Βιότοπος – περιγραφή
Η επιστηµονική ονοµασία του δέντρου αυτού είναι Aesculus hippocastanum L. (Αίσκουλος η Ιπποκαστανέα). Η κοινή της ονοµασία είναι Ιπποκαστανέα ή Aγριοκαστανιά. Είναι ιθαγενές δέντρο των Ινδιών που φτάνει σε ύψος µέχρι τα 35 µέτρα.
Η Ιπποκαστανέα είναι ένα δέντρο µεγαλοπρεπές µε µεγάλα παλαµοειδή φύλλα και εντυπωσιακές ανθοταξίες λευκών ανθέων, µε αποχρώσεις κίτρινου ή ροζ χρώµατος στη βάση των πετάλων. Τα άνθη µετατρέπονται σε στρογγυλούς σκουροπράσινους καρπούς (που µοιάζουν µε τα κάστανα), σκεπασµένους µε σκληρό φλοιό. Τα άνθη είναι ερµαφρόδιτα και γονιµοποιούνται από τις µέλισσες. ∆εν πρέπει να συνδέουµε την Ιπποκαστανέα µε την Καστανιά. Οι καρποί του δέντρου αυτού, τα αγριοκάστανα δεν τρώγονται. Έχουν όµως σηµαντικές θεραπευτικές ιδιότητες που θα αναφέρουµε στη συνέχεια.
Ιστορικά στοιχεία
Οι αυτόχθονες φυλές των ινδιάνων στην Αµερική χρησιµοποιούσαν διάφορα είδη Aisculus εδώ και εκατονταετίες για θεραπευτικούς σκοπούς. Οι φυλές Κοστανόα και Καβαήσου χρησιµοποιούσαν την A. California για τις αιµορροΐδες και η φυλή Μεντοκίνο χρησιµοποιούσε τον φλοιό για πονόδοντους.
Εισήχθη στην Κεντρική και Νότια Ευρώπη τον 16ο αιώνα και σήµερα ευδοκιµεί άγρια στο βόρειο ηµισφαίριο από τα Βαλκάνια µέχρι τα Ιµαλάια. ∆εν άργησαν βέβαια στην Ευρώπη να ανακαλύψουν ότι το δέντρο είχε θεραπευτικές ιδιότητες.
Οι Τούρκοι χρησιµοποιούσαν το βότανο πάρα πολλά χρόνια. Το 1576 µεταφέρθηκε σε άλλες περιοχές της Ευρώπης από την Κωνσταντινούπολη. Το 1720 η Γαλλική ιατρική την είχε προτείνει ως αντιπυρετικό φάρµακο, σε αντικατάσταση της κινίνης. Στην Ευρώπη το χρησιµοποιούσαν για κοινό ή τεταρταίο πυρετό. Αργότερα αποκαλύφθηκε πως επρόκειτο για ελονοσία και ότι το κινίνο που έβγαζαν από τον φλοιό των δέντρων του γένους Κιγχόνη της Νότιας Αµερικής ήταν αποτελεσµατικότερο. Έκτοτε το χρησιµοποιούσαν περισσότερο για ασθένειες όπως η εντερίτιδα, η διάρροια και η ποδάγρα.
Συστατικά – χαρακτήρας
Οι δραστικές ουσίες που περιέχει είναι διάφορες σαπωνίνες η σηµαντικότερη από τις οποίες είναι η αισκιγενίνη (αισκίνη), τανίνες, ένα γλυκοσίδιο, το αισκουλοσίδιο, του οποίου η γενίνη είναι η αισκουλελόλη (κουµαρίνη) και φλαβόνες. Οι σπόροι περιέχουν νερό 40%, πρωτεΐνη 8-11% και 8-26% τοξικές σαπωνίνες.
Άνθιση – χρησιµοποιούµενα µέρη – συλλογή
Το δέντρο ανθίζει αργά την άνοιξη. Οι σπόροι ωριµάζουν τον Σεπτέµβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιµοποιούµε τον φλοιό και τους καρπούς του δέντρου. Τα φύλλα και τα φρέσκα τσόφλια περιέχουν χρήσιµες χρωστικές ουσίες για µάλλινα και διάφορα υφάσµατα, δίνοντας γρήγορα και ωραία χρώµατα , κίτρινο, πορτοκαλί και κυρίως καφέ.
Θεραπευτικές
ιδιότητες
και ενδείξεις
Το βότανο δρα ως αναλγητικό, αντιφλεγµονώδες, αντιρρευµατικό, στυπτικό, διουρητικό, αιµοστατικό και τονωτικό. Είναι βότανο στυπτικό και αντιφλεγµονώδες. Η Ιπποκαστανέα όπως υπονοεί και το όνοµά της, χρησιµοποιούταν για την θεραπεία των ενοχληµάτων που εντοπίζονταν στον θώρακα των αλόγων, κυρίως βήχα. Στον άνθρωπο, τα αγριοκάστανα έχουν αποδειχθεί αποτελεσµατικά για προβλήµατα που δηµιουργούνται από την ελαττωµένη παροχή αίµατος στις φλέβες. Ανακουφίζουν συµπτώµατα µυρµιγιάσµατος, πόνων, κνησµού, κόπωσης και αίσθηµα βάρους ή κρύου που συνδέεται µε κακή κυκλοφορία στα πόδια. Το βότανο αυτό στην ουσία δυναµώνει τα τοιχώµατα των αγγείων. Αυτό σηµαίνει ότι η Ιπποκαστανέα είναι ωφέλιµη στην καταπολέµηση των κιρσών, πρησµένων ποδιών (που οφείλονται σε φλεβικής φύσεως προβλήµατα), και αιµορροΐδων. Για την θεραπεία της φθοµβοφλεβίτιδας χρησιµοποιείται το αφέψηµα ή το βάµµα του βοτάνου. Αυτό µαλακώνει και σταδιακά διαλύει και απορροφά τους θρόµβους, µαλακώνει τους πόνους και ελαττώνει τα πρηξίµατα.
Εδώ και µερικά χρόνια έχει επίσης φανεί ευεργετική η εξωτερική χρήση της αλοιφής του βοτάνου για δερµατικά προβλήµατα. Αυτή δυναµώνει τα κύτταρα του δέρµατος και βοηθά σε διάφορα προβλήµατα αισθητικής και ιατρικής φύσης όπως η κυτταρίτιδα και η γήρανση του δέρµατος.
H Ιπποκαστανέα µας εφοδιάζει επίσης µε δύο από τα ανθοϊάµατα του Μπαχ. Το Chestnut bud που χορηγείται για την ψυχολογική κατάσταση ατόµων που «δεν εκµεταλλεύονται πλήρως τις εµπειρίες της ζωής, που χρειάζονται περισσότερο χρόνο από τους άλλους για να µάθουν τα µαθήµατα της καθηµερινότητας» και το White Chestnut που παρασκευάζεται από τα άνθη και χορηγείται σε όσους «δεν είναι σε θέση να βγάλουν από τον νου τους ανεπιθύµητες σκέψεις και αµφιβολίες».
Το αφέψηµα του φλοιού συστήνεται για φλεγµονές του προστάτη.
Παρασκευή και δοσολογία
Το καλύτερο σκεύασµα για εσωτερική χρήση είναι το βάµµα, το οποίο διατίθεται και σε ταµπλέτες.
Υπό µορφή βάµµατος µπορούµε να παίρνουµε 2,5 ml , τρεις φορές την ηµέρα. Σε εσωτερική λήψη το συνδυάζουµε µε ηπατικά βότανα όπως η Υδραστίδα.
Εξωτερικά το χρησιµοποιούµε υπό µορφή κρέµας ή αλοιφής. Αν χρησιµοποιήσουµε βάµµα στα επιθέµατα πρέπει να το αραιώνουµε µε Αµαµηλίδα.
Για τις αιµορροΐδες χρησιµοποιούµε το αφέψηµα του φλοιού σε καθιστικά µπάνια ή κλύσµατα.
Το έγχυµα του βοτάνου παρασκευάζεται ρίχνοντας σε 2-3 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο ένα φλιτζάνι βραστό νερό. Το αφήνουµε για 15 λεπτά, ανακατεύοντας συνέχεια το σουρώνουµε και το πίνουµε κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Αν θέλουµε µπορούµε να το γλυκάνουµε µε µέλι.
Προφυλάξεις
Σε µεγάλες ποσότητες να αφαιρούµε τον φλοιό των σπόρων γιατί µπορεί να είναι τοξικός.
∆εν πρέπει να χρησιµοποιείται εξωτερικά σε σκασµένο δέρµα γιατί οι σαπωνίνες που περιέχει µπορούν να ερεθίσουν την περιοχή. Αν το δέρµα δεν είναι σκασµένο η χρήση του βοτάνου είναι ασφαλής. Πρέπει να το αποφεύγουν ασθενείς µε νεφρική ή ηπατική νόσο. ∆εν πρέπει να χρησιµοποιείται από ασθενείς που λαµβάνουν βαρφαρίνη γιατί µπορεί να επηρεάσει την αντιπηκτική θεραπεία.
