Α’ ΜΕΡΟΣ
Γενικά
Η δερματοστιξία, το γνωστό τατουάζ, είναι ένα διακοσμητικό ή συμβολικό σχέδιο που γίνεται στο δέρμα με έγχυση σ’ αυτό ειδικού μελανιού. Η ξένη ονομασία του προέρχεται από την ταϊτινή λέξη tatau που σημαίνει μαρκάρω, σχεδιάζω ή χτυπώ και είναι παράγωγο του Taatouas. Το ta της λέξης υποδηλώνει σχέδιο και το atua πνεύμα, θεό.
H δερματοστιξία είναι μία πρακτική γνωστή στην Ευρασία από την νεολιθική εποχή. Ο άνθρωπος του πάγου ο Ötzi πριν 5300 χρόνια εμφανίζει 57 θεραπευτικές δερματοστιξίες κατά μήκος της οσφυϊκής ζώνης και στα πόδια.
Στην Αίγυπτο 3 θηλυκές μούμιες ηλικίας 4017 χρόνων που βρέθηκαν στην αρχαία Nubia έφεραν στα χέρια, στα πόδια και στο σώμα δερματοστιξία. Στην αρχαία αυτή χώρα η δερματοστιξία ήταν προνόμιο των ακολούθων των Φαραώ και των ιερέων. Τα μουμιοποιημένα υπολείμματα της ιέρειας της θεάς Άθωρ στις Θήβες της Αμουνέτ, που έζησε μεταξύ του 20160 και 1994 έφεραν τατουάζ γεωμετρικών μοτίβων.
Στην Κίνα στην κοιλάδα του Tarim πολλές μούμιες είχαν δερματοστιξία στα χέρια, στους βραχίονες και στον ώμο.
Στη νοτιοδυτική Σιβηρία βρέθηκαν μούμιες ηλικίας 2400 ετών με δερματοστιξία στο σώμα τους που απεικόνιζαν και διάφορα ζώα.
Οι αρχαίοι έλληνες γνώριζαν την τεχνική της δερματοστιξίας από τη μυκηναϊκή εποχή. Τη θεωρούσαν όμως ως συνήθεια των βαρβάρων και χαρακτηριστικό της δουλείας, της υποτέλειας και της υποταγής. Ο Πλούταρχος αναφέρει πως οι Συρακούσιοι μετά τη συντριβή των Αθηναίων σχεδίασαν ένα άλογο στα μέτωπα των αιχμαλώτων.
Οι Ρωμαίοι έκαναν δερματοστιξία στους σκλάβους και εγκληματίες. Μάλιστα τους λιποτάκτες τους σημάδευαν με το γράμμα D.
Οι νέες γυναίκες της φυλής Πελ (Peul) στη βόρειο Σαχάρα μόλις καταστούν έφηβες κάνουν δερματοστιξία στα ούλα και στο κάτω χείλος και άμα παντρευτούν στο πάνω χείλος. Χρησιμοποιούν τη χρωστική του λουλακιού, που η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (Food and Drug Administration -FDA) δεν την επιτρέπει για τατουάζ.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η δερματοστιξία ήταν “προνόμιο” των ναυτών και των εγκληματιών και το «σήμα κατατεθέν» των συμμοριών.
Στον αιώνα μας η δερματοστιξία έγινε μόδα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση , ενώ δεν υπάρχει σχετική νομοθεσία, το 2016 τα άτομα με δερματοστιξία φτάνουν στα 60 εκατομμύρια. Οι μισοί από αυτούς έχουν περισσότερο από μία δερματοστιξία. Ακόμα ένας στους 3 νέους ηλικίας 16-34 χρόνων έχει κάνει τατουάζ. Στη Γαλλία ένα στα 10 άτομα κάνει δερματοστιξία.
Στις ΗΠΑ υπολογίζεται πως 45 εκατομμύρια άτομα φέρουν δερματοστιξία. Το ποσοστό των νέων ηλικίας 16-34 χρόνων με δερματοστιξία ανέρχεται στο 40%.
Τα τελευταία όμως χρόνια ύστερα από σοβαρές μελέτες που καταδεικνύουν τις δυσάρεστες επιπτώσεις της δερματοστιξίας στην υγεία του δέρματος και γενικότερα στον οργανισμό τα πράγματα αλλάζουν άρδην. Ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων που έκαναν δερματοστιξία προσπαθούν με κάθε τρόπο να απαλλαγούν από αυτή. Το ποσοστό αυτό το 2006 ανήλθε στο 17% για άτομα ηλικίας 18-50 χρόνων. Σήμερα αγγίζει το 40%. Από τη άλλη μεριά δεν είναι λίγα τα άτομα που εκφράζουν ήδη φόβους για τη συμβολή της δερματοστιξίας στην ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος. Έπειτα δεν πρέπει να ξεχνιέται και το γεγονός, πως η αφαίρεση της δερματοστιξίας, εγκυμονεί περισσότερους κινδύνους από αυτή καθεαυτή τη δημιουργία της.
Τα μελάνια της δερματοστιξίας
Σχεδόν όλα τα μελάνια που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη δερματοστιξία περιέχουν πάνω από 100 διαφορετικές χρωστικές ουσίες και άλλα πρόσθετα συστατικά. Περισσότερο από το 80% των χρωστικών ουσιών είναι οργανικές χημικές ουσίες και από αυτές τουλάχιστον το 60% μπορεί να εκλύουν καρκινογόνες αρωματικές ουσίες. Πολλά περιέχουν επίσης άλατα μεταλλικών στοιχείων.
Για παράδειγμα το μαύρο μελάνι παράγεται από:
• Το ορυκτό μαγνητίτη, που από χημική άποψη είναι επιτεταρτοξείδιο του σιδήρου (Fe3O4). Περιέχει 72.4% σίδηρο και 27,6% οξυγόνο. Το ορυκτό αυτό μπορεί να περιέχει ίχνη Μαγνησίου, Ψευδαργύρου, Μαγγανίου, Νικελίου, Χρωμίου, Τιτανίου, Βαναδίου και Αργιλίου .
• Το ορυκτό Γουστίτης, που είναι οξείδιο του σιδήρου (FeO) με ίχνη από Ψευδάργυρο, Αργίλιο , ανθρακικό σίδηρο και άλλα.
• Άνθρακα προερχόμενο από διάσπαση οργανικών ουσιών, που μπορεί να περιέχει Μόλυβδο.
• Άμορφο από ατελή διάσπαση άνθρακα, που μπορεί να περιέχει μη επιθυμητά μεταλλικά στοιχεία και τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (Polycyclic aromatic hydrocarbons- PAH ) βενζοπυρένιο και βενζοανθρακένιο.
• την κινεζική μελάνη.
• Τη μαύρη χένα.
Οι άλλες χρωστικές των μελανιών της δερματοστιξίας παράγονται από μεταλλικά στοιχεία καθαρών αλάτων Ψευδαργύρου, Αντιμονίου, Βαρίου, Καδμίου, Κοβαλτίου, Χρωμίου, Χαλκού, Σιδήρου, Υδραργύρου, Ζιρκονίου και άλλα, καθώς και από πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες. Ιδιαίτερα το μαύρο μελάνι παρασκευάζεται πολύ συχνά από τους υδρογονάνθρακες αυτούς.
* Ο δρ. Βαγγέλης Α. Μπούρμπος είναι Γεωπόνος Ερευνητής -Οικοτοξικολόγος
