Ενθαρρυντικό περιβάλλον, θετική προσέγγιση και μερικά τεχνάσματα, όλα στις κατάλληλες δόσεις, κάνουν το δέντρο της δημιουργικότητας να καρποφορεί.
Δημιουργική σκέψη ζητούν εργοδότες από το προσωπικό τους, εκπαιδευτικοί από τους μαθητές τους και μη κυβερνητικές οργανώσεις από τους εθελοντές τους. Ολοι γνωρίζουν τα μεγάλα οφέλη της δημιουργικότητας. Κάποιοι κερδίζουν πόρους και κεφάλαια κι άλλοι αυξάνουν την πελατεία τους. Τέλος, οι πιο κερδισμένοι είναι αυτοί που βελτιώνουν τις αποδόσεις των ομάδων εργασίας τους. Θυμόμαστε ότι η απόδοση κάθε ομάδας επηρεάζεται από τη συνοχή της, την ίση αντιμετώπιση των μελών της και την ανταμοιβή τους. Εδώ παρουσιάζω περιληπτικά μερικές δοκιμασμένες ιδέες και θα συνεχίσω σ’ ένα επόμενο σημείωμα.
Απαγορευεται η κριτική
Η κριτική των ιδεών και των προτάσεων που ακούγονται στο πλαίσιο μιας οποιαδήποτε ομάδας εργασίας μοιάζει μ’ ένα ζιζανιοκτόνο που σκοτώνει όλη τη χλωρίδα μιας περιοχής. Τίποτα δεν θα ανθήσει με την κριτική. Η απαγόρευση της κριτικής είναι μια τακτική που εφαρμόζω στα σεμινάρια εφευρετικής σκέψης που κάνω σε παιδιά και εφήβους. Το αποτέλεσμα είναι να προσφέρουν τις εξαιρετικές τους ιδέες και τα πλέον “σιωπηλά” μέλη της ομάδας μας.
Αν ημουν Δημαρχος
Σε εκπαίδευση μικρών ομάδων μια έξυπνη τακτική για παραγωγή ιδεών είναι ο συντονιστής – εκπαιδευτικός να κρύψει το βασικό ερώτημα και να αρχίσει μ’ ένα περιφερειακό ερέθισμα.
Για παράδειγμα όταν παίζουμε το παιχνίδι “Αν ήμουν Δήμαρχος” στο Κέντρο Παιδικής Δημιουργίας του Αη Γιάννη -1 – 2 φορές τον χρόνο τα τελευταία 15 χρόνια- η πρώτη μου ερώτηση είναι “Τι σας αρέσει σε μια γειτονιά;”Η απόκρυψη του ερωτήματος “Τι θα έκανα αν ήμουν Δήμαρχος” που έχω στο μυαλό μου, επιτρέπει στα παιδιά να καταθέτουν τις ιδέες τους ελεύθερα, να κάνουν αλλαγές και προσθήκες. Αφήνω τα παιδιά να προσεγγίσουν το κεντρικό ερώτημα από την περιφέρεια και έτσι τους δίνω την πολυτέλεια να το δουν από πολλές διαφορετικές γωνιές.
Το δέντρο της δημιουργικοτητας
Η λειτουργία της δημιουργικής σκέψης δεν είναι αυτόματο εκκολαπτήριο. Χρειάζονται ερεθίσματα, χρόνος επώασης και κίνητρα. Αντί να κάνουμε την παραδοσιακή μυαλό-θύελλα στην οποία ο ερωτών εκπαιδευτής δίνει λίγο χρόνο για παραγωγή ιδεών μπορούμε να εφαρμόσουμε μία ιδέα που αρέσει ιδιαίτερα σε παιδιά. Ζητάμε από τα παιδιά να γράψουν τις ιδέες τους σε μικρά χρωματιστά χαρτάκια και να τις κρεμάσουν σε ένα πραγματικό δένδρο. Τις ιδέες επισκέπτονται μέλη άλλων ομάδων που τροποποιούν, βελτιώνουν και συνθέτουν νέες προτάσεις σε άλλα χαρτάκια που κρεμάνε στο ίδιο κλαδί.
Διαφορετικοι ρολοι
Εφηβοι και ενήλικες που συμμετέχουν σε ομάδες παραγωγής ιδεών -think tank- αποδίδουν καλύτερα όταν τους δοθεί ένας εξειδικευμένος ρόλος. Για παράδειγμα ένας είναι ο συντονιστής που καταγράφει τις προτάσεις, άλλοι είναι αυτοί που παράγουν ιδέες, άλλοι εξετάζουν αν υλοποιείται κάθε μια, τους κινδύνους, τα οφέλη, το μέλλον και τις προοπτικές της κ.ά. Τα μέλη της ομάδας εναλλάσσονται στους ρόλους τους κάθε φορά που συναντιούνται…
Το προγραμμα της Τραπεζας της Ελλαδος
Πριν 30 χρόνια η Τράπεζα της Ελλάδος ξεκίνησε να υλοποιεί ένα εξόχως πρωτοποριακό σχέδιο για βελτίωση των υπηρεσιών της.
Αντάμειβε υλικά και ηθικά τους υπαλλήλους της που πρότειναν καινοτόμες ιδέες για την καλυτέρευση των διαδικασιών στο Κεντρικό και στα υποκαταστήματά της, για την εξάλειψη της γραφειοκρατίας και την εξυπηρέτηση των πολιτών, για την προστασία της δραχμής κ.ά.
Το πρόγραμμα λειτούργησε με επιτυχία 10 χρόνια περίπου.
Συμπερασμα
Η δημιουργικότητα δεν αναπτύσσεται με ευχολόγια, ούτε με δυσνόητες εγκυκλίους και ξύλινους λόγους. Η δημιουργικότητα αναπτύσσεται κατέχοντας τη γνώση των παλαιών αρχιμαστόρων, ανακαλύπτοντας τις ανάγκες σ’ έναν τομέα ή σε τοπικό επίπεδο και χρησιμοποιώντας τη νέα τεχνολογία.
*συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’ Θυμάμαι εύκολα’
