Ιξός

1 από 5

Bιότοπος – περιγραφή
λατινική του ονομασία είναι Viscum alba (Βίσκο το λευκό) και ανήκει στην οικογένεια των Λορανθοειδών.
Το βότανο το συναντούμε με τις κοινές ονομασίες Ιξιός (Κρήτη και αλλού), Ιξιά, Μέλα (Λακωνία), Μηλιός (Οίτη), Μελάς (Παρνασσό), Μελιός ή Μελιά, Βρυ ελατένιο (Άρτα), Βίσκο, Γκι.
Είναι φυτό πολυετές και έχει φύλλα κιτρινοπράσινα μακρουλά και σουβλερά. Τα άνθη του είναι επιφυή, ανά 5-6 στα σημεία που διχοτομείται στα κλαδιά. Τα άνθη είναι  δίοικα  (υπάρχουν αρσενικά και θηλυκά φυτά) και δεν αυτογονιμοποιούνται.
Ο καρπός του είναι ρόγα μικρή σφαιρική και λευκή. Οι καρποί είναι ζελατινώδεις και κολλάνε εύκολα παντού.
Το φυτό βρίσκεται σε αρκετά μέρη της χώρας μας ως παράσιτο πάνω σε διάφορα δένδρα και ιδιαίτερα στα έλατα. Σπανιότερα βρίσκεται πάνω σε βελανιδιές, μηλιές και απιδιές, στη Θεσσαλία, στα δάση της Πίνδου, στον Όλυμπο, στη Όσσα, στην Πάρνηθα τον Ταΰγετο και τα όρη της Κρήτης. Δεν πλησιάζει σαν παράσιτο δέντρα που έχουν γαλακτώδη χυμό. Τα πουλιά όμως αρέσκονται στους γλοιώδεις καρπούς και σκορπούν τα σπέρματα παντού ευνοώντας τον πολλαπλασιασμό του.

Ιστορικά στοιχεία
Από την εποχή του Διοσκουρίδη και του Γαληνού χρησιμοποιούσαν τον Ιξό ως φάρμακο για την επιληψία και διαλυτικό των αποστημάτων. Για την αντισπασμωδική ιδιότητα των βλαστών του, το συνιστούσαν οι Θεόφραστος, Ματτιόλης, Παράκελσος και πολλοί άλλοι στη συνέχεια.
Ο Ματτιόλης το χρησιμοποίησε με επιτυχία κατά των νευρώσεων και της λευκωματουρίας. Η φήμη του φυτού κατά των νευρώσεων το τοποθετούσε στην ίδια μοίρα με τη Βαλεριάνα σύμφωνα με τον Dehaen.
Το 1907 ο R. Gaultier διαπίστωσε, στην περιοχή του Σολονί (περιφέρεια της Γαλλίας), την ίαση με αυτό, αιμοπτυσιών σε φυματικούς. Ο Bradley αναφέρει θετικά αποτελέσματα κατά της υστερίας, των υστερικών παραλύσεων και των ιλίγγων. Στη συνέχεια η θεραπευτική ασχολήθηκε σοβαρότερα με τον ιξό γιατί διαπιστώθηκε ότι οι θεραπευτικές του ιδιότητες δεν περιορίζοντας μόνο στις νευρικές παθήσεις αλλά ήταν επιπλέον και αξιόλογο κατά της υπέρτασης και της αρτηριοσκλήρωσης, ιδιότητες που απέδωσαν στις δύο σαπωνίνες που το φυτό περιέχει.
Η Γερμανική Επιτροπή για την χρήση βοτάνων εγκρίνει την χρήση ιξού για ρευματισμούς, θεραπεία τρόμου και ως ανοσοενισχυτικό.
Ο περιηγητής Sieber (1818) αναφέρει ότι συνάντησε το φυτό στην Κρήτη. Ο ιξός αναπτυσσόταν παρασιτικά πάνω στις αχλαδιές και τους ντρυγιάδες (ήμερες βελανιδιές). Οι Κρητικοί χρησιμοποιούσαν την κολλώδη ουσία των καρπών του φυτού για να φτιάχνουν ξόβεργες και να πιάνουν πουλιά.

Συστατικά – χαρακτήρας
Ο Ιξός είναι άοσμος και έχει πικρή γεύση. Περιέχει μία κολλώδη ουσία παρόμοια με το καουτσούκ, που δεν διαλύεται σε νερό και οινόπνευμα και είναι πλούσιο σε δρεψίνη και βισκίνη. Αυτήν την ουσία χρησιμοποιούν ακόμη για να αλείφουν με το κολλώδες υγρό τα δένδρα για να μην ανεβαίνουν τα μυρμήγκια πάνω στα οπωροφόρα δέντρα και να καταστρέφουν τα φρούτα.
Το βότανο περιέχει κολίνη και ακετυλκολίνη που έχουν υποτασική δράση, ηρεμιστικές ουσίες, ρυθμιστικές της λειτουργίας της καρδιάς και ευεργετικές στις νευρικές διαταραχές, όπως η βισκοτοξίνη (καρδιενεργό πολυπεπτίδιο) και ολεϊνικό οξύ. Περιέχει επίσης τριτερπενοειδείς σαπωνίνες (μία οξεία και μία ουδέτερη),, ισταμίνη, έντεκα πρωτεΐνες στις οποίες αποδίδουν αντινεοπλασματική δράση, ρητίνη, φυτική κόλλα και ίχνη αλκαλοειδούς.

Aνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο. Συλλέγεται στο τέλος του φθινοπώρου. Οι σπόροι ωριμάζουν Νοέμβριο και Δεκέμβριο.  Για τις θεραπευτικές ιδιότητες χρησιμοποιούμε τα ξηρά φύλλα με τα κλαδάκια και τον φλοιό. Ο ιξός της Βελανιδιάς θεωρείται καλύτερος και πλουσιότερος σε ιδιότητες γιατί το δέντρο πάνω στο οποίο παρασιτεί το φυτό παίζει μεγάλο ρόλο από την άποψη των χημικών και θεραπευτικών ιδιοτήτων του.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Είναι δριμύ γλυκόπικρο θερμαντικό χόρτο που δρα ως υποτασικό, διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα, επιβραδύνει τους καρδιακούς σφυγμούς και δρα σαν σπασμολυτικό, ηρεμιστικό, διουρητικό. Δρα επίσης ως νευροτονωτικό, παυσίπονο, αντιφλεγμονώδες, αντιαιμορραγικό, επουλωτικό και αντιδιαρροϊκό μέσο. Πιθανώς έχει αντικαρκινική δράση.
Ο Ιξός είναι εξαιρετικό χαλαρωτικό νευροτονωτικό και ενδείκνυται σε πολλές περιπτώσεις. Καταπραΰνει και τονώνει το νευρικό σύστημα. Ενεργεί απ’ ευθείας στο πνευμονογαστρικό νεύρο και επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό, ενισχύοντας ταυτόχρονα τα τοιχώματα των περιφερειακών τριχοειδών αγγείων. Έτσι δρα μειώνοντας την πίεση του αίματος και βοηθά στην αρτηριοσκλήρωση. Μπορεί επίσης να βοηθήσει θετικά σε νευρική ταχυκαρδία. Ανακουφίζει τους πονοκεφάλους που οφείλονται σε υπέρταση. Βοηθά στην προώθηση του ύπνου. Σε χαμηλές δόσεις ανακουφίζει τις κρίσεις πανικού. Αντικαρκινικές έρευνες έχουν δείξει ότι ο Ιξός έχει κάποια αντινεοπλασματική δράση. Η άποψη αυτή όμως δεν είναι πλήρως αποδεκτή από ερευνητές.
Για την θεραπεία της υπέρτασης συνδυάζεται καλά με τον Κράταιγο, τη Μέλισσα και το Τίλιο. Το αφέψημα του βοτάνου χρησιμοποιείται στις υστερίες, υπερδιέγερση , σπασμούς, ζαλάδες και έχει θετική δράση για την τρίτη ηλικία στην κατάπτωση δυνάμεων.
Εξωτερικά χρησιμοποιείται στην αρθρίτιδα, ρευματισμούς, σαρκώδεις φλέβες. Επίσης προτείνεται για πλύσεις σε λευκόρροια και γονόρροια.

Παρασκευή και δοσολογία
Αν το παρασκευάσουμε ως έγχυμα ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε 10-15 λεπτά. Το ρόφημα αυτό το πίνουμε τρεις φορές την ημέρα. Αν παρασκευασθεί ως αφέψημα, βράζουμε 1-2 κουταλάκια του γλυκού ξηρό βότανο σε 1 φλιτζάνι νερό για ένα λεπτό, σβήνουμε τη φωτιά και το αφήνουμε 10 λεπτά.
Σουρώνουμε και πίνουμε ένα κουτάλι του φαγητού τρεις φορές την ημέρα. Μπορούμε να γλυκάνουμε το ρόφημα με μέλι αν το θεωρούμε πολύ πικρό.

Προφυλάξεις
Οι καρποί του φυτού έχουν θεραπευτικές ιδιότητες και παλιότερα τους χρησιμοποιούσαν. Είναι όμως δηλητηριώδεις και χρειάζεται μεγάλη ακρίβεια στις δόσεις που πρέπει να πάρει κανείς για να μην πάθει ζημιά. Έτσι καλύτερο είναι να τους αποφεύγουμε. Τοξικότητα παρουσιάζουν όλα τα μέρη του φυτού σε μικρό βαθμό.  Η υπερδοσολογία μπορεί να προκαλέσει υπόταση, κώμα, σπασμούς, διαστολή κόρης, θάνατο.  Να αποφεύγουμε την χρήση του φυτού κατά την εγκυμοσύνη.

Y.Γ:    Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει  οποιαδήποτε  θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή  έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com