Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ευρέως το φαινόμενο κατά το οποίο η μικρή ή η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας δεν συμβάλλει στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της μεγάλης μάζας των πολιτών ούτε μειώνει τις όποιες ανισότητες υπάρχουν στη κοινωνία της.
Oλο και περισσότεροι ειδικοί αλλά και απλοί πολίτες συμφωνούν σήμερα ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι απαραίτητο να προάγει το βιοτικό επίπεδο όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών και όχι ορισμένων μόνο, ιδιαίτερα εκείνων που έχουν υψηλά έως πολύ υψηλά εισοδήματα. Αν και οι πολλοί οικονομολόγοι αξιολογούν τις οικονομικές επιδόσεις διαφόρων χωρών με βάση το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εθνικό Προιόν (ΑΕΠ) τους, οι περισσότεροι πολίτες αξιολογούν τις οικονομικές επιδόσεις της χώρας τους με άλλα κριτήρια που αντικατοπτρίζουν καλύτερα το πραγματικό επίπεδο διαβίωσης τους. Αυτό επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως α) Το εισόδημα τους, β) Τις ευκαιρίες απασχόλησης που έχουν, γ) Την οικονομική ασφάλεια που αισθάνονται , και δ) Τη ποιότητα της ζωής τους.
Χώρες που έχουν σήμερα υψηλό κατα κεφαλή ΑΕΠ δεν σημαίνει κατ΄ ανάγκη ότι ευημερούν και η πλειοψηφία των πολιτών τους έχει υψηλό βιοτικό επίπεδο. Στα πλαίσια της προσπάθειας για την εύρεση ενός δείκτη που θα αντικατοπτρίζει καλύτερα και πολυδιάστατα το επίπεδο ευημερίας μιας κοινωνίας, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (1) επινόησε το “δείκτη περιεκτικής ανάπτυξης” [Inclusive DevelopmentIndex ] (2) ο οποίος περιλαμβάνει εκείνες τις παραμέτρους με τις οποίες οι πολίτες αποτιμούν και αξιολογούν την οικονομική πρόοδο των χωρών τους. Ο δείκτης περιεκτικής ανάπτυξης βασίζεται σε τρεις πυλώνες και περιλαμβάνει διάφορες παραμέτρους που σχετίζονται με
1. Τη μεγέθυνση και την ανάπτυξη μιας οικονομίας [Το ακαθάριστο Εθνικό προιόν, τη παραγωγικότητα της εργασίας, το δείκτη ανεργίας και το προσδόκιμο επιβίωσης ],
2. Το βαθμό που η ανάπτυξη διαχέεται στην ευρύτερη κοινωνία [ Το μέσο εισόδημα, το ποσοστό φτώχειας και τους δείκτες ανισότητας του εισοδήματος και του πλούτου ]
3. Τη διαγενεακή ισότητα και την αειφορία [Το ποσοστό αποταμίευσης, το δημόσιο χρέος, το βαθμό εξάρτησης και τη χρήση ορυκτών καυσίμων ]
Θα μπορούσε να λεχθεί ότι ο δείκτης περιεκτικής ανάπτυξης έχει σχεδιασθεί [ σε αντιδιαστολή με το ΑΕΠ ] με τέτοια κριτήρια ούτως ώστε να αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες αξιολογούν την οικονομική πρόοδο των χωρών τους. Το παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ έχει αξιολογήσει 103 χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία και στη πρόσφατα δημοσιευθείσα έκθεση του τις έχει κατατάξει σε δύο κατηγορίες, εκείνες των ανεπτυγμένων οικονομιών (29 χώρες) και εκείνες των αναδυόμενων οικονομιών (74 χώρες) όπου έχει υπολογίσει τους δείκτες περιεκτικής τους ανάπτυξης σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν. Στο πίνακα 1 παρουσιάζεται η κατάταξη των χωρών των ανεπτυγμένων οικονομιών συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας σύμφωνα με το δείκτη περιεκτικής ανάπτυξης.
Στον πίνακα 2 παρουσιάζεται η κατάταξη των 20 πρώτων χωρών των αναδυόμενων οικονομιών σύμφωνα με το δείκτη περιεκτικής τους ανάπτυξης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις 103 χώρες που αναφέρονται στην έκθεση, οι 28 χώρες από τις ανεπτυγμένες οικονομίες και οι 42 χώρες από τις αναδυόμενες οικονομίες, δηλαδή συνολικά 70 χώρες, έχουν δείκτη περιεκτικής ανάπτυξης υψηλότερο από το δείκτη της χώρας μας. Από την ανάγνωση των πινάκων 1 και 2 προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα.
1. Οι Σκανδιναβικές χώρες χαρακτηρίζονται από πολύ υψηλούς δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης,
2. Μεταξύ των 10 πρώτων χωρών των ανεπτυγμένων οικονομιών περιλαμβάνονται Ευρωπαικές , μάλλον μικρές χώρες. Η μόνη μη Ευρωπαική χώρα, στην 9η θέση, είναι η Αυστραλία,
3. Παραδοσιακά ισχυρές οικονομικά χώρες, όπως η Γερμανία, Καναδάς, Γαλλία, Αγγλία, ΗΠΑ, Ιαπωνία και Ιταλία κατατάσσονται σε θέσεις από την 12η έως την 27η.
4. Στις 10 πρώτες θέσεις του πίνακα των αναδυόμενων οικονομιών περιλαμβάνονται 6 Ευρωπαικές χώρες,
5. Οι χώρες που περιλαμβάνονται στην ομάδα BRICS (Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Βραζιλία και Νότια Αφρική ) δεν έχουν υψηλούς δείκτες περιεκτικής ανάπτυξης, και
6. Η χώρα μας υστερεί σημαντικά ως προς το δείκτη περιεκτικής ανάπτυξης έναντι των Ευρωπαικών χωρών αλλά και έναντι πολλών χωρών των αναδυόμενων οικονομιών. Η χαμηλή της κατάταξη αντανακλά προφανώς τη βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση που διέρχεται.
(1) Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα την Ελβετία που προσπαθεί να προάγει τη παγκόσμια ανάπτυξη και να συμβάλλει στη επίλυση των σύνθετων προβλημάτων του πλανήτη.
(2) Η έννοια της περιεκτικής ανάπτυξης αναφέρεται στην ανάπτυξη εκείνη η οποία διαχέεται σε όσο το δυνατόν περισσότερα μέλη της κοινωνίας ούτως ώστε να μην ωφελούνται λίγοι αλλά όσον το δυνατόν περισσότεροι.
