Μαζεύω τα απορρίμματά σας κάθε μέρα, ό, τι εσείς παραπετάτε σαν αχρείαστο, σαν περιττό, σαν κάτι παλιό. Η δουλειά μου είναι δύσκολη, καθώς δουλεύω με καιρικές συνθήκες, που δεν είναι πάντα ευνοϊκές.
Μεθαύριο κλείνω τα 65 και μετά 35 χρόνια δουλειάς, συνταξιοδοτούμαι. Ήρθε η ώρα να σας δείξω το μικρό μου θησαυρό. Ότι για σας ήταν για πέταμα για μένα είχε αξία, κάθε μέρα λίγο-λίγο τα μάζευα μέχρι που μαζεύτηκαν είκοσι χιλιάδες τόμοι. Μιλάμε για βιβλία φυσικά. Τη συλλογή μου θα τη ζήλευε οποιαδήποτε βιβλιοθήκη και από τώρα κι εμπρός η μόνη μου έγνοια είναι να τα φυλάξω και να τα συντηρήσω σωστά και να τα διαβάζω βέβαια. Έχω από τώρα κι έπειτα πολύ χρόνο για διάβασμα και δε θέλω να χάνω λεπτό.
Όταν ήμουν μικρός στην οικογένεια μου δεν περίσσευαν χρήματα για βιβλία, κι είχα διαμορφώσει την άποψη ότι η αξία τους είναι πολύ μεγάλη, ανεκτίμητη, στα παιδικά μου μάτια. Γι’ αυτό μεγαλώνοντας και πιάνοντας τη δουλειά μου, όποτε τα έβρισκα, ευχαριστούσα την τύχη μου και τα περιμάζευα. Μάζευα αποκλειστικά βιβλία απ’ το δρόμο. Είχα μια χαρτόκουτα πάντα εύκαιρη και εκεί τα τοποθετούσα ευλαβικά περιμένοντας το τέλος της βάρδιας. Υπήρχαν μέρες που δεν έβρισκα κανένα, αλλά και μέρες που έβρισκα πεταμένα στοίβες ολόκληρες. Τις μέρες τις βροχερές είχα παραπάνω άγχος, για μένα δε με ένοιαζε να βραχώ, όμως τα βιβλία με το νερό καταστρέφονται. Το νερό, η φωτιά και τα βιβλία, τα δυνατά στοιχεία της φύσης δεν κάνουν μαζί. Τα βιβλία αν και τα επινόησε ανθρώπινος νους, παρεμβαίνουν και διαμορφώνουν καταστάσεις, το ίδιο δραστικά, όπως το νερό κι η φωτιά.
Μπορεί ως τώρα να μη μορφώθηκα όπως έπρεπε, αλλά δυο-τρία κολλυβογράμματα τα ‘μαθα ευτυχώς. Η απαγόρευση των βιβλίων είναι γνώρισμα όλων των φασιστικών καθεστώτων. Με το όραμα του Χίτλερ που έκαψε τα βιβλία, ο δικός μας Μεταξάς έκανε ακριβώς το ίδιο. Στη Θεσσαλονίκη η καύση των βιβλίων έγινε δίπλα στο Λευκό Πύργο, στην Αθήνα το κάψιμο έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, ενώ στον Πειραιά τα βιβλία παραδόθηκαν στην πυρά στο Πασαλιμάνι. Τα ελληνικά βιβλία που οι εθνικόφρονες του Μεταξά έκαψαν ήταν: Η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή και ο «Περικλέους Επιτάφιος» του Θουκυδίδη, «Τα ψηλά βουνά» του Ζαχαρία Παπαντωνίου και «Η ζωή εν τάφω» του Στρατή Μυριβήλη. Την ίδια τύχη είχαν πολλά έργα του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα. Η ελληνική νεολαία, δεν έπρεπε να μεγαλώσει με τη γνώση και τη μάθηση. Και μπορεί ο Μεταξάς να απαγόρευσε 445 βιβλία, πιο κοντά σε εμάς, η «εθνοσωτήριος επανάστασις» της 21ης Απριλίου απαγόρευσε 1046 βιβλία. Οι επικίνδυνοι συγγραφείς ήταν οι Έλληνες κλασσικοί Ευριπίδης, Σοφοκλής, Αισχύλος, Αριστοφάνης, Αριστοτέλης και οι σύγχρονοι Σάρτρ, Έλιοτ, Καμύ, Τόμας Μαν, Λόρκα, Γκόρκι, Έρενμπουρκ, Αμάτο, Τζόρτζ Φιλνεϊ, ο ελληνιστής Τόμσον, ο Κωστής Παλαμάς, ο Κάφκα, ο Καζαντζάκης, ο Ρίτσος, ο Σεφέρης, ο Ελύτης και φυσικά ο Κώστας Βάρναλης.
Να γιατί δεν αφήνω βιβλίο να πάει χαμένο, για τη δημοκρατία, και σαν απάντηση, σ’ όλους εκείνους τους σημερινούς νοσταλγούς που φωνάζουν «Πού είσαι ρε Παπαδόπουλε». Σας μιλά εγώ ο πιο ταπεινός πολίτης του δήμου σας, που σας υπηρέτησα πιστά όλα αυτά τα χρόνια, και που χάρη στα βιβλία το ανάστημα μου μεγαλώνει, με τη δύναμη της γνώσης και της μάθησης,
* Ο Αριστείδης Αρχοντάκης είναι φυσικός – συγγραφέας
