Κατά τον Σπυρίδωνα Τρικούπη ήταν “πολυωφελής και πλήρης ευγενικών αισθημάτων” και κατά τον Jean Raybaud, έναν άλλον αγωνιστή Φιλέλληνα και συγγραφέα, ήταν σε θέση να διεκδικήσει τη τιμή του πρώτου που πάτησε το έδαφος της Ελλάδας με τη γενναία σκέψη να χύσει το αίμα του γι αυτήν.
Ο Φιλικός Νικόλαος Σπηλιάδης τον προσονομάζει ” Έλλην Βαλέστα” και ο Maurice Persat, έμπειρος μαχητής επαναστάσεων, τον χαρακτηρίζει ως τον πλέον γενναίο Γάλλο αξιωματούχο στο πεδίο της μάχης απ’ όλους τους Φιλέλληνες, καθώς και τον πλέον γενναιόδωρο, προικισμένο με σπάνιες αρετές. Όπως μόρφωση, καλούς τρόπους, ακεραιότητα χαρακτήρος, ειλικρίνεια και μετριοπάθεια. Μια εξέχουσα ευγενική μορφή επιβλητικής παρουσίας και κομψότητας. Joseph Baleste, περί ου ο λόγος.
Γάλλος, από πατέρα Μασσαλιώτη, πόλη αρχαιοελληνική, και Έλληνας από μητέρα,.το γένος Βενελοπούλου, γεννιέται στα Χανιά το 1790, όπου ζει μερικά χρόνια και μαθαίνει τη γλώσσα και την ιστορία της πολύπαθης Κρήτης και του ηρωικού λαού της . .
Δεν είναι τυχαίο που διαλέγει να ακολουθήσει τη στρατιωτική σταδιοδρομία και στα 18 του να έχει ήδη υπηρετήσει στο στρατό του Ναπολέοντα και διακριθεί
Γαλουχημένος με τις ιδεολογίες και τα οράματα του Διαφωτισμού και των πνευματικών του εκπροσώπων, όπως των Voltaire. Jean Jacques Rousseau, Montesquieu και άλλων. και γεννημένος μ’ ένα ψυχικό κόσμο στον οποίο φωλιάζει ένας βαθύς ανθρωπισμός. ο στόχος και σκοπός της ζωής του διαφαίνονται καθαρά από τα πρώτα του χρόνια. Έχοντας ίσως ως πρότυπο τον σχεδόν συνομήλικό του Λόρδο Βύρωνα. Το, κατά τον Γκαίτε, ευγενέστερο πνεύμα της Ευρώπης.
Το 1814, σε ηλικία 24 ετών, και φέροντας τον βαθμό του λοχαγού, εγκαθίσταται στη Κρήτη, όπου εξοικειώνεται περισσότερο με την ιστορία, τη γλώσσα και τη παράδοση του τόπου. Η επανάσταση του Δασκαλογιάννη παραμένοντας στη κορυφή των ενδιαφερόντων του
Όταν συναντά συμπτωματικά τον Δημήτρη Υψηλάντη στη Τεργέστη, τη πόλη των Φιλικών και γενέτειρα της Μαντώ Μαυρογένους, την οποίαν ο Υψηλάντης σκόπευε να νυμφευθεί, και ο τελευταίος του προτείνει την εκπαίδευση και διοίκηση ενός υπό σχηματισμό Τακτικού Στρατού, που στερείται ο Ελληνισμός και είναι απαραίτητος για το Έθνος, προκειμένου να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον δυσανάλογα πολυάριθμο και καλά οργανωμένο Τουρκικό στρατό, ο Baleste δέχεται τη πρόταση με τιμή και ενθουσιασμό, δίνοντας τον καλύτερό του εαυτό. Καταφέρνει μέσα σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα να εκπαιδεύσει ένα Σώμα 500 στρατιωτών, κάτω από αντίξοες και δυσάρεστες συνθήκες. Συνθήκες τις οποίες δημιούργησε ο άτακτος στρατός, που αποτελείτο από ελεύθερους μαχητές, αρματολούς και κλέφτες, υπό την αρχηγία διαφόρων οπλαρχηγών, που βρίσκονταν σε διαρκή μεταξύ τους διαμάχη και ανταγωνισμό. Σε διαφορετική περίπτωση, η εξέλιξη, οι συνθήκες και έκβαση της Επανάστασης θα ήταν διαφορετικές και υπέρ της Ελληνικής πλευράς .
Τον Αύγουστο του 1821 κατάφερε να αποτρέψει την αποβίβαση του Τουρκικού στόλου στη Καλαμάτα και στη συνέχεια να βοηθήσει στη πολιορκία της Τριπολιτσάς, όπου αναδείχθηκε το ανθρώπινο ήθος του, όταν, μαζί με άλλους Φιλέλληνες, διέσωσε μέρος του άμαχου Τουρκικού πληθυσμού από κτηνώδη έκτροπα, που προκαλεί ένας πόλεμος, και μάλιστα ενός υπό μακρά υποταγή εξεγερμένου λαού..
Οι τελευταίες στιγμές της ζωής του ήταν τραγικές. Καταβεβλημένος,εμπύρετος, και αποδυναμωμένος με τον ίδιο τον επικεφαλής της επιχείρησης Δημήτρη Υψηλάντη αποκαμωμένο να παραμένει εκτός μάχης και με την αισιόδοξη πίστη του ότι θα μπορούσε με τους 3000 ετοιμοπολεμους στρατιώτες του να κερδίσει τη μάχη κατά του πολυπληθούς τακτικού Τουρκικού στρατού, στόχευε στη κατοχή του Φρουρίου του Ρεθύμνου, σημαντικής στρατηγικής σημασίας για τον αγώνα, όπως ορθώς φρονούσε. Δυστυχώς οι έντονες διαφωνίες των τοπικών αρχηγών, εμπόδισε την εφαρμογή του στρατηγικού του σχεδίου και ανάγκασαν τους στρατιώτες του σε οπισθοχώρηση.
Πολλοί φιλέλληνες μαχητές, κουρασμένοι από τις συνθήκες διαβίωσης, ασιτίας και κακουχίας, μετρώντας πολλούς νεκρούς συμπατριώτες τους απ’ τη μια μεριά, και από την άλλη από σκηνές της καθημερινής οξείας αντιπαλότητας μεταξύ των προκρίτων και των άλλων, εγκαταλείπουν τον κάποτε ιερό γι αυτούς αγώνα και επαναπατρίζονται.
Στην ήττα του μεγάλου Φιλέλληνα Baleste προστίθενται η σύλληψη, η ταπείνωση, ο αποκεφαλισμός, ο ακρωτηριασμός του χεριού που κρατούσε το σπαθί της μάχης, η εξευτελιστική δημόσια έκθεση και περιφορά των εν λόγω σωματικών του μελών σ’ ένα παλούκι μπροστά από Τούρκους θεατές,.που απολάμβαναν το θέαμα με ζητωκραυγές περίσσιου σαδισμού.
Εγκατέλειψε τα εγκόσμια στις 14 του Απριλη 1822, σε ηλικία μόλις 32 ετών.
Η αύρα του θα συνεχίζει να κυκλοφορεί στους διαδρόμους της αθάνατης ιστορικής μνήμης, που φιλοξενούν ανώτερες μορφές ανθρώπων, οι οποίοι με το έργο τους αναβάθμισαν την αξία του ανθρώπου.
* Ο Φώτης Κωνσταντινίδης PhD είναι σεναριογράφος – σκηνοθέτης
