Στη Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη τη Μεσόγειο δεν παίρνουμε στα σοβαρά το κίνδυνο των τσουνάμι, λέει ο καθηγητής και ακαδημαϊκός Κώστας Συνολάκης.
Eχοντας τεράστια εμπειρία σε θέματα τσουνάμι και ως ένας από τους καλύτερους γνώστες του φαινομένου ο κ. Συνολάκη μιλώντας στα “Χ.Ν.” εξηγεί γιατί είμαστε υποχρεωμένοι και μέτρα να πάρουμε και να βάλουμε πάνω από το όποιο κόστος την ανθρώπινη ζωή.
• Διαβάσαμε τελευταία απόψεις Ελλήνων επιστημόνων, ειδικά μετά το πρόσφατο τσουνάμι στην Ινδονησία, που ισχυρίζονταν ότι στη Μεσόγειο δεν έχουμε κίνδυνο για τέτοιο φαινόμενο. Έχουν βάση αυτές οι τοποθετήσεις ;
Οι επιστήμονες, οι άνθρωποι αυτοί, δεν είναι καλά ενημερωμένοι σίγουρα. Αγνοούν τη γεωλογική ιστορία της Μεσογείου και της Κρήτης. Στην Κρήτη έχουν γίνει τουλάχιστον δύο πολύ μεγάλοι σεισμοί μεγέθους άνω των 8 ρίχτερ που προκάλεσαν τεράστια παλιρροϊκά κύματα τα οποία κατέστρεψαν την Αλεξάνδρεια. Επίσης το 1908 είχαμε το σεισμό της Μεσσήνης στην Ιταλία όπου το τσουνάμι σκότωσε 100.000 ανθρώπους. Επομένως πολύ μεγάλα τσουνάμι γίνονται στη Μεσόγειο και στην Κρήτη. Πριν από τρεις μήνες είχα πάει στην Ινδονησία με συνεργάτες από το Πολυτεχνείο Κρήτης για να δούμε τότε τις συνέπειες από ένα τσουνάμι που προήλθε από κατολίσθηση μέσα στη θάλασσα, που και εκείνη την είχε προκαλέσει σεισμός. Αυτός είναι ο ένας τρόπος για να γίνει τσουνάμι από κατολίσθηση, ο άλλος τρόπος που μπορείς να προκαλέσει υποθαλάσσια κατολίσθηση είναι η ηφαιστειακή έκρηξη. Αυτό στην Ελλάδα το ξέρουμε καλά από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης τη Μινωική εποχή. Αυτά που λένε ορισμένοι ότι τη Μεσόγειος είναι “κλειστή θάλασσα” και δεν “δίνει” τσουνάμι δεν είναι σοβαρά.
• Μέσα στην επόμενη δεκαετία αναμένονται οι πρώτες γεωτρήσεις στη θάλασσα νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης για φυσικό αέριο. Μπορεί αυτή η έρευνα να προκαλέσει σεισμούς και τσουνάμι ;
Αν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα σίγουρα όχι. πχ. η Ινδονησία είναι μεγάλος παραγωγός πετρελαίου. Οι φυσικές καταστροφές εκεί από σεισμούς και τσουνάμι είναι σε ετήσια βάση ανεξάρτητα από τις έρευνες και την εξόρυξη. Οι μεγάλες ξένες εταιρείες που κάνουν γεωτρήσεις και εξορύξεις δεν ρισκάρουν αυτά τα πράγματα. Να σας θυμίσω ότι η Εxon στο ατύχημα που είχε γίνει στην Αλάσκα πριν από 30 χρόνια πλήρωσε τόσες μεγάλες αποζημιώσεις που παραλίγο να κλείσει, η BP μετά το ατύχημα στον κόλπο του Μεξικό έφτασε στα όρια της χρεοκοπίας. Καμία εταιρεία δεν μπορεί να πληρώσει αποζημιώσεις 300 και 400 δις, ούτε υπάρχουν ασφάλειες για να καλύψουν τέτοια ποσά. Επομένως ξέρω καλά ότι οι εταιρείες λαμβάνουν τα μέτρα τους. Αυτό για τον οποίο δεν είμαι σίγουρος είναι κατά πόσο είμαστε έτοιμοι από ελληνικής πλευράς να στηρίξουμε μια τέτοια διαδικασία. Για αυτό και η δική μας νομοθεσία πρέπει να εναρμονιστεί σε ότι αφορά τα αυστηρά μέτρα ασφαλείας με άλλες χώρες που έχουν μεγάλη εμπειρία σε αυτούς τους τομείς.
• Το τσουνάμι μπήκε στη ζωή μετά τη μεγάλη καταστροφή του 2004, στον Ινδικό Ωκεανό. Έχουν περάσει 14 χρόνια από τότε, έχουν γίνει κάποια βήματα προκειμένου αν όχι να θωρακιστούμε τουλάχιστον να δημιουργήσουμε μηχανισμούς έγκαιρης ενημέρωσης και προειδοποίησης;
Η απάντηση είναι ναι και όχι. Στον Ινδικό ωκεανό πλέον υπάρχουν συστήματα ανίχνευσης σεισμών που δεν υπήρχαν πριν από 14 χρόνια. Στον Ειρηνικό Ωκεανό υπάρχουν ακόμα πιο εξελιγμένα συστήματα ανίχνευσης κυμάτων που επίσης δεν υπήρχαν πριν από 14 χρόνια. Στη Μεσόγειο τα συστήματα ανίχνευσης που διαθέτουμε δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Μας χρειάζονται συστήματα ανίχνευσης της στάθμης της θάλασσας. Αν πχ. γίνει ένας μεγάλος σεισμός στο λεγόμενο “ελληνικό τόξο” ,στη Νότια Κρήτη,αν δεν έχουμε ένα ανιχνευτή σε βάθος 3.000-4.000 μέτρα δεν θα μπορέσουμε να έχουμε έγκαιρη προειδοποίηση για να εκκενώσουμε τις νότιες παραλίες της Κρήτης. Αν αντίστοιχα γίνει ένας σεισμός προς την Ιταλία, χωρίς ένα μετρητή στο μέσο της θάλασσας όπως αυτοί που έχουν τοποθετηθεί στον Ειρηνικό δεν θα μπορέσουμε να αντιδράσουμε έγκαιρα. Στον ελλαδικό χώρο πρέπει να αποκτήσουμε τις επιχειρησιακές δυνατότητες που έχει το Κέντρο Προειδοποίησης του Ειρηνικού. Αντ΄ αυτού έχουμε κέντρα εντοπισμού σεισμών κάτι που ξέρουμε ότι δεν αρκεί. Σημειώνω ότι τέτοια συστήματα δεν υπάρχουν πουθενά στη Μεσόγειο για λόγους κατά την άποψη μου καθαρά πολιτικούς. Δεν είναι το κόστος το απαγορευτικό, είναι περισσότερο θέμα νοοτροπίας. Δείτε πόσοι από τους παλιρροιογράφος που έχουν τοποθετηθεί στην Ελλάδα και στην Κρήτη που απλά κάνουν ανίχνευση του κύματος όταν φτάσει στην ακτή, λειτουργούν κανονικά. Ελάχιστοι! Το Αστεροσκοπείο Αθηνών με το κέντρο ενεργοποίησης κάνει προσπάθειες δίνοντας έμφαση στον εντοπισμό σεισμών. Αυτό πρέπει να αλλάξει και να ερευνώνται και τα κύματα της θάλασσας αλλά και να γίνονται προβλέψεις για τις περιοχές που μπορεί να “κτυπήσει” ένα τσουνάμι. Είναι κάτι που το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Αστεροσκοπείου θα πρέπει να το κάνει. Δεν μπορείς να βασιστείς μόνο σε συστήματα ανίχνευσης σεισμών όπως είναι τα ελληνικά. Χρειάζονται ανιχνευτές στην ανοικτή θάλασσα στο κέντρο του Αιγαίου και αυτό είναι κάτι που δεν νομίζω ότι δεν έγινε για το κόστος, αλλά είναι θέμα προτεραιοτήτων. Θυμάμαι ότι είχαμε προσπαθήσει στο παρελθόν να συνδέσουμε ένα μετρητή κυμάτων με τον Ιστιοπλοϊκό Όμιλο στο λιμάνι των Χανίων ώστε να έχουμε άμεση καταγραφή των κυμάτων που προκαλούνται από τον αέρα. Τότε το Λιμενικό Ταμείο θεώρησε ότι δεν ήταν αναγκαίο να δώσει τα 20.000 ευρώ που χρειάζονταν για να γίνει αυτή η σύνδεση. Για αυτό λέω ότι πολλά πράγματα είναι θέμα νοοτροπίας και όχι κόστους. Και δυστυχώς η άγνοια κοστίζει πάρα πολύ και το πραγματικό κόστος είναι οι ανθρώπινες ζωές.
• Από αυτά που μας λέτε αντιλαμβανόμαστε ότι τον κίνδυνο του τσουνάμι τον έχουμε υποβαθμίσει στην Ελλάδα, έτσι δεν είναι;
Τον έχουμε υποβαθμίσει και μάλιστα πάρα πολύ. Το 2010-2011 όταν τελικώς με πολλές προσπάθειες ιδρύθηκε στο αστεροσκοπείο το κέντρο ενημέρωσης, έγραψε στη “Καθημερινή” κάποιος ένα λίβελο, ότι γίνεται κατασπατάληση δημόσιου χρήματα επειδή γίνεται στην Ελλάδα κέντρο ενημέρωσης. Μα τόσο μεγάλη άγνοια; Ακόμα η Πολιτική Προστασία δεν έχει πλάνα για το τσουνάμι. Πέρα από την άσκηση “Ποσειδών” που είχαμε κάνει στην Κρήτη δεν έχει γίνει καμία άσκηση επομένως προφανώς δεν το παίρνουν στα σοβαρά.
