εκδόσεις Eρεισμα, Χανιά 2019
Νέα» με τις «Φωτοαναδρομές στα παλιά Χανιά», καθώς και το βιβλίο «Τζαμιά, Τεκέδες και Τουρμπέδες στο Νομό Χανίων» ήταν δυο πολύ σημαντικές προσφορές στην γνώση της τοπικής ιστορίας από τον ιστοριοδίφη Μανώλη Μανούσακα. Ο ακάματος ερευνητικός του ζήλος, βέβαια, παραμένει ανεξάντλητος κι αυτό φαίνεται από το νέο του πόνημα «Ιστορικά κτήρια της πόλης των Χανίων».
Στο καλαίσθητο και προσεγμένο μικρό δοκίμιο ο καταξιωμένος ιστορικός ερευνητής, με τη βοήθεια του πλούσιου φωτογραφικού του αρχείου, παρουσιάζει την ιστορία, την αρχιτεκτονική και τις χρήσεις έξι εμβληματικών παλαιών κτηρίων της πόλης των Χανίων: το παλιό διοικητήριο στο λόφο Καστέλι των Χανίων, το παλιό Δημαρχείο, τον ενετικό στρατώνα των μισθοφόρων stradiotti, που σήμερα στεγάζει το σημερινό Πρώτο Γυμνάσιο, τη βίλα της «Βαρώνης Σβαρτς» στη Χαλέπα, το «Κονάκι» ή «Σεράγιο» που ήταν το τουρκικό διοικητήριο των Χανίων και τον ιταλικό στρατώνα, ο οποίος υπήρξε και Πολεμικό Μουσείο. Μέσα από τις περιγραφές και τις μαυρόασπρες φωτογραφίες ο αναγνώστης ταξιδεύει στο παρελθόν, ξεκινώντας από τη Βενετοκρατία (ενετικός στρατώνας, παλιό Δημαρχείο), συνεχίζοντας στην Τουρκοκρατία («Κονάκι»), με κατάληξη την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας (παλιό διοικητήριο, βίλα «Βαρώνης Σβαρτς»). Εντύπωση δημιουργεί η διαφορετική χρήση των ιστορικών κτηρίων από τους εκάστοτε κατακτητές και τους ντόπιους κατοίκους. Σε αυτά τα μνημεία συναντώνται η Δύση με την Ανατολή, ο ευρωπαϊκός πολιτισμός με τον πολιτισμό της Ανατολής, τα κέντρα εξουσίας με την αστική τάξη και τον στρατό.
Στόχοι του συγγραφέα είναι η διατήρηση της ιστορικής μνήμης, η προσθήκη νέων ερευνητικών δεδομένων και ο εμπλουτισμός των γνώσεων των μελών της τοπικής, και όχι μόνο, κοινωνίας. Πάνω απ’ όλα, όμως, είναι μια κατάθεση διαμαρτυρίας για την απαξίωση και παραμέληση των τριών από τα έξι κτήρια. Η εγκαταλειμμένη βίλα της «Βαρώνης Σβαρτς», το ετοιμόρροπο παλιό Δημαρχείο και ο πρόσφατα καμένος και καταστραμμένος ιταλικός στρατώνας θέτουν επιτακτικά το ζήτημα της ορθής διαχείρισης της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Όσον αφορά στο παλιό Διοικητήριο χρήζει γόνιμου διαλόγου από τους εμπλεκόμενους φορείς για την εξεύρεση λύσης ως προς τη χρήση του.
Ίσως ο ιδανικός επίλογος στην παρούσα βιβλιοπαρουσίαση είναι η τελευταία φράση του συγγραφέα: «Το μέλλον θα φανερώσει τελικά αν ως κοινωνία είμαστε σε θέση να σηκώσουμε το βάρος και την ευθύνη ενός παρελθόντος για το οποίο καυχόμαστε…».
