Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι HERACLEUM sphondylium L. (Ηράκλειο το σφονδύλιο). Ανήκει στην οικογένεια των Ουμπελλιφόρων ή Σκιαδοφόρων. Φύεται σε όλη την Ευρώπη και την Ασία.
Είναι πολύ διαδεδομένο σε λιβάδια, βοσκότοπους, άκρες δρόμων. Φυτρώνει και σε αρκετά μεγάλα υψόμετρα.
Είναι διετές ή πολυετές φυτό. Είναι ένα από τα κοινότερα Σκιαδανθή με λευκά άνθη. Στέλεχος εσωτερικά κενό, μήκους 60 έως 120 εκατοστών. Στη φύση μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 2 μέτρα αλλά έχει λεπτότερους μίσχους και μικρότερα άνθη. Φύλλα πτεροειδή, τριχωτά. Σκιάδια μεγάλα με διάμετρο 10 έως 15 εκατοστά, με 15 έως 30 ακτίνες, με άνθη λευκά ή ροζ με 5 πέταλα.
Τα περιφερειακά λουλούδια έχουν μια ακτινική συμμετρία. Τα άνθη λόγω της ιδιαίτερα δυσάρεστης οσμής τους προσελκύουν πολύ τις μύγες.
Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα (έχει τόσο αρσενικά όσο και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από έντομα (μέλισσες, σφήκες, μύγες κ.α.)
Ιστορικά στοιχεία:
Βότανο που η χρήση του αναφέρεται από τα τέλη του 15ου αιώνα. Το φυτό ελάχιστα χρησιμοποιείται στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία, αλλά έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την θεραπεία της λαρυγγίτιδας και της βρογχίτιδας
Το βότανο το χρησιμοποιούσαν στα χωριά. Το αφέψημα των φύλλων και των σπόρων το θεωρούσαν χρήσιμο για την πέψη και τονωτικό.
Μερικοί τρώγανε τα νεαρά βλαστάρια του Ηράκλειου ωμά ή μαγειρεμένα. Αυτό βέβαια δεν συνίσταται λόγω της φωτοευαισθησίας του φυτού και της ευκολίας με την οποία μπορεί να μπερδευτεί με άλλα υπερβολικά δηλητηριώδη σκιαδανθή φυτά.
Οι πληθυσμοί της ανατολικής Ευρώπης και της βόρειας Ασίας έφτιαχναν ένα είδος μπύρας, το “Parst” ή “Bartsch” των Πολωνών, με φύλλα και στελέχη του φυτού, μετά από ζύμωση. Στην Πολωνία έφτιαχναν επίσης με τα φύλλα, μία σούπα που ονομάζεται Barszcz. Σήμερα όμως δεν το συνηθίζουν.
Συστατικά-χαρακτήρας:
Το βότανο περιέχει ένα αιθέριο έλαιο, που αποτελείται από διάφορα παράγωγα του βουτυρικού οξέος, φουρανοκουμαρίνη (μπεργκαπτίνη), πιμπινελλίνη, ισομπινελλίνη και σπονδρίνη.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Το Ηράκλειο ανθίζει από Ιούνιο έως Οκτώβριο. Οι σπόροι ωριμάζουν από τον Ιούλιο μέχρι τον Οκτώβριο.
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα και οι σπόροι του φυτού.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Οι ρίζες και τα φύλλα έχουν ιδιότητες αφροδισιακές, χωνευτικές, τονωτικές, διεγερτικές, υποτασικές, αποχρεμπτικές και ήπια καταπραϋντικές.
Το βότανο χρησιμοποιείται ακόμη για την αντιμετώπιση της διάρροιας και για την μείωση της αρτηριακής πίεσης. Ένα βάμμα από τα υπέργεια μέρη του φυτού έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση σε περιπτώσεις γενικής αδυναμίας.
Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις επιληψίας, ουρικής αρθρίτιδας, σε δερματικά προβλήματα και ως διεγερτικό της σπονδυλικής στήλης. Ακόμη σε προβλήματα υπνηλίας, φαγούρα, σμηγματόρροια και ημικρανία.
Παρασκευή και δοσολογία:
Σήμερα η χρήση του βοτάνου έχει αντικατασταθεί με άλλα βότανα που έχουν παρόμοιες ιδιότητες και λιγότερες αντενδείξεις. Αν χρησιμοποιηθεί πρέπει να γίνει κάτω από αυστηρή ιατρική παρακολούθηση.
Τηρείτε την δοσολογία που σας συστήνει ο ιατρός σας.
Προφυλάξεις:
Το νωπό φυτό, λόγω της φουροκουμαρίνης που περιέχει, μπορεί να προκαλέσει επώδυνες φλύκταινες πάνω στο δέρμα, έπειτα από έκθεση στον ήλιο. Όταν ξεριζώνετε το φυτό πρέπει να προσέχετε να μην έρθουν σε επαφή οι χυμοί του με το δέρμα και τα μάτια. Η έκταση αυτής της ευαισθησίας ποικίλλει από άτομο σε άτομο, αλλά σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει σοβαρές φουσκάλες εγκαύματος. Προστατέψτε το δέρμα σας αμέσως μετά από οποιαδήποτε επαφή με τους χυμούς, διότι το πρόβλημα υφίσταται μόνο όταν το δέρμα εκτεθεί στον δυνατό ήλιο. Πλύνετε το σημείο πολύ καλά πριν εκτεθείτε πάλι στον ήλιο.
