Από νέα σε νέα κορύφωση οδεύει η πολιτική κρίση που βιώνει το Ισραήλ, σε μια άνευ προηγουμένου λαϊκή κινητοποίηση στην 75χρονη ιστορία του εβραϊκού κράτους.
Μια αμφιλεγόμενη δικαστική μεταρρύθμιση που προωθεί ο πιο δεξιός κυβερνητικός συνασπισμός στην ιστορία της χώρας έχει προκαλέσει μήνες διαδηλώσεων, απεργιών και αντιδράσεων που φτάνουν από τις πρεσβείες των χωρών έως τους κόλπους του ισραηλινού στρατού, ενός θεσμού που πάντα έμενε μακριά από πολιτικά εσωτερικά ζητήματα.
Ακολουθεί ένα χρονολόγιο της πολιτικής κρίσης, ενώ σήμερα αναμένονται νέες εξελίξεις.
29 Δεκεμβρίου 2022: Ο μακροβιότερος πρωθυπουργός στην ιστορία της χώρας, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου ορκίζεται πρωθυπουργός γα μια έκτη θητεία του, μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου, τις πέμπτες που διεξήχθησαν από τον Απρίλιο του 2019. Έπειτα από ένα βραχύβιο πέρασμα του στην αντιπολίτευση, ο Νετανιάχου για να συγκροτήσει κυβέρνηση κάνει μεγάλες παραχωρήσεις σε ακροδεξιά και θρησκευτικά κόμματα.
4 Ιανουαρίου 2023: Ο υπουργός της νεοσυσταθείσας κυβέρνησης Γιαρίβ Λεβίν ανακοινώνει ένα σχέδιο μεταρρύθμισης της Δικαιοσύνης, με στόχο την αύξηση της εξουσίας των βουλευτών έναντι των δικαστικών. «Αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα ενισχύσουν το δικαστικό σύστημα και θα αποκαταστήσουν τη δημόσια εμπιστοσύνη σε αυτό», δηλώνει ο Λεβίν. Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει μια αποκαλούμενη «ρήτρα παράκαμψης» που επιτρέπει στην Κνεσέτ (ισραηλινή Βουλή) να ακυρώνει αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου με απλή πλειοψηφία. Η παρουσίαση του σχεδίου γίνεται ενώ ο Νετανιάχου δικάζεται για υποθέσεις διαφθοράς. Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λάπιντ καταγγέλλει ότι η μεταρρύθμιση «θέτει σε κίνδυνο» το νομικό σύστημα του Ισραήλ.
5 Ιανουαρίου: Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ Τομ Νάιντες δηλώνει για το σχέδιο μεταρρύθμισης: «Δεν είναι η θέση μου να πω στο Ισραήλ τι να κάνει. Αλλά σίγουρα μπορώ να εκφράσω τις ανησυχίες και την αγωνία μου».
7 Ιανουαρίου: Χιλιάδες Ισραηλινοί διαδηλώνουν στο Τελ Αβίβ ενάντια στη μεταρρύθμιση.
12 Ιανουαρίου: Η πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ισραήλ, Εσθερ Χαγιούτ, δηλώνει ότι το νομοσχέδιο θα συντρίψει το δικαστικό σύστημα και θα υπονομεύσει την ισραηλινή Δημοκρατία. Ο διευθυντής της S&P Global Ratings, Μάξι Ρουμπίκοφ, τονίζει ότι οι προτάσεις δικαστικής μεταρρύθμισης ενδέχεται να ασκήσουν πίεση στην πιστοληπτική ικανότητα του Ισραήλ, ακόμη και όταν ο προϋπολογισμός παραμένει υπό έλεγχο.
14 Ιανουαρίου: Στη μεγαλύτερη έως τότε διαδήλωση κατά της μεταρρύθμισης, δεκάδες χιλιάδες Ισραηλινοί διαδηλώνουν σε πολλές πόλεις, με τους διοργανωτές να λένε ότι το νομοσχέδιο θα υπονομεύσει τη δημοκρατική διακυβέρνηση. Ο Νετανιάχου υποστηρίζει ότι οι διαδηλώσεις είναι μια άρνηση των αριστερών αντιπάλων του να αποδεχθούν τα αποτελέσματα των εκλογών του Νοεμβρίου. Στις 22 του ίδιου μήνα, σύμφωνα με μέσα ενημέρωσης, περίπου 100.000 διαδηλωτές συγκεντρώνονται στο κέντρο του Τελ Αβίβ. Διαδηλώσεις επεκτείνονται σε πολλές άλλες μεγάλες πόλεις, όπως η Ιερουσαλήμ και η Χάιφα. Ο όγκος των διαδηλώσεων μεγαλώνει. Αρχίζουν και γίνονται κάθε Σαββατοκύριακο.
1 Φεβρουαρίου: Ο υπουργός Οικονομίας Νιρ Μπάρκατ τονίζει σε ένα συνέδριο ότι η μεταρρύθμιση δεν θα βλάψει την οικονομία ούτε θα προκαλέσει ένα brain drain (σ.σ. μαζική μετανάστευση εξειδικευμένων επαγγελματιών). Ωστόσο, το χρημαστήριο πέφτει και οι εταιρείες τεχνολογίας αναφέρουν ότι οι επενδυτές ανησυχούν.
2 Φεβρουαρίου: Σε νομική γνωμοδότηση προς τον υπουργό Δικαιοσύνης, η γενική εισαγγελέας Γκάλι Μπαχαράβ-Μιάρα δηλώνει ότι το νομοσχέδιο θα βλάψει το σύστημα ελέγχου της δημοκρατικής νομιμότητας και κινδυνεύει να δώσει στην (εκάστοτε) κυβέρνηση ανεξέλεκτες εξουσίες.
5 Φεβρουαρίου: Ο Ισραηλινός πρόεδρος Ισαάκ Χέρτζογκ, το αξίωμα του οποίου είναι κατά κύριο λόγο εθιμοτυπικό, δηλώνει: «Σταματήστε την όλη διαδικασία για μια στιγμή, πάρτε μια βαθιά ανάσα, δώστε μια ευκαιρία στον διάλογο, γιατί υπάρχει μια τεράστια πλειοψηφία ανθρώπων που επιθυμούν διάλογο». Ο υπουργός Δικαιοσύνης Λεβίν απαντά ότι δεν θα σταματήσει «ούτε για ένα δευτερόλεπτο» τη διαδικασία της έγκρισης της μεταρρύθμισης.
13 Φεβρουαρίου: Βουλευτές ανταλλάσσουν προσβολές μέσα στην Κνεσέτ για το σχέδιο, την ώρα που διαδηλωτές έχουν συγκεντρωθεί έξω το κτίριο της Βουλής. Την ίδια ώρα ο πρόεδρος της χώρας προειδοποιεί ότι το Ισραήλ βρίσκεται στο χείλος «συνταγματικής κατάρρευσης».
19 Φεβρουαρίου: Ο Αμερικανός πρέσβης Νάιντες σημειώνει σε έναν αμερικανικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό: «Λέμε στον πρωθυπουργό, όπως λέω στα παιδιά μου, κάντε μια παύση να χαλαρώσετε, επιβραδύνετε, προσπαθήστε να επιτύχετε συναίνεση, φέρτε τα κόμματα μαζί».
21 Φεβρουαρίου: Η Κνεσέτ εγκρίνει σε πρώτη ανάγνωση δύο πρώτες βασικές διατάξεις της μεταρρύθμισης. Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Φόλκερ Τουρκ δηλώνει ότι η μεταρρύθμιση θα «υπονομεύσει δραστικά» την ικανότητα του δικαστικού σώματος να προασπίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Καλεί σε «αναστολή των προτεινόμενων νομοθετικών αλλαγών».
25 Φεβρουαρίου: Ο Γερμανός πρέσβης Στέφεν Ζάιμπερτ λέει στην ισραηλινή τηλεόραση ότι το Βερολίνο παρακολουθεί τη διαμάχη και πιστεύει ότι ένα ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα αποτελεί θεμέλιο λίθο της δημοκρατίας.
1 Μαρτίου: Συγκρούσεις ξεσπούν μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών στο Τελ Αβίβ.
5 Μαρτίου: Η πολιτική κρίση αγγίζει τον στρατό. Δεκάδες έφεδροι της ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας λένε ότι δεν θα παρευρεθούν σε μια ημέρα εκπαίδευσης σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ένας αυξανόμενος αριθμός εφέδρων δηλώνει ότι δεν θα συμμετάσχει σε στρατιωτική εκπαίδευση λόγω της μεταρρύθμισης.
10 Μαρτίου: «Δικτάτορα: μη γυρίσεις πίσω»! φωνάζουν Ισραηλινοί διαδηλωτές στον πρωθυπουργό τους, κατά την επεισοδιακή αναχώρησή του από το διεθνές αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν με προορισμό τη Ρώμη, για τριήμερη επίσημη επίσκεψή. Ο Νετανιάχου αναγκάζεται να μεταβεί με ελικόπτερο στο διεθνές αεροδρόμιο του Τελ Αβίβ.
11 Μαρτίου: Πάνω από 100.000 άνθρωποι διαδηλώνουν στο Τελ Αβίβ. Ρεκόρ συμμετοχής διαδηλωτών στη Χάιφα και την Μπερσεβά, με 50.000 και 10.000 διαδηλωτές αντίστοιχα.
14 Μαρτίου: Η Κνεσέτ εγκρίνει σε πρώτη ανάγνωση τη ρήτρα παρέκκλισης, την πιο αμφισβητούμενη διάταξη του νομοσχεδίου.
15 Μαρτίου: Ο πρόεδρος Χέρτζογκ, ο οποίος συνεχίζει τις προειδοποιήσεις, κάνοντας λόγο για κίνδυνο «εμφύλιου πολέμου», παρουσιάζει ένα προσχέδιο συμβιβασμού για αλλαγές στο Δικαστικό Σώμα, υπογραμμίζοντας ότι «οι περισσότεροι Ισραηλινοί θέλουν ένα σχέδιο που θα φέρει τόσο δικαιοσύνη όσο και ειρήνη». Η κυβέρνηση απορρίπτει την ιδέα. Ο διοικητής της Τράπεζας του Ισραήλ Αμίρ Γιάρον προτρέπει την κυβέρνηση να διατηρήσει την ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος.
16 Μαρτίου: Η κρίση αρχίζει και αποκτά διεθνείς παρεμβάσεις. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς δηλώνει ότι παρακολουθεί «με μεγάλη ανησυχία» την κατάσταση. Στις 17, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν δηλώνει ότι η επίτευξη «συναίνεσης είναι ο καλύτερος τρόπος για το βήμα μπροστά». Στις 19 είναι η σειρά του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να δηλώσει ότι υποστηρίζει «τις προσπάθειες που γίνονται για να επιτευχθεί ένας συμβιβασμός σχετικά με τις προτεινόμενες δικαστικές μεταρρυθμίσεις», αναφέρει ο Λευκός Οίκος μετά από συνομιλία του με τον Νετανιάχου.
20 Μαρτίου: Ο Νετανιάχου ανακοινώνει βήματα που υποστηρίζει ότι θα αμβλύνουν το σχέδιο μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης, αλλά η αντιπολίτευση απορρίπτει την παρέμβαση αυτή και διαμηνύει ότι θα προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο κατά του βασικού νομοσχεδίου.
21 Μαρτίου: Υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών του Ισραήλ αναφέρουν ότι η μεταρρύθμιση ενδέχεται να βλάψει σοβαρά την οικονομία, δείχνουν έγγραφα.
23 Μαρτίου: Ο Νετανιάχου αναφέρει ότι θέλει να «βάλει τέλος στον διχασμό», αλλά δηλώνει αποφασισμένος να προωθήσει τη μεταρρύθμιση.
24 Μαρτίου: Η Δικαιοσύνη θεωρεί «παράνομη» την παρέμβασή του, με δεδομένες τις συνεχιζόμενες δίκες του. Η γενική εισαγγελέας κατηγορεί τον Νετανιάχου για παραβίαση του νόμου, καθώς αψηφά μια σύγκρουση συμφερόντων σχετικά με τη συνεχιζόμενη δίκη εις βάρος του για διαφθορά και άμεση εμπλοκή του στο σχέδιο δικαστικής μεταρρύθμισης.
Ο Νετανιάχου βρίσκεται αντιμέτωπος φωνές και σφυρίγματα από διαδηλωτές που αντιτίθενται στο σχέδιό του κατά την επίσκεψή του στο Λονδίνο.
25 Μαρτίου: Ο υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ, μέλος του κόμματος Λικούντ του Νετανιάχου, καλεί την κυβέρνηση να σταματήσει την μεταρρύθμιση, σημειώνοντας ότι η διαμάχη ενέχει κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια.
26 Μαρτίου: Ο Νετανιάχου αποπέμπτει τον Γκαλάντ. Αποτέλεσμα, εκατοντάδες χιλιάδες να βγουν στους δρόμους σε νέο κύμα διαδηλώσεων σε ολόκληρη τη χώρα. Μέσα στην νύχτα συγκρούσεις ξεσπούν μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομικών. Η Ουάσινγκτον, «βαθιά ανήσυχη» για την κατάσταση, ζητά εκ νέου «συμβιβασμό».
(Σήμερα) 27 Μαρτίου: Ο εθνικιστικός-θρησκευτικός κυβερνητικός συνασπισμός Νετανιάχου επιζεί πρότασης μομφής της αντιπολίτευσης στην Κνεσέτ, η οποία κατατέθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την δικαστική μεταρρύθμιση. Ο Χέρτζογκ καλεί την κυβέρνηση να «διακόψει αμέσως» τις νομοθετικές εργασίες για τη μεταρρύθμιση. Το Histadrut, το μεγαλύτερο συνδικάτο του Ισραήλ, κηρύσσει «γενική απεργία» με άμεση ισχύ, απαιτώντας την απόσυρση του νομοσχεδίου. Οι πτήσεις από το Μπεν Γκουριόν αναστέλλονται. Δύο μεγάλα λιμάνια της χώρας ανακοινώνουν την διακοπή της λειτουργίας τους στο πλαίσιο της γενικής απεργίας. Οι ισραηλινές πρεσβείες σε ολόκληρο τον κόσμο λαμβάνουν οδηγία να συμμετάσχουν στην γενική απεργία. Ο Νετανιάχου αναβάλλει προγραμματισμένη ανακοίνωσή του για την αναστολή της δικαστικής μεταρρύθμισης, εν μέσω διαφωνιών στον κυβερνητικό συνασπισμό, μεταδίδει η ισραηλινή τηλεόραση. Σύμφωνα με δημοσιεύματα ο πρωθυπουργός καθυστερεί καθώς αγωνίζεται να εμποδίσει την κατάρρευση της κυβέρνησής του λόγω της υπαναχώρησης στα σχέδια της.
