Τα εκθέματα αφηγούνται ιστορίες θάρρους και αυταπάρνησης μέσα από ένα επετειακό αφιέρωμα σε Μουσεία των Χανίων, με αφορμή τη Μάχη της Κρήτης.
Κιβωτοί ιστορικής μνήμης, το Μουσείο Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στον Πλατανιά, το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης στο Θέρισο, το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης και το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης άνοιξαν τις πόρτες τους στις “διαδρομές” ξετυλίγοντας αναμνήσεις που συνδέονται με σημαντικές στιγμές του τόπου μας κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.
Ιστορικό Αρχείο Κρήτης: Η σημαία, η κατσούνα και ο πίνακας που… ενοχλούσε
Το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης αποτελεί μια κιβωτό ιστορικής μνήμης καθώς στον χώρο του, επί της οδού Ι. Σφακιανάκη, φυλάσσονται ντοκουμέντα, αντικείμενα και γραπτές μαρτυρίες από όλη την περίοδο της νεώτερης ιστορίας του τόπου. Εξαίρεση δεν θα μπορούσε να αποτελέσει η περίοδος της Μάχης της Κρήτης. Τα αντικείμενα από τις αιματοβαμμένες αλλά και ηρωικές εκείνες ημέρες, που οι Κρητικοί μαζί με λιγοστές συμμαχικές δυνάμεις ύψωσαν το ανάστημά τους απέναντι στους ναζί για να υπερασπιστούν την ελευθερία, είναι κυριολεκτικά δεκάδες.
Όπλα γερμανικά και συμμαχικά, στρατιωτικές στολές και εξοπλισμός, λάφυρα που απέσπασαν από τον εχθρό οι στρατιώτες από τις συμμαχικές δυνάμεις και οι κάτοικοι της Κρήτης αλλά και γραπτά ντοκουμέντα της εποχής συνθέτουν ένα πλούσιο υλικό που μεταφέρει τον επισκέπτη στην ατμόσφαιρα εκείνων των ημερών.
Μεταξύ αυτών, μια αυθεντική ναζιστική σημαία που βρίσκεται στη σκάλα που οδηγεί στον πάνω όροφο του Αρχείου. Πρόκειται για λάφυρο από τη μάχη στα Φλώρια το 1941, που δώρισε στο Αρχείο ο Νίκος Φραγγιουδάκης.
Απέναντι ακριβώς από τη σημαία παρατηρούμε τον θρυλικό πίνακα του Πέτρου Βλαχάκη, ο οποίος εμπνεύστηκε από την σθεναρή αντίσταση των Κρητικών. Πρόκειται για έναν από τους χαρακτηριστικότερους πίνακες με θέμα τη μάχη της Κρήτης που απεικονίζει μια πραγματική στιγμή από τη μάχη τού Γαλατά.
Ο πίνακας αν και δεν ανήκει στα αντικείμενα εποχής, αποτυπώνει το ηρωικό πνεύμα των ανθρώπων της Κρήτης που άοπλοι στάθηκαν απέναντι στην παντοδύναμη τότε γερμανική στρατιωτική μηχανή. Αξίζει να σημειωθεί -όπως ανέφερε ο προϊστάμενος του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης, ότι ο πίνακας φιλοξενούνταν αρχικά στη Νομαρχία Χανίων. Ωστόσο, πολλά χρόνια πριν, δωρήθηκε στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης καθώς προκαλούσε… αμηχανία στους Γερμανούς αξιωματούχους που επισκέπτονταν το Νομαρχιακό Μέγαρο.
Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα εκθέματα του Ιστορικού Αρχείου κατέχει μια παραδοσιακή κρητική κατσούνα την οποία δώρισε στο Αρχείο o Ιωάννης Μαρινάκης. Οπως αναφέρεται στο πληροφοριακό σημείωμα η συγκεκριμένη κατσούνα άνηκε στον Εμμανουήλ Γ. Μαρινάκη -πατέρα του δωρητή- από το χωριό Σκορδαλού Κυδωνίας, ο οποίος σε ηλικία 69 ετών σκότωσε με αυτήν ένα Γερμανό αλεξιπτωτιστή στην Επισκοπή Κυδωνίας κατά τη Μάχη της Κρήτης το 1941.
ΜΟΥΣΕΙΟ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ – ΠΛΑΤΑΝΙΑ: Δωρεές από καρδιάς…
Μικροί “θησαυροί” της πολεμικής ιστορίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου που συνδέονται άμεσα με την περιοχή εκθέτονται στο καταφύγιο του Πλατανιά. Δίπλα στον ναό του Αγ. Δημητρίου, οι στοές του γερμανικού καταφυγίου λειτουργούν ως έκθεση πολεμικού υλικού.
Ξεναγός μας στις στοές ο Κυριάκος Λουρανδάκης από τους ανθρώπους που “έστησαν” το μουσείο αυτό.
«Όλα τα αντικείμενα που εκθέτουμε είτε έχουν βρεθεί εδώ στην περιοχή, είτε μας τα έχουν προσφέρει άνθρωποι που εμπιστεύονται το μουσείο μας. Αντί να μένουν σε μπαούλα και σε υπόγεια είναι διαθέσιμα εδώ στον καθένα για να τα δει και να μάθει την ιστορία τους. Δεν είναι τυχαίο πως όλο και περισσότερος κόσμος μας εμπιστεύεται και πολύ συχνά έχουμε δωρεές» αναφέρει ο κ. Λουρανδάκης. Οι άνθρωποι του Μουσείου δίνουν μεγάλη έμφαση στα απλά καθημερινά πράγματα που έχουν πολίτες στα σπίτια τους και από καρδιάς τα χαρίζουν στο Μουσείο.
Ανάμεσα στα άλλα αντικείμενα που ξεχωρίζουν είναι ένα αντιαεροπορικό πυροβόλο “Βίκερς” των Βρετανών που δόθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό με πρωτοβουλία του Χανιώτη ναυάρχου κ. Γιώργου Γιακουμάκη.
Το πυροβόλο διατηρείται σε άριστη κατάσταση σε εξωτερικό χώρο του μουσείου και ο τύπος αυτός χρησιμοποιήθηκε και στη Μάχη της Κρήτης. Ένα άλλο αντικείμενο είναι μια εξάτμιση αεροσκάφος Γιούγκερ (JU 52) που περισυλλέχθηκε μέσα από τη θάλασσα ανοικτά του Πλατανιά καθώς και άλλα αντικείμενα που έχουν να κάνουν με αεροσκάφη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα μικρά αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν την περίοδο του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και επίσης υπάρχουν στο Μουσείο. Όπως ένα πλήρες σερβίτσιο με πιάτα και κούπες που πρόσφερε η κα Ευαγγελία Μουζουράκη.
«Αυτά τα τα αντικείμενα είνα ακόμα χρηστικά καθώς είναι άριστης ποιότητας. Έχουν τα εμβλήματα των αλεξιπτωτιστών και είχαν παραχθεί ως τιμητικά για το όπλο αυτό» τονίζει ο κ. Λουρανδάκης.
Το μουσείο λειτουργεί από την ενορία του Αγ. Δημητρίου με την επίβλεψη του κ. Λουρανδάκη.
ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ – ΘΕΡΙΣΟ: Με το πνεύμα των αντιστασιακών…
Ένα ξιφίδιο Γερμανού αξιωματικού, όπλα “λάφυρα” της Μάχης της Κρήτης από τους αγωνιστές και άλλο πλούσιο υλικό θα βρει ο επισκέπτης στο “Μουσείο Εθν. Αντίστασης” στο Θέρισο. Αντικείμενα μεγάλης αξίας που συγκεντρώθηκαν χάρις στις προσπάθειες παλαιών αντιστασιακών που “έστησαν” το μουσείο όπως ο κ. Λευτέρης Ηλιάκης, ο Νίκος και η Αργυρώ Κοκοβλή που κατέθεσαν την ψυχή τους για να ευοδωθεί η προσπάθεια.
«Το μουσείο λειτουργεί στο παλιό σχολείο του χωριού που είχε εγκαταλειφθεί και ήταν έτοιμο να πέσει. Χάρις στις προσπάθειες παλαιών αντιστασιακών το κτήριο ανακατασκευάστηκε και γέμισε με εκθέματα που πρόσφεραν άνθρωποι από όλη την Κρήτη.
Αφορούν την Εθνική Αντίσταση αλλά και τη Μάχη της Κρήτης» μας εξηγεί η κα Ευτυχία Ρικουνάκη.
Μας δείχνει ορισμένα από εξαιρετικά εκθέματα του Μουσείου, ξιφίδια, ατομικά όπλα, ένα πολυβόλο που εντοπίσθηκε από παιδιά του χωριού, αλλά και πολύ έντυπο υλικό και γραπτά ντοκουμέντα.
«Το Θέρισο επιλέχθηκε για να γίνει το μουσείο γιατί έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αντίσταση και για καιρό ήταν εδώ το αρχηγείο της 5ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Καθημερινά έρχονταν πριν την πανδημία αρκετός κόσμος και πολλά σχολεία. Αυτό που δεν έχουμε είναι μια ιστοσελίδα για το Μουσείο, ενώ πρέπει να γίνει και η μετάφραση στα Αγγλικά των κειμένων που συνοδεύουν το υλικό. Έχουμε υποβάλλει αιτήματα και περιμένουμε τη στήριξη του Δήμου Χανιών» τονίζει.
ΣΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ: Ξαναζωντανεύει το Αντιτορπιλικό “Βασίλισσα Όλγα”
Δυόμιση χρόνια διήρκεσε η κατασκευή του εντυπωσιακού μοντέλου του ιστορικού αντιτορπιλικού “Βασίλισσα Όλγα” (D-15), το οποίο δημιούργησε το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης για να τιμήσει την φετινή επέτειο της Μάχης της Κρήτης. Το μοντέλο του “Βασίλισσα Όλγα” θα παρουσιαστεί επίσημα την ερχόμενη εβδομάδα, κατά τις εορταστικές εκδηλώσεις που θα γίνουν στα Χανιά.
Όπως μας εξήγησε ο πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείο Κρήτης, αρχιπλοίαρχος (Μ) Π.Ν. Μανώλης Πετράκης, «μπορεί να γιορτάζουμε την επέτειο της Μάχης της Κρήτης αλλά δεν κατασκευάζουμε μοντέλα μόνο για αυτή την Μάχη αυτή αλλά και για όλο το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Έτσι οι εθελοντές – φίλοι του Μουσείου κατασκεύασαν ένα καταπληκτικό μοντέλο πλοίου, “Βασίλισσα Όλγα”. Η κατασκευή του μοντέλου του ιστορικού πλοίου αποτελεί ιδιαίτερη χαρά για εμάς και θα έχουμε την τιμή να το παρουσιάσουμε στο Χανιώτικο κοινό και στους επισήμους που θα επισκεφθούν το Μουσείο στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την Μάχη της Κρήτης».
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ
Το αντιτορπιλικό “Βασίλισσα Όλγα” πριν βυθιστεί στα παγωμένα νερά του Αιγαίου μαζί με το πλήρωμά του λαβωμένο από Γερμανικά αεροσκάφη, ήταν ένα από τα ενδοξότερα πλοία του Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού και ακόμη το πιο επιτυχημένο ελληνικό πολεμικό πλοίο κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μέχρι και την απώλειά του το 1943. Το όνομά του προέρχεται από τη “Βασίλισσα Όλγα” της Ελλάδας.
Μέχρι και τη γερμανική εισβολή τον Απρίλιο του 1941 το “Βασίλισσα Όλγα”, έλαβε μέρος σε συνοδείες νηοπομπών, καθώς και σε επιδρομές. Μετά τη βύθιση του Ψαρά το Υπουργείο Ναυτικών αποφάσισε πως έφτασε η ώρα να αποπλεύσουν τα αντιτορπιλικά προς νότο. Στο “Βασίλισσα Όλγα” επιβιβάστηκαν τέσσερις υπουργοί, ο διοικητής και ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος με προορισμό τη Σούδα. Τα ξημερώματα της 23ης Απριλίου κατέπλευσε στον προορισμό του και αποβίβασε τα μέλη της κυβέρνησης με τις οικογένειές τους. Όμως νωρίς το απόγευμα εμφανίστηκαν πάνω από τον όρμο της Σούδας δύο ιταλικά αεροπλάνα.
Τα αεροπλάνα έριξαν τις βόμβες τους, χωρίς επιτυχία. Το βράδυ της ίδιας μέρας το “Βασίλισσα Όλγα” ξεκίνησε για την Αλεξάνδρεια. Ωστόσο, τη στιγμή της εξόδου η πλώρη του προσέκρουσε στο εξωτερικό φράγμα προστασίας του όρμου και το σκάφος ακινητοποιήθηκε.
Τότε το υποβρύχιο Παπανικολής πλησίασε το “Βασίλισσα Όλγα” και στέλνοντας αυτοδύτες απελευθέρωσε το πλοίο. Στην τελευταία του περιπολία κατέπλευσε το πρωί της 26ης Σεπτεμβρίου 1943 στο μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι (μετά τη Σούδα) της Ελλάδας στο Λακκί της Λέρου. Λίγη ώρα μετά δέχτηκε γερμανική αεροπορική επιδρομή και βυθίστηκε, με θύματα τον κυβερνήτη του, πλωτάρχη Μπλέσσα και τα 71 μέλη του πληρώματος, σύμφωνα με πληροφορίες από το Πολεμικό Ναυτικό.
Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΧΡΥΣΟΥ ΣΤΗ ΣΟΥΔΑ
Αξίζει να σημειωθεί ότι με το ιστορικό αντιτορπιλικό, εν όψει της γερμανικής επίθεσης στην Ελλάδα, η τότε κυβέρνηση είχε αποφασίσει να μεταφερθούν στην Κρήτη τα αποθέματα χρυσού και συναλλάγματος της Τράπεζας της Ελλάδος, αποστολή που ανέλαβαν το “Βασίλισσα Όλγα” με το “Βασιλεύς Γεώργιος”.
Η μεταφορά ξεκίνησε την 3η Μαρτίου και τα δύο πλοία έφτασαν στη Σούδα την 4η Μαρτίου και ξεφόρτωσαν τα κιβώτια με το πολύτιμο περιεχόμενο.
