Μετά τον ανασχηματισμό που ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες από την κυβερνητική εκπρόσωπο, ο συνολικός αριθμός υπουργών, αναπληρωτών υπουργών και υφυπουργών που αποτελούν την ανώτερη κυβερνητική ομάδα στη χώρα μας φτάνουν τους 48.
O πρωθυπουργός μάλιστα έκρινε αναγκαίο και αύξησε τις υπουργικές θέσεις κατά δύο από την απερχόμενη κυβερνητική σύνθεση.
Στο μυαλό του απλού πολίτη σχηματίζεται το εύλογο ερώτημα, αν είναι απαραίτητος ένας τόσος μεγάλος αριθμός υπουργών και υφυπουργών και κατά πόσο είναι τελικά αποτελεσματικός ένας μεγάλος κυβερνητικός σχηματισμός, ειδικά στη συγκεκριμένη περίοδο που διανύει η χώρα μας. Για να απαντήσουμε το ερώτημα αυτό, σχηματίσαμε αρχικά τον πίνακα 1, στον οποίο κατατάξαμε κατά φθίνουσα σειρά τον αριθμό των μελών του υπουργικού συμβουλίου, χωρών της Ευρωζώνης.
Ιταλία 63 Μάλτα 23
Λιθουανία 61 Ρουμανία 23
Βουλγαρία 60 Κροατία 22
Πορτογαλία 59 Ολλανδία 20
Γερμανία 49 Βέλγιο 18
Σλοβενία 49 Λουξεμβούργο 18
Ελλάδα 48 Φιλανδία 18
Σλοβακία 42 Τσεχία 17
Γαλλία 39 Δανία 17
Ισπανία 36 Εσθονία 15
Ιρλανδία 33 Αυστρία 14
Λετονία 28 Κύπρος 12
Σουηδία 24 Ουγγαρία 12
Πίνακας 1. Αριθμός μελών υπουργικών συμβουλίων ανά χώρα. Ως μέλη του υπουργικού συμβουλίου θεωρούνται οι υπουργοί, οι αναπληρωτές υπουργοί και οι υφυπουργοί. Πηγή Ευρωπαϊκή Ενωση http://ec.europa.eu
Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 7η υψηλότερη θέση στην κατάταξη και σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα μπορούμε εύκολα να υπολογίσουμε τη μέση τιμή και για τις 26 χώρες η οποία είναι το 32. Συνεπώς η χώρα μας διαθέτει 16 περισσότερα υπουργικά στελέχη από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο και αυτό σημαίνει προφανώς, περισσότερα έξοδα για τον κρατικό προϋπολογισμό. Δεν είναι μόνο οι δικοί τους υψηλοί μισθοί, αλλά και όλων των συμβούλων, γραμματέων και λοιπών στελεχών που απαρτίζουν την ομάδα γύρω από έναν υπουργό, που σε μερικές περιπτώσεις δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητος αριθμός.
Ισως με μία απλή σκέψη κάποιος να θεωρούσε ως πλεονέκτημα, μία χώρα να έχει μεγάλο υπουργικό συμβούλιο καθώς οι αρμοδιότητες των Υπουργείων θα ήταν διαμοιρασμένες, άρα θα υπήρχε η δυνατότητα για μεγαλύτερη εμβάθυνση στα θέματα της αρμοδιότητάς τους και περισσότερο έργο. Δυστυχώς στην περίπτωση αυτή ελλοχεύει ο κίνδυνος της επικάλυψης αρμοδιοτήτων ανάμεσα στα Υπουργεία και ειδικά εάν δεν υπάρχει κοινή γραμμή πλεύσης, τότε το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό. Για παράδειγμα, το Υπουργείο Ανάπτυξης και το Υπουργείο Οικονομικών είχαν δώσει το πράσινο φως για την πώληση του 17% των μετοχών της ΔΕΗ, αλλά ο πρώην πλέον υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας κ. Σκουρλέτης, είχε αντίθετη άποψη γι’ αυτήν, με αποτέλεσμα να μην έχει προχωρήσει καθόλου η διαδικασία πώλησής της.
Στη συνέχεια, παρατηρούμε στον Πίνακα 1 ότι υπάρχουν έξι χώρες σε υψηλότερη θέση από την Ελλάδα και αυτό οφείλεται σε ότι τα μεγάλα υπουργικά συμβούλια είναι χαρακτηριστικό χωρών στις οποίες η κυβέρνηση έχει προκύψει από τη συνεργασία τουλάχιστον δύο κομματικών συνδυασμών. Τα μικρότερα κόμματα που μετέχουν στον συνασπισμό απαιτούν την «υπουργοποίηση» στελεχών τους, για να προσφέρουν τη στήριξή τους. Παράλληλα ο πρόεδρος του πρώτου κατά σειρά κόμματος δεν θέλει να μειώσει τις θέσεις των δικών του υπουργών ειδικά σε νευραλγικές θέσεις, με αποτέλεσμα να εφευρίσκει νέες θέσεις αναπληρωτών και υφυπουργών. Αυτό όμως δεν αποτελεί δικαιολογία για τη σημερινή συγκυβέρνηση Συριζα-ΑΝΕΛ η οποία έχει περισσότερα μέλη και από την κυβέρνηση επί πρωθυπουργίας Λουκά Παπαδήμου το 2011, όπου το υπουργικό συμβούλιο απαρτιζόταν από 45 μέλη εξαιτίας της συμμετοχής τριών κοινοβουλευτικών συνδυασμών (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑ.Ο.Σ.).
Επίσης έκπληξη είναι ο μεγάλος κυβερνητικός σχηματισμός με 49 μέλη από τη «λιτή» Γερμανία. Να σημειώσουμε όμως ότι και η κυβέρνηση της κας Αγκελας Μέρκελ είναι ένας συνασπισμός ο οποίος αποτελείται από 3 εταίρους (CDU, CSU, SPD) γι’ αυτό άλλωστε και η ίδια σε πολλές κρίσιμες αποφάσεις της προσπαθεί πρώτα να ισορροπήσει τους τριγμούς στο εσωτερικό της κυβέρνησής της και μετά στην υπόλοιπη Ευρώπη. Όσο για την πρώτη στην κατάταξη Ιταλία με 63 υπουργικά μέλη, η κυβέρνηση με επικεφαλής τον Ματέο Ρέντσι είναι ένας συνασπισμός τεσσάρων συνολικά κομμάτων.
Είναι ιδιαίτερα αμφίβολη λοιπόν η αποτελεσματικότητα ενός πολυμελούς υπουργικού συμβουλίου, αφού όπως δείξαμε έχει ως σκοπό την ικανοποίηση κυρίως των κομματικών εταίρων που συμμετέχουν στη συγκυβέρνηση παρά την εύρυθμη λειτουργία της. Όταν όμως ένας πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του, εξαρτάται από τη στήριξη ενός μειοψηφικού κόμματος, τι έργο μπορεί να παράγει, τι μεταρρυθμίσεις μπορεί να προωθήσει και τι καινοτόμα σχέδια μπορεί να εφαρμόσει, αφού θα αποτελεί συνεχώς έρμαιο του κυβερνητικού του εταίρου στο εκβιαστικό δίλημμα της απόσυρσης της στήριξής του.
