ΕΝΑΣ από τους σπουδαίους πνευματικούς ανθρώπους μας, ο Κωστής Μοσκώφ (15.11.1939 – 29.6.1998), βλέπει το θέμα του φασισμού ευρύτερα, όχι μόνο πολιτικά, αλλά και στην καθημερινότητά μας. Γράφει:
«Φασισμός δεν είναι μόνο η ανοικτή δικτατορία του μεγάλου κεφαλαίου, που με τη δυνατότητα υπερεκμετάλλευσης των εργατών δίνει τη δυνατότητα παροχών -και έτσι στήριξής της- και στα μικροαστικά στρώματα χωριού και πόλης… Φασισμός είναι και η καθημερινή πρακτική της αυταρχικής συμπεριφοράς του Εγώ ως προς τον Άλλο, αυταρχικής συμπεριφοράς που βασίζεται στην υπερεκμετάλλευση της αδυναμίας του πλησίον του Άλλου- του γονιού προς το παιδί αλλά και του παιδιού προς το γονιό, του άνδρα προς τη γυναίκα αλλά και της γυναίκας προς τον άνδρα, του καθημερινού δίπλα μας πιο καπάτσου, πιο ξυπνού, πιο αδίστακτου, που εκμεταλλεύεται την αγαθότητα ή τη λογική του Άλλου. φασισμός είναι η μονοδιάστατη και εμπαθής χρήση του Λόγου του Άλλου, είναι να είσαι αδίστακτος τη στιγμή που είσαι ο δυνατός, να συντρίβεις δίχως αγάπη τον Άλλο όταν δεν μπορεί να αμυνθεί ή δεν θέλει… Και φασισμός είναι η εκμετάλλευση του απελπισμένα, παραδομένα, ερωτευμένου Άλλου…».
ΤΑ ΠΑΝΤΑ, κατά την άποψή μας, είναι θέμα παιδείας. Τόσο ατομικής, όσο και συλλογικής. Είναι ξεκάθαρος επ’ αυτού ο Μ. Χατζηδάκις στο μνημειωδες κείμενό του (1993, Βουλή των Ελλήνων και “Ελευθεροτυπία”): «…Το φάντασμα του κτήνους παρουσιάζεται ιδιαιτέρως έντονα στους νέους. Εκεί επιδρά και το marketing. Η επιρροή από τα Μ.Μ.Ε. ενός τρόπου ζωής που ευνοεί το εμπόριο. Κι όπως η εμπορία ναρκωτικών ευνοεί τη διάδοσή τους στους νέους, έτσι και η μουσική, οι ιδέες, ο χορός και όσα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους έχουν δημιουργήσει βιομηχανία και τεράστια κι αφάνταστα οικονομικά ενδιαφέροντα. Και μη βρίσκοντας αντίσταση από μια στέρεη παιδεία όλα αυτά δημιουργούν ένα κατάλληλο έδαφος για να ανθίσει ο εγωκεντρισμός η εγωπάθεια, η κενότητα και φυσικά κάθε κτηνώδες ένστιχτο στο εσωτερικό τους».
ΕΓΡΗΓΟΡΣΗ, ενημέρωση, αποκάλυψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση κάθε είδος φασισμού που μας περιβάλλει. Και κυρίως κατάλληλη παιδεία και μόνο παιδεία. Είτε από τους γονείς, είτε από το σχολείο.
