Η υψωμένη ελιά στον Βατόλακκο

Ενα ιστορικό δέντρο στον Βατόλακκο, η “υψωμένη ελιά” όπως λέγεται, που είναι και μνημειακό δέντρο, με περιφέρεια του κορμού της εννέα μέτρα, δεν είναι γνωστό σε πολύ κόσμο, παρά μόνο σε Βατολακκιανούς.
Η ιστορία αυτού του δέντρου έρχεται από μεγάλο ιστορικό βάθος σύμφωνα με την παράδοση. Εκεί, στον Βατόλακκο, υπήρχαν κι άλλα τέτοια ιερά δέντρα, πάντα στα μεγάλα σταυροδρόμια. Σύμφωνα με την παράδοση προστάτευαν το χωριό από τις μαζικές αρρώστιες (πανούκλες) και δαιμονικά, αλλά και από πολέμους.
Τα δέντρα αυτά ήταν αντί για εικονοστάσια και τα θυμιάζανε κάθε σκολόβραδο οι γριούλες στο χωριό. Γινόταν λιτανείες στα δέντρα αυτά και οι ιερείς άνοιγαν μια αριδιά στον κορμό του δέντρου και στην τρύπα αυτή τοποθετούσαν διάφορα αναθήματα και λιβάνι, μετά σκέπαζαν την τρύπα. Οι λιτανείες είχαν σκοπό να υπενθυμίζουν την ιερότητα του δέντρου στις νεότερες γενιές.
Οι δάσκαλοι του χωριού, ο ένας μετά τον άλλο, οργάνωναν εκδρομές και επισκέψεις των παιδιών στα δέντρα αυτά για να γνωρίζουν οι νεότερες γενιές πού είναι τα δέντρα αυτά και ποια είναι η ιστορία τους για να τα προσέχουν και να τα προστατεύουν. Αυτή η συνήθεια κράτησε μέχρι που ήρθε το αυτοκίνητο και που τότε έπρεπε να ανοιχτούν δρόμοι για να περάσει, αυτό και έγινε.
Τα τεράστια αυτά δέντρα ήταν εμπόδιο γιατί, όπως είπαμε, ήταν απάνω στα σταυροδρόμια.
Η εποχή της απομυθοποίησης και ο φόβος για το ποιος θα “χτυπήσει” τα δέντρα αυτά είχε εξαφανιστεί, γιατί πριν κανένας δεν τολμούσε να πειράξει αυτά τα δέντρα.
Υστερα απ’ αυτά οι μπουλντόζες προχώρησαν στο έργο τους. Αποτέλεσμα, αυτά τα ιστορικά και ιερά δέντρα να καταστραφούν.
Είναι μεγάλη τύχη που αυτό το δέντρο σώθηκε και είναι χρέος μας σήμερα να το προστατεύσουμε.
Αλλού προσέχουμε μνημειακές ελιές και καλά κάνουμε, στην περίπτωση όμως αυτού του δέντρου, που είναι ξεχωριστή, εντελώς μοναδική, γιατί πουθενά στην Κρήτη δεν συναντάς τέτοιο πράγμα, εκτός από μνημειακό, να του έχουν δώσει αυτή την ιερότητα, γιατί ποιος μπορεί να αποκλείσει ότι δεν προέρχεται από αρχαίες λατρείες ίσως και προϊστορικής εποχής; Ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι δεν πέρασαν στη χριστιανική λατρεία δοξασίες αρχαίων χρόνων;
Με παλαιότερες δημοσιεύσεις έχω παρουσιάσει αυτό το θέμα και επανέρχομαι σήμερα με την πεποίθηση ότι στις μέρες μας είναι πολλοί περισσότεροι εκείνοι που μπορούν να διακρίνουν στο βάθος του χρόνου τις ιστορικές καταβολές που κοσμούν και πλουτίζουν τον ιστορικό πλούτο του λαού μας.
Δεν θα πρέπει να παραλείψω να τονίσω εδώ, με την ευκαιρία αυτή, την προσπάθεια που κάνει ο Σ.Ε.ΔΗ.Κ. για την ανάδειξη μνημειακών δέντρων όπου υπάρχουν και ακόμη τους παράγοντες εκείνους που κατάφεραν να προβάλουν, να παρουσιάσουν και να καθιερώσουν τη μνημειακή ελιά στις Βούβες, ως μνημείο ιδιαίτερης αξίας. Αξίζουν συγχαρητήρια όλοι οι παράγοντες που συνέβαλαν σ’ αυτό.
Το δέντρο του Βατολάκκου, η υψωμένη ελιά όπως λέμε, μοναδική στην Κρήτη, θέλω να ελπίζω, ότι δεν θ’ αργήσει να βρει την αναγνώριση που της πρέπει και να προβληθεί η ιστορία που τη συνθέτει, την κοσμεί και την πλουτίζει.
Είμαι σίγουρος γι’ αυτό.