Την ομορφιά των Χιονισμένων Λευκών Ορέων έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τις τελευταίες μέρες στα Χανιά. Ο “λευκός επισκέπτης” του χειμώνα, έχει απλώσει το πέπλο του πάνω στις μακρόσυρτες κορυφογραμμές των βουνών, απογειώνοντας την ομορφιά του κρητικού ορεινού τοπίου.
Ωστόσο η χιονισμένη ορεινή φύση απαιτεί σεβασμό και προσοχή για όσους τη διασχίζουν.
Ιστορίες του… χιονιού, από χιονισμένα τοπία στα Χανιά, την Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο, που υπογραμμίζουν τη μαγεία του χειμώνα, αναζητήσαμε από ορειβάτες – μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων που διηγούνται στις “διαδρομές” εμπειρίες του.
Παράλληλα για όσους Χανιώτες εκδράμουν αυτές τις μέρες στα χιονισμένα Λευκά όρη, οι έμπειροι ορειβάτες επισημαίνουν τα σημεία που χρειάζονται προσοχή δίνοντας συμβουλές προς… αρχάριους.
Περιπετειώδεις στιγμές
«Τα βουνά μας είναι πολύ δύσκολα Χειμώνα – Καλοκαίρι, όταν είναι χιονισμένα, όπως τώρα που έχει πάρα πολύ χιόνι, είναι ακόμη πιο δύσκολα, γιατί έχουν μεγάλες κλίσεις, κάνουν χιονοστιβάδες κι αυτό κανείς δεν πρέπει να το παίρνει αψήφιστα. Επίσης χρειάζεται κατάλληλος εξοπλισμός για να μπορεί να περπατήσει κανείς εκεί πάνω και φυσικά να έχει γνώσεις για να αξιοποιήσει τον εξοπλισμό αυτό» μας λέει ο Σταύρος Μπαδογιάννης, πρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων. «Στα χιόνια έχουν γίνει πολλά και ωραία. Άλλα τα θυμόμαστε σαν παραδείγματα προς αποφυγή και αλλά τα θυμόμαστε με χαρά. Το να πατάς στο φρέσκο κατάλευκο χιόνι, είναι μοναδική αίσθηση, επίσης αντικρίζοντας το χιονισμένο των βουνών κι έχεις την αίσθηση ότι βρίσκεσαι… στις Άλπεις ή είναι μοναδική εμπειρία το να κοιμάσαι στη θαλπωρή του καταφυγίου ενώ το χιόνι απ’ έξω βρίσκεται στο 1,5 μέτρο. Έχει πολύ ωραία πράγματα ο Χειμώνας τα οποία μπορεί να τα ζήσει κανείς εάν έρθει σε μια εκδρομή μαζί μας, αποκτώντας σιγά – σιγά εμπειρία που θα τον βοηθήσει να περπατήσει στο βουνό.
Θυμάμαι τον Ιανουάριο του 1999 που προσπαθήσαμε να ανεβούμε στις Πάχνες, την ψηλότερη κορυφή από την πλευρά της Ανώπολης και τελικά μείναμε επί 3 μέρες σε αντίσκηνα. Ήμασταν 16 μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων, πολύ καλά οργανωμένοι με κατάλληλα αντίσκηνα του χειμώνα και έτσι μείναμε για τρεις μέρες στην ρίζα των Παχνών, χωρίς να μπορέσουμε να ανεβούμε. Είχε πυκνή ομίχλη και συνεχή χιονόπτωση. Κάθε 2-3 ώρες βγαίναμε και τινάζαμε την σκηνή διότι θα μας… εκουκούλωνε από το βάρος του χιονιού. Το τοπίο βέβαιο ήταν πολύ ιδιαίτερο και η ομορφιά του χιονιού απίστευτη.
Επίσης ήταν Ιανουάριος του 2002. Είχε πολύ μεγάλο χιονιά και τότε δεν υπήρχε ακόμη οργανωμένη Πολιτική Προστασία ή ΕΜΑΚ. Τότε λοιπόν η Πυροσβεστική είχε ξεκινήσει από τα Χανιά για περάσει από Πέτρα Σελί, δηλαδή από Πρασέ, Σέμπρωνα γιατί κάποιος είχε εγκλωβιστεί. Όμως η χιονοθύελλα ήταν τόσο μεγάλη που το πυροσβεστικό όχημα έμεινε στα χιόνια, πριν την Πέτρα Σελί με 4 ανθρώπους μέσα.
Τότε δεν υπήρχε κάποια λύση από το να βρεθούν εθελοντές ορειβάτες που να μπορούν να περπατήσουν στο χιόνι. Έτσι μαζί με άλλους 3 συναδέλφους ορειβάτες από τον Ορειβατικό Σύλλογο Χανίων ξεκινήσαμε με άλλο πυροσβεστικό όχημα από τα Χανιά για Σέμπρωνα. Από εκεί μέσα στο ερπυστριοφόρο μικρό όχημα προχωρήσαμε στο χιόνι, σταμάτησε όμως σε κάποιο σημείο της διαδρομής γιατί το χιόνι ήταν πάρα πολύ. Οι τέσσερις Χανιώτες ορειβάτες του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων έχοντας άριστο εξοπλισμό μπήκαμε στον… κουβά μιας μπουλντόζας που έβγαζε το χιόνι και προχωρήσαμε για 1,5 χλμ. Σταματήσαμε και προχωρήσαμε με τα πόδια στα χιόνια για μιάμιση ώρα μέχρι να προσεγγίσουμε το πυροσβεστικό όχημα που είχε εγκλωβιστεί με τους 4 πυροσβέστες μέσα. Ήταν απόγευμα και βράδιαζε. Όταν φτάσαμε το χιόνι είχε φτάσει δέκα εκατοστά λίγο πριν την οροφή του οχήματος, είχε δηλ. σχεδόν σκεπάσει το πυροσβεστικό όχημα! Ανοίξαμε τις πόρτες του πυροσβεστικού οχήματος με δυσκολία και είδαμε τους 4 πυροσβέστες μέσα, τους πήραμε μαζί μας και γυρίσαμε μεσάνυχτα πια στον Πρασέ, με μεγάλη δυσκολία. Στον Πρασέ μείναμε για ένα βράδυ αφού είχε χιόνια και διακοπή ρεύματος. Οι άνθρωποι στο καφενείο μας κεράσανε, φέρανε διάφορα πράγματα μέχρι να ξημερώσει. Έπειτα ξανΑμπήκαμε στον κουβά της μπουλντόζας που καθάριζε το δρόμο από χιόνια για να προχωρήσουμε 2-3 χλμ. πιο κάτω που ήταν αυτοκίνητα και μας περίμεναν για να γυρίσουμε την άλλη μέρα το μεσημέρι στα σπίτια μας. Ανάλογα περιστατικά είχαν γίνει το 1980, το 1988, το 2000… Και παντού πήγαμε βεβαίως να βοηθήσουμε εθελοντικά».
Για όσους επισκεφθούν τα χιόνια αυτές τις μέρες, επισημαίνει ότι «χρειάζεται μεγάλη προσοχή και δεν χρειάζεται να προχωρήσει σε μέρη που δεν τα καταφέρνει. Το Θέρισο είναι μια χαρά, η Δρακώνα και τα Κεραμειά επίσης. Δεν χρειάζεται να μπει παραμέσα».
«Στα χιόνια μπορούν όλα να συμβούν»
«Τα χιόνια είναι πάντα πολύ δελεαστικά. Οι εικόνες του χιονιού είναι πολύ όμορφες και σίγουρα πρόκειται για μια εμπειρία πολύ διαφορετική από το να περπατήσει κανείς σε μια έρημη μαδάρα. Τα χρώματα και τα τοπία που αντικρίζει κανείς είναι πολύ ιδιαίτερα. Νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε ένα άλλο μέρος π.χ. στην Κεντρική Ευρώπη, ακόμη και στις Άλπεις, γιατί το τοπίο έχει έντονο ανάγλυφο. Η μοναδικότητα έγκειται στο γεγονός ότι πηγαίνοντας σε μια κορυφή της μαδάρας μπορούμε να αντικρίσουμε και θάλασσα, οπότε είναι μια διαφορετική εμπειρία κι αυτός είναι ο λόγος που έρχονται για ορειβατικό σκι στα βουνά της Κρήτης, άνθρωποι από όλο τον κόσμο» μας λέει Ελευθερία Λουπασάκη, αντιπρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων.
«Πάντα στα χιόνια μπορούν όλα να συμβούν. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Οι κίνδυνοι είναι αυξημένοι και είναι… καλυμμένοι. Δηλαδή εκεί που περπατά κανείς, μπορεί ξαφνικά να χαθεί ή σχεδόν να χαθεί. Προσωπικά
μου έχει τύχει 2-3 φορές όπως περπατούσα στα χιόνια, μια ωραία, ζεστή ημέρα, επειδή έλιωναν τα χιόνια που βρίσκονταν σε επαφή με το έδαφος, να… βυθιστώ. Γιατί το χιόνι έχει ύψος από 2-5 μέτρα. Οπότε ξαφνικά όπως πατάς μπορείς να μπεις σε μια τρύπα και να… εξαφανιστείς.
Είχε τύχει αυτό αλλά ευτυχώς σφήνωσε το… σακίδιο μου, έτσι όπως βούλιαξα μες την τρύπα από τα χιόνια και δεν πήγα παραμέσα. Βούλιαξα μέχρι τη μέση. Τα πόδια μου δεν πατούσαν πουθενά. Κι ευτυχώς ήρθαν οι υπόλοιποι της ομάδας και με τράβηξαν προς τα πάνω. Το συναίσθημα τού να προσπαθείς να βγεις για να μην “θαφτείς” στα χιόνια περισσότερο, είναι λίγο… αστείο.
Βέβαια τα πράγματα μπορεί να γίνουν και αρκετά επικίνδυνα. Θυμάμαι μια μέρα που ενώ είχαμε ξεκινήσει με καλό καιρό, την επομένη είχε πολύ αέρα, ισχυρές ριπές ανέμου στις Πάχνες και έπεσα φεύγοντας αρκετά μέτρα πάνω τα χιόνια. Το αποτέλεσμα ήταν να στραμπουλήξω το πόδι μου και αναγκαστικά περπάτησα 7-8 ώρες για να καταφέρω να βγω σε κατοικημένη περιοχή. Οπότε θέλει προσοχή, ώστε μια ημερήσια βόλτα να μην μετατραπεί σε κάτι αρκετά περίπλοκο και επώδυνο. Βγαίνοντας κάποιος τη βόλτα του στα χιόνια θα πρέπει να είναι κατάλληλα εξοπλισμένος και να έχει προνοήσει ότι ακόμη και κάτι να συμβεί θα έχει μαζί του τα απαραίτητα. Οπότε χρειάζεται προσοχή, να λαμβάνουμε υπόψη τις ικανότητές μας, τις αντοχές μας, να μη δείχνουμε απερισκεψία, να σεβόμαστε το βουνό και τις συνθήκες που επικρατούν και καλό είναι εάν δεν έχουμε την εμπειρία να μην πάμε μόνοι μας πρώτη φορά στα χιόνια αλλά να έχουμε μαζί μας κάποιον πιο έμπειρο ή να προτιμάμε οργανωμένες εκδρομές. Η καλή προετοιμασία και η οργάνωση είναι απαραίτητα. Στα χιόνια μπορούμε όλοι να πάμε να παίξουμε, αλλά όταν πρόκειται για πορεία στο χιόνι, για ορειβασία, για τρέκινγκ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Και ενημερώνουμε για το πού θα πάμε».
Πρώτη φορά σκι στις πλαγιές του Ομαλού
«Αυτές τις ημέρες όλοι οι ορειβάτες είμαστε συγκινημένοι γιατί χάσαμε ένα καλό φίλο, τον 21χρονο Ερμή Θεοχαρόπουλο που ήταν καλός αναρριχητής και σκιέρ. Έχασε τη ζωή του μετά από ατύχημα στα Τζουμέρκα. Το βουνό είναι όμορφο αλλά έχει και κινδύνους», αναφέρει ο Βασίλης Γκίκας, έφορος Χιονοδρομίας και Ορειβατικού Σκι του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων. Και προσθετει:
«Θα ήθελα όμως να αναφερθώ σε μια καλή ανάμνηση από τα χιόνια η οποία είναι από την πρώτη φορά που αρχίσαμε να κάνουμε σκι στο οροπέδιο του Ομαλού. Όταν φορέσαμε για πρώτη φορά τα σκι και γλυστρούσαμε με χαρά αλλά και ασφάλεια πάνω στο τοπίο. Ήταν όλος ο Ομαλός γεμάτος χιόνι, τόσο χιόνι που ξεπερνούσε τους φράχτες. Ξεκινήσαμε να κάνουμε στις μικρές πλαγιές που βρίσκονται στο πλάι του Ομαλού οι οποίες είναι ασφαλείς. Αρχίζαμε από το Ξυλόσκαλο σε κάποιες διαδρομές και καταλήγαμε στα ξενοδοχεία του Ομαλού. Ήταν πριν επτά χρόνια».
«Βέβαια οι προσπάθειες για ορειβατικό σκι είχαν ξεκινήσει στα Χανιά από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όμως η Κρήτη είναι για ορειβατικό ή οικολογικό σκι όχι σκι με τελεφερίκ. Επίσης δεν έχουμε τις συνθήκες χιονιού που έχει η υπόλοιπη Ελλάδα. Η Κρήτη έχει άλλες συνθήκες, άλλο χιόνι και άλλα πεδία».
Οσοι πάνε στα χιόνια αυτές τις μέρες «το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να σκεφτούνε είναι η ασφάλεια στον δρόμο, γιατί όταν έχει λιακάδα το χιόνι λιώνει και δημιουργείται πάγος σε κάποια σημεία και το αμάξι μπορεί να μην υπακούει. Επίσης πάμε στα χιόνια με καλό καιρό, παρακολουθούμε το δελτίο καιρού, ώστε να είμαστε ασφαλείς και να μην αποκλειστούμε στα χιόνια. Χρειάζεται σύνεση».
Μια ωραία εμπειρία για κάθε ηλικία
«Από παιδί έχω πολύ ευχάριστες μνήμες από εκδρομές στο καταφύγιο Καλλέργη για διήμερα ή τριήμερα σκι. Κάναμε σκι, μετά παίζαμε χιονοπόλεμο, φτιάχναμε κάστρα από χιόνι. Μετά μαξιλαροπόλεμος μες το καταφύγιο γιατί είχε πολύ κρύο έξω. Για ένα παιδί ήταν μια πολύ ωραία εμπειρία οι εκδρομές στα χιόνια εδώ στα Χανιά ή στο χιονοδρομικό κέντρο Μπάνσκο στην Βουλγαρία» μας λέει ο Ίωνας Αυγέρος, από τα νεότερα μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων.
«Το τοπίο στο βουνό με τόσο χιόνι είναι πάντα εντυπωσιακό. Με εντυπωσιάζει που ένα τοπίο το οποίο γνωρίζεις αλλάζει τελείως όψη όταν είναι χιονισμένο. Είναι ένα άλλο τοπίο» λέει ο συνομιλητής μας και προσθέτει πως όσοι επισκεφθούν αυτές τις ημέρες τα βουνά χιονισμένα, θα πρέπει να έχουν γνώσεις και ειδική εξάρτυση. Η προσέγγιση του βουνού με χιόνια είναι πιο απαιτητική και πιο επικύνδινη. Το να πας στο καταφύγιο Καλλέργη βέβαια δεν είναι τόσο ιδιαίτερο. Άλλωστε έχει περπατήσει εκεί πολύς κόσμος. Ωστόσο καλό είναι όσοι οδηγούν να προσέχουν στο δρόμο, στην πεζοπορία να μην πηγαίνουν δίπλα σε γκρεμούς γιατί στις άκρες δημιουργούνται εξέδρες, προεξοχές από χιόνι και αν το πατήσεις να φύγει…»
Διασχίζοντας τους παγετώνες του Κιλιμάντζαρο!
Μία από τις μεγαλύτερες εμπειρίες ενός ορειβάτη-αλπινιστή είναι η γνωριμία με τους παγετώνες και η διάσχισή τους. Η εμπειρία μου με τους παγετώνες ξεκίνησε το 2019 στην κορυφή Ελμπρούς του Καυκάσου στα 5.642 μέτρα και συνεχίστηκε πρόσφατα στην κορυφή Κίμπο του Κιλιμάντζαρο, στα 5.895 μέτρα μας λέει ο Γιάννης Στεφανογιάννης, μέλος του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων.
«Οι παγετώνες είναι μεγάλες μάζες πάγου που ρέουν αργά ως “ποταμοί πάγου”, τροφοδοτούμενοι από το χιόνι της χιονόπτωσης, όπως οι ποταμοί από τη βροχή. Ο παγετωνικός πάγος αποτελεί το μεγαλύτερο φυσικό απόθεμα γλυκού νερού στη γη. Οι τελευταίοι εναπομείναντες παγετώνες στην Αφρική βρίσκονται στην κορυφή του όρους Κιλιμάντζαρο και σχηματίστηκαν πριν από περίπου 12.000 χρόνια.
Οι παγετώνες αυτοί συρρικνώνονται με ταχύτατους ρυθμούς λόγω της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής και της αύξησης της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, σχηματίζοντας λευκά ποτάμια που απορρέουν σε μεγάλες λίμνες, όπως η Βικτώρια, η οποία αποτελεί και κύριο τροφοδότη του Νείλου, που μετά από 6.650 χιλιόμετρα καταλήγει στη Μεσόγειο.
Όταν τους διασχίζεις αισθάνεσαι δέος, αφού το μέγεθός τους προσομοιάζει με συγκρότημα μεγάλων πολυκατοικιών, με σχεδόν κάθετα τοιχώματα και δεκάδες μέτρα ύψος. Μεγάλη εντύπωση μου προκάλεσε η παρουσία παράτολμων αναρριχητών σε αυτούς τους επικίνδυνους και επιβλητικούς παγετώνες, με την απεριόριστη θέα πολλών χιλιομέτρων, από τις πόλεις της Τανζανίας μέχρι τα βουνά της Κένυας.
Οι ντόπιοι Τανζανοί οδηγοί μας είπαν ότι μέχρι το 2030 υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 120 εκατομμύρια φτωχοί άνθρωποι, που κερδίζουν λιγότερο από 1,90 δολάρια τη μέρα, θα αντιμετωπίσουν ακραίες συνθήκες ξηρασίας, πλημμυρών και ασφυκτικής ζέστης, ενώ μέχρι το 2040 οι παγετώνες του Κιλιμάντζαρο θα αποτελέσουν παρελθόν.
Μας ανέφεραν, επίσης, ότι τα επόμενα χρόνια οι πάμφτωχες αφρικανικές χώρες θα χρειαστεί να δαπανήσουν άνω του 3% του ΑΕΠ τους για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Η διάσχιση παγετώνα αποτελεί μια εμπειρία ζωής για κάθε ορειβάτη-αλπινιστή που επιθυμεί να διευρύνει τους ορίζοντές του πέρα από την Ελλάδα και να επιχειρήσει ανάβαση σε υπερυψηλές κορυφές, άνω των 5.000 μέτρων.
Η μαγική εικόνα, πάντως, των κατάλευκων παγετώνων αμαυρώνεται από τις αναμενόμενες δυσάρεστες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, με την πλήρη εξαφάνιση των πάγων σε λίγα χρόνια και την επιδείνωση της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων, οι οποίοι ζουν ήδη σε συνθήκες ακραίας φτώχειας ή και εξαθλίωσης».
