυχοθεραπείας για μένα. Δεν ήξερα φυσικά που θα με οδηγήσει όλο αυτό, έλεγα απλώς αυτό το πράγμα θα το γράψω!
Μεγαλωμένος στην ελληνική επαρχία, στα Χανιά, θεωρείται τολμηρό ακόμα και το 2023 να ανήκει κάποιος στη ΛΟΑΤΚΙ+ λογοτεχνία και στην κοινότητα. Σε τρόμαζε να κάνεις αυτό το βήμα εδώ;
Ήταν όντως τολμηρό βήμα και θυμάμαι πως αφού ολοκλήρωσα το πρώτο μυθιστόρημα το ’93, μπήκα στο δίλημμα αν θα το υπογράψω με το ονοματεπώνυμό μου ή με ψευδώνυμο. Δεν το πολυσκέφτηκα τελικά και εμφανίστηκα με το ονοματεπώνυμό μου, σκεπτόμενος πως αυτός είμαι και σε όποιον αρέσω. Έτσι κι έγινε, περίμενα τα πάντα, άκουσα τα πάντα, αιχμηρά και καλοπροαίρετα. Το βιβλίο το διάβασε η ηλικιωμένη μαμά μιας φίλης Χανιώτισσας κι αφού τελείωσε το μυθιστόρημα είπε «γράφει πολλές αλήθειες μέσα» κι αυτό για μένα ήταν το πρώτο καταπραϋντικό χάπι.
Τι έχει αλλάξει από τότε;
Μιλάμε για μια κοινωνία τότε πιο αγκυλωμένη σε τέτοια θέματα κι αυτό που ξεκίνησα να κάνω ήταν κάτι εντελώς περιθωριακό, αλλά θεωρώ πως παρόλο που δεν το γνώριζα τότε το δικό μου πόνημα ήρθε να δηλώσει ένα γενναίο “παρών”. Σκεφτόμουν πως ίσως κάποια άτομα ταυτιστούν και δημιουργηθεί σιγά-σιγά ένα λογοτεχνικό κλίμα που θα ρέει, θα γίνει χείμαρρος και θα παρασύρει κι άλλους ανθρώπους να εκφραστούν με τον ίδιο τρόπο. Και πλέον γίνεται, έχει αλλάξει κάτι, αλλά κάτι, δεν έχει γίνει χείμαρρος ακόμη. Γίνονται βήματα, θεσμικά, κοινωνικά, λογοτεχνικά κ.λπ. οπότε κι η Ελλάδα δεν μπορεί να μείνει πίσω ως ευρωπαϊκή χώρα. Αυτό που παρατηρώ βέβαια είναι ότι ακόμη και το 2023 οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι αποφεύγουν να εκδώσουν δυναμικά περισσότερα κείμενα με ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο γιατί πιστεύουν πως δεν θα πουλήσουν.
Οι ταμπέλες θεωρείς πως ευνοούν την λογοτεχνία με ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο; Δεν αρκεί απλώς να ειπωθεί ότι είναι π.χ. ένα ιστορικό μυθιστόρημα;
Εκ των πραγμάτων η λογοτεχνία είναι λογοτεχνία. Από εκεί και πέρα όμως, για να βγει το βιβλίο μας προς τα έξω, σε ένα βιβλιοπωλείο ή και στο εξωτερικό ακόμη θα πρέπει να το “ταμπελώσουμε”. Θυμάμαι πως όταν είχα μεταφράσει στα αγγλικά το πρώτο μου μυθιστόρημα κι ήθελα να το σπρώξω σε πλατφόρμες, έπρεπε να απαντήσω σε ένα σωρό ερωτήσεις και κατηγορίες, να πω δηλαδή είναι ΛΟΑΤΚΙ+ και ιστορικό μυθιστόρημα, έχει να κάνει με γκέι αυτής της ηλικιακής κατηγορίας, κ.ο.κ. Πρέπει να καταχωρηθεί και να ξέρουν σε ποιο αναγνωστικό κοινό απευθύνεται, ειδικά σήμερα που γίνεται διαδικτυακή αναζήτηση για να εντοπιστεί πιο εύκολα από τον ενδιαφερόμενο αναγνώστη.
Η τέχνη μοιάζει πιο “ανοιχτόμυαλη” και συμπεριληπτική. Θεωρείς όμως πως υπάρχει ακόμη χώρος και βήματα να γίνουν στο κομμάτι της αποδοχής της διαφορετικότητας μέσω της τέχνης;
Καταρχάς η τέχνη οφείλει κι υπάρχει για να είναι πρωτοποριακή. Μέσω της τέχνης κι εν προκειμένω της συγγραφής μπορείς να πρωτοπορείς και να ανοίγεις διόδους έτσι ώστε καταστάσεις, αντιλήψεις που θεωρούνται πιο πεπαλαιωμένες να εκλείψουν. Η τέχνη γκρεμίζει τα τείχη των στερεοτυπικών αντιλήψεων. Αυτό προσπαθώ να κάνω κι εγώ με τη συγγραφή, να ενώνω τον κόσμο πλάθοντας με τον λόγο έναν καλύτερο κόσμο.
Το τολμηρό βιβλίο “Κρυφά γοήτευσέ με” με τον πρώτο τρανς κεντρικό χαρακτήρα επανεκδόθηκε πρόσφατα από ντόπιο εκδοτικό οίκο. Λέει κάτι αυτό για τα Χανιά; Ποια είναι η ανατροφοδότηση των Χανιωτών αναγνωστών;
Εκδόθηκε το 2009, εξαντλήθηκε σύντομα κι ανά τακτά χρονικά διαστήματα υπήρχε κόσμος που με ρωτούσε αν θα το ξαναβγάλω (όπως είχε γίνει και για το πρώτο μου βιβλίο). Το 2020, λοιπόν, εν μέσω κορωνοϊού παρουσιάστηκαν «Τα κίτρινα αποσιωπητικά» στην πόλη και με προσέγγισε ο Μαχαιρίδης από το Έρεισμα λέγοντάς μου πως θα ήθελε να συνεργαστούμε. Νομίζω πως είναι ένα θετικό πρόσημο αυτό για την πόλη. Είμαστε μια ανοιχτή επαρχία, αν και επαρχία, σε καλύτερη μοίρα και σίγουρα βοηθά το ζωηρό πολιτιστικό στοιχείο.
Οι Χανιώτες με ξέρουν τόσα χρόνια πια κι αυτοί που με έχουν διαβάσει μου μιλούν για το βιβλίο με καλά λόγια, μιλάμε εξάλλου για πιο ανοιχτόμυαλους ανθρώπους εφόσον θα μπουν σε αυτή τη διαδικασία. Υπάρχουν φυσικά κι εκείνοι που το θεωρούν κάτι ανοίκειο, άγνωστο και κρατάνε μια απόσταση ασφαλείας για να διαχωρίσουν τη θέση τους, είτε ως αναγνώστες είτε ως βιβλιοπώλες κ.λπ.
Και κάπως έτσι ερχόμαστε στην μικρού μήκους ταινία ο “Άνανδρος”, που επικεντρώνεται στην ενδοοικογενειακή βία προς τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά. Πόσο εύκολα προσεγγίζει κάποιος μέσα από δύο τέχνες ένα τόσο επώδυνο ζήτημα, την περίοδο μάλιστα που όλο και περισσότερα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας βγαίνουν στην επιφάνεια;
Καταρχάς μην ξεχνάμε ότι το βιβλίο σχεδόν πάντα αποτελεί έμπνευση για τον κινηματογράφο. Θα πω Χαρακτηριστικό παράδειγμα για μένα το βιβλίο “Μωρίς” με ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο του Φόρστερ που έγινε και ταινία το ‘80. Πάντα η ΛΟΑΤΚΙ+ λογοτεχνία θέτει κοινωνικά, πολιτικά ζητήματα. Ο «Άναδρος» σε σκηνοθεσία Γιάννη Κρομμυδάκη ήτανε μια δουλειά που επεξεργαζόμασταν επί ένα έτος. Η ταινία καταπιάνεται με μια οικογένεια κι ένα παιδί με καλλιτεχνικές βλέψεις που οι γονείς δεν το αντιλαμβάνονται καθόλου και φυσικά το γεγονός της σεξουαλικότητας του παιδιού έρχεται ως οδοστρωτήρας στα μάτια των γονιών που είναι αδαείς και δεν έχουν μάθει να “διαβάζουν” ούτε το ίδιο τους το παιδί που είναι κομμάτι του εαυτού τους, πόσω μάλλον τον συνάνθρωπό τους. Η ταινία αυτή έρχεται να μας προβληματίσει και η αλήθεια είναι πως κυκλοφόρησε εντελώς συγκυριακά αυτήν την περίοδο, ενώ όλοι σχολίασαν πως θα έπρεπε να προβληθεί για όλους αυτούς τους λόγους τουλάχιστον στις μεγάλες σχολικές τάξεις.
Σκεπτόμενος όλα αυτά που έχεις βιώσει συγγραφικά, ποια στιγμή ή περιστατικό μπορείς να ανασύρεις ως το πιο κομβικό στην πορεία σου;
Πολλά αλλά νομίζω το πιο έντονο είναι το τηλεφώνημα για το πρώτο μυθιστόρημα, ότι όντως «αποφασίσαμε να σας εκδώσουμε!». Έκλαιγα από χαρά τότε και σκέφτηκα πως ο αγώνας του πρώτου μυθιστορήματος δεν πήγε χαμένος και λέω αγώνας γιατί δεν πιστεύεις εύκολα ότι ολο αυτό θα βγει προς τα έξω, θα ανταγωνιστεί άλλα έργα και εσύ ο ίδιος θα αποτελείς ένα κομμάτι του λογοτεχνικού κύματος. Είναι ουσιαστικά η πρώτη αναγνώριση, σαν την «Αναγνώριση του πτυχίου»…
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Το βιβλίο του Ιωσήφ Αλυγιζάκη “Κρυφά γοήτευσέ με” που κυκλοφόρησε σε νέα έκδοση από τις εκδόσεις “Έρεισμα” θα παρουσιαστεί την Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2023 και ώρα 19.30 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Πνευματικού Κέντρου Χανίων. Την εκδήλωση διοργανώνουν η Περιφέρεια Κρήτης- Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, το Φροντιστήριο “Παλλάδιον” και οι εκδόσεις “Ερεισμα”. Για το βιβλίο θα μιλήσει η φιλόλογος Ρούλα Βουράκη ενώ αποσπάσματα θα διαβάσει ο ηθοποιός Νίκος Μοτάκης. Επίσης, σε κλειστή προβολή θα παρουσιαστεί η ταινία μικρού μήκους “Ο Άνανδρος” σε σκηνοθεσία Γιάννη Κρομμυδάκη (για ηλικίες 18+), που είναι εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα του συγγραφέα. Θα ακολουθήσει συζήτηση με τους συντελεστές της παρουσίασης και το κοινό. Την εκδήλωση θα συντονίσει ο εκδότης Χρήστος Μαχαιρίδης.
