» Nicole Krauss
Μετάφραση Πόλυ Μοσχοπούλου
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Η διήγηση ως κρυψώνα του προσωπικού, η διήγηση σχετικά με τη διήγηση ενός τρίτου, κρυψώνα μέσα στην κρυψώνα. Έτσι πάει. Η ιστορία ενός έρωτα. Στο αόριστο αριθμητικό εντοπίζεται η ασφάλεια που νιώθει ο αναγνώστης, αλλά και ο αφηγητής, ή μάλλον οι αφηγητές, για να είμαστε ακριβείς στα λεγόμενά μας. Η ταύτιση επιθυμητή, το προσωπικό ανέγγιχτο.
Η ιστορία ενός έρωτα. Έτσι ονομάζεται το βιβλίο που έγραψε ένας νεαρός Εβραίος στην Πολωνία, δεκαετίες πριν. Εκείνη είχε ήδη φύγει για την Αμερική, κανείς δεν ένιωθε ασφάλεια με τη φασιστική προέλαση. Η (ψευδ-)αίσθηση πως η ιστορία (τους) συνεχίζεται και η προδοσία των ταχυδρομείων. Βιβλίο και συγγραφέας ακολούθησαν πορείες διαφορετικές. Εκείνος, έμαθε να παραβιάζει πόρτες, έτσι κέρδιζε νόμιμα τη ζωή του ως “παράνομος”, εκδοχή και αυτή του υπερατλαντικού ονείρου.
Η έλξη μιας ιστορίας δημιουργεί συχνά τάση οικειοποίησης, συναίσθημα συγγενές της ταύτισης, όμως πιο πονηρό, λερωμένο. Κάποτε
-όχι τόσο σπάνια- οι σκέψεις αυτές παίρνουν σάρκα και οστά, η ανάγκη του πρωταγωνιστή κυριεύει το μυαλό, με λίγο μακιγιάρισμα -σκέφτεται- κανείς δε θα καταλάβει τη διαφορά. Συχνά, εκείνος καταφέρνει να πείσει τον ίδιο του τον εαυτό, να παραχαράξει το παρελθόν, το δικό του. Τέτοια δύναμη η ανάγκη.
Και αν νομίζει κανείς πως ο συγγραφέας εξαιρείται, πλανάται.
Δεν ξέρω αν είναι η κατάλληλη στιγμή για όρους τεχνικούς – προσδιοριστικούς όπως μεταμοντέρνο, πολυφωνικό. Δεν είναι μόνο αυτοί, είναι και άλλοι, όπως μυθιστόρημα σπονδυλωτό με στοιχεία μαγικού ρεαλισμού, με ιστορίες εγκιβωτισμένες και διαρκή χρονικά άλματα, εναλλασσόμενα στυλ αφήγησης και τυπογραφικά παιχνίδια. Τέτοιες είναι οι κρυψώνες που χτίζει εκείνος που ξέρει.
Το ερώτημα αναμενόμενο: αρκεί η δεδομένη τεχνική αρτιότητα;
Ναι, εφόσον δικαιολογείται η παρουσία της. Πρόκειται για ένα από τα αγαπημένα μου λογοπαίγνια: κενοτομία/καινοτομία. Η Κράους έχει μια ιστορία να διηγηθεί, και το κάνει με τρόπο εντυπωσιακό, ολοκληρωτικό, σύνθετο μα τελικώς απλό, υποτάσσει με άνεση την τεχνική στο προσωπικό. Δίχως ίχνος κενού. Άπαξ και αφεθείς, εκείνη αναλαμβάνει να συνθέσει όλα τα κομμάτια -που, αταίριαστα καθώς φαντάζουν αρχικώς, ίσως ξενίσουν- να οδηγήσει την ιστορία της δίνοντας το ρυθμό, κινώντας τα νήματα με μαεστρία. Και δεν είναι μόνο οι ιστορίες των αφηγητών που διασταυρώνονται, είναι και οι μυθιστορίες αυτών. Στο επίκεντρο του μυθιστορήματος “Η ιστορία ενός έρωτα” βρίσκεται το μυθιστόρημα “Η ιστορία ενός έρωτα”, από τα γίντις στα ισπανικά και από εκεί στα αγγλικά. Ο συγγραφέας, ο οικειοποιητής και ο μεταφραστής. Αλλεπάλληλοι αντικατοπτρισμοί, όχι πάντα παραμορφωτικοί, της πραγματικότητας του καθενός, καθρέφτες που λειτουργούν μεν αντανακλαστικά, μα συχνά καλύπτουν παράθυρα. Και πώς αλλιώς θα μπορούσε να ονομάζεται η κοπέλα παρά Άλμα;
Αν ο Λίτβινοφ, με τα χρόνια, έβηχε όλο και πιο πολύ -ένας ξερός, σπασμωδικός βήχας που συγκλόνιζε όλο του το κορμί τον δίπλωνε στα δύο και τον υποχρέωνε ν’ αποχωρεί από δείπνα, να μην απαντά στο τηλέφωνο, και ν’ απορρίπτει κάποιες σπάνιες προσκλήσεις να μιλήσει- δεν έβηχε τόσο απ’ την αρρώστια του όσο γιατί ήθελε να πει κάτι. Όσο περνούσε ο καιρός, τόσο πιότερο λαχταρούσε να πει αυτό το κάτι, κι όλο και πιο αδύνατο του γινότανε να το πει.
