Υπό το φως των όσων γνωρίζουμε

Ο Ζία Χάιντερ Ράχμαν γεννήθηκε σε μια αγροτική περιοχή του Μπλαγκλαντές, μεγάλωσε στη Μεγάλη Βρετανία και σπούδασε σε κορυφαία πανεπιστήμια. Εργάστηκε επί σειρά ετών στον χρηματοπιστωτικό τομέα και σήμερα είναι δικηγόρος με αντικείμενο δραστηριότητας τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές δίκαιο. Το Υπό το φως των όσον γνωρίζουμε είναι το πρώτο του μυθιστόρημα.
Σπάνια ξεκινώ κάποιο κείμενο με αναφορά στο βιογραφικό του συγγραφέα, εντούτοις σήμερα νιώθω πως αυτό αποτελεί το κατάλληλο κλειδί εισόδου. Γιατί συνέβη αυτό άραγε; Για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι η αντανακλαστική κίνηση, μετά την ανάγνωση ενός τόσο σπουδαίου μυθιστορήματος, για αναζήτηση λεπτομερειών σε σχέση με τον συγγραφέα, ιδιαίτερα για όσα σχετίζονται με την υπόλοιπη εργογραφία του· και όμως, αυτό είναι το πρώτο βιβλίο του Ράχμαν. Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την αλήθεια του βιβλίου, όχι την αλήθεια των γεγονότων αυτών καθ’ εαυτών, αλλά την αλήθεια του συγγραφέα, γιατί, πίσω από όλες τις τεχνικές αρετές του μυθιστορήματος, και είναι αρκετές αυτές οι αρετές, εκείνο που καθηλώνει τον αναγνώστη είναι η ανάγκη του αφηγητή να γράψει την ιστορία τού φίλου του που εμφανίστηκε, χρόνια μετά την τελευταία τους συνάντηση, ένα πρωινό στην πόρτα του σπιτιού του.
Στις πρώτες ώρες ενός πρωινού του Σεπτεμβρίου 2008, έκανε την εμφάνισή του στην πόρτα του σπιτιού μας στο νότιο Κένσιγκτον ένας εξουθενωμένος, ταλαίπωρος σκουρόχρωμος άνδρας που τα μήλα του εξείχαν πάνω από μια απεριποίητη γενειάδα. Έμοιαζε κάπου μεταξύ σαράντα και πενήντα χρονών και είχε ύψος γύρω στο ένα και ογδόντα, μερικά εκατοστά πιο κοντός από μένα.
Ο Ζαφάρ, λοιπόν, φίλος του συγγραφέα και συμφοιτητής του στην Οξφόρδη, θα χτυπήσει ένα πρωί το κουδούνι της οικείας του Ράχμαν στο νότιο Κένσιγκτον του Λονδίνου. Αρχικά δεν θα τον αναγνωρίσει. Τα χρόνια που μεσολάβησαν, το ταλαιπωρημένο του παρουσιαστικό και το αναπάντεχο της επίσκεψης. Η αλήθεια είναι όμως πως ο Ράχμαν δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό. Η καριέρα του καταρρέει, ο γάμος του περνάει κρίση, οι άξονες περιστροφής τής ζωής του δείχνουν προβληματικοί.
Ο Ράχμαν θα προσφέρει φιλοξενία στον Ζαφάρ, εκείνος θα την δεχτεί χωρίς στιγμή όμως να εγκαταλείψει την εικόνα του ταξιδιώτη, εκείνου που ανά πάσα στιγμή είναι έτοιμος να ανοίξει την πόρτα και να εξαφανιστεί, χωρίς προειδοποίηση. Μέσα από τις συζητήσεις των δύο αλλά και τα δεκάδες σημειωματάρια που ο Ζαφάρ έχει κουβαλήσει, και πρόκειται να αφήσει στον φίλο του, ο Ράχμαν, αφού επανειλημμένως προσπαθήσει ανεπιτυχώς να τον πείσει να γράψει ο ίδιος την ιστορία του, θα καταπιαστεί με την ιστορία του φίλου του, ιστορία όμως που αφορά και τον ίδιο, ίσως όχι εξ αρχής αλλά σίγουρα στην πορεία της, στη διαδρομή της εξιστόρησής της, όχι μόνο εξαιτίας των κοινών τόπων στους οποίους συναντήθηκαν οι δυο τους ή από τους οποίους πέρασαν οι δυο τους, αλλά και όσων ανέκυψαν παραπλεύρως, εξ αφορμής της διήγησης του Ζάφαρ, φαινομενικά άσχετων, μα ικανών να προκαλέσουν μικρότερες ή μεγαλύτερες εκρήξεις στον Ράχμαν.
Οι δύο πλευρές του Ράχμαν, ο μπαγκλαντεσιανός και ο δυτικός του εαυτός, η διαρκώς αιωρούμενη αίσθηση του απάτριδα, οι ανησυχίες σε προσωπικό, συναισθηματικό και επαγγελματικό επίπεδο, θα έρθουν να συναντήσουν τον κόσμο στις αρχές του 21ου αιώνα, με την έννοια του τοπικού να έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, τα μαθηματικά και την εφαρμογή τους στα πλέον σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα αλλά και ως φιλοσοφική προσέγγιση, το ξεθώριασμα του αμερικανικού ονείρου, παρότι πλέον έχει υποστεί κι αυτό παγκοσμιοποίηση, τη σπουδαία λογοτεχνία, καταφύγιο και αφετηρία του κόσμου.
Ο Ράχμαν πατάει στέρεα στην κλασσική λογοτεχνία, την οποία αγαπάει και στην οποία δεν χάνει ευκαιρία να αναφέρεται. Ο απολογιστικός χαρακτήρας της αφήγησης, ευρισκόμενης μετά το πέρας του τέλους της ιστορίας, οι συνεχείς παρεκβάσεις, τόσο από πλευράς Ζαφάρ κατά τη διάρκεια των συζητήσεων, όσο και από πλευράς Ράχμαν κατά τη διάρκεια της συγγραφής, αλλά κυρίως η επιτακτική ανάγκη να ειπωθεί αυτή η ιστορία, δημιουργούν ένα αίσθημα αναγνωστικής αγωνίας και βαραίνουν την κάθε λεπτομέρεια, ανεξαρτήτως μεγέθους, που σε συνδυασμό με το εύρος των γνώσεων και των αναφορών του βιβλίου μετατρέπουν το Υπό το φως των όσων γνωρίζουμε σε ένα σπουδαίο μυθιστόρημα.
Ένα εκκωφαντικό λογοτεχνικό ντεμπούτο.