» Σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα “The Periplus Project”
Μία μοναδική εμπειρία για μαθητές & καθηγητές του Γυμνασίου Αλικιανού υπήρξε η συνάντηση με την α΄ διεθνή ερευνητική ομάδα “The Periplus Project” με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Δημήτρη Σκουρογιάννη στις 14/7/2023, που φιλοξενείται στον Αλικιανό.
Η μικρή ομάδα των μαθητών του Γυμνασίου αρχικά επισκέφθηκε τον χώρο όπου διαμένει και εργάζεται η ερευνητική ομάδα.
ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΔΗΜΗΤΡΗ & ΣΟΥΖΑΝΑΣ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗ
Ο καθηγητής κ. Δημ. Σκουρογιάννης ξενάγησε τους μαθητές του Γυμνασίου Αλικιανού στο σπίτι των αρχιτεκτόνων Δημήτρη και Σουζάνας Αντωνακάκη στον Αλικιανό, όπου αρχικά κανείς μπορεί να θαυμάσει τη σχέση της οικίας με το περιβάλλον, καθώς τα χρώματα και οι επιλογές των υλικών αναδεικνύουν τη σχέση της κατοικίας με τη φύση και τον περιβάλλοντα χώρο. Καθώς η ξενάγηση προχωρούσε στο εσωτερικό του σπιτιού συνειδητοποιούσε κανείς την επιδίωξη της διαμπερότητας στους χώρους της οικίας, την επίμονη οργάνωση διαβαθμίσεων με αλληλοδιεισδύσεις από τον ιδιωτικό στον δημόσιο χώρο και το αντίστροφο με διαδοχικά κατώφλια. Επίσης, μπορούσε κανείς να θαυμάσει τη συνοχή στην κατοικία, που σημαίνει ταυτόχρονη αναζήτηση αυτονομίας και συνύπαρξης των ανθρώπων που κατοικούν ή επισκέπτονται το σπίτι. Για όποιον έχει μυηθεί στον αρχιτεκτονικό κόσμο του ζεύγους Αντωνακάκη αντιλαμβάνεται αμέσως πως όλα τα ανωτέρω δεν είναι παρά τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του ανεξίτηλου ίχνους που οι Δημήτρης & Σουζάνα Αντωνακάκη άφησαν στην αρχιτεκτονική ιστορία του τόπου μας.
Το σχόλιο της μικρής μαθήτριας του Γυμνασίου ότι τούτη η κατοικία στον Αλικιανό μοιάζει με μία μικρογραφία του μινωικού ανακτόρου της Κνωσού θεωρούμε ότι αποτυπώνει με το καλύτερο δυνατό τρόπο το στίγμα που άφησε στις ψυχές όλων μας η ξενάγηση αυτή και ίσως ν’ αποτελεί ένα είδος Μ ν ή μ η ς στην αείμνηστη αλικινιώτισσα αρχιτέκτονα, όταν σημείωνε για την κατοικία αυτή του 1974 του Αλικιανού τα εξής:
«Η σκάλα προς τον α΄ όροφο παραμερίζει για να επιτρέψει την ανάπτυξη μιας ελιάς και να μην εμποδίζει την διαμπερότητα του δροσερού στεγαστού κάτω από τη γέφυρα, ενώ ένας εξώστης και μια ταράτσα καλυμμένη με κληματαριά, προσφέρονται ως υπαίθριοι χώροι στους δύο ορόφους».
Η “ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΥΛΙΚΩΝ” ΤΗΣ “PERIPLUS PROJECT”
Στη συνέχεια ο κ. Σκουρογιάννης ξενάγησε τη μικρή ομάδα μαθητών και καθηγητών του Γυμνασίου Αλικιανού στα υπαίθρια εργαστήρια των φοιτητών του. Επισκεφθήκαμε τη «βιβλιοθήκη υλικών», όπως τη χαρακτηρίζουν, όπου έχουν συλλέξει πρώτη ύλη από την ευρύτερη περιοχή του Αλικιανού και την επεξεργάζονται. Όλο το ερευνητικό project βασίζεται στον τοπικό υλικό πολιτισμό και εμπνέεται από τις πολιτισμικές παραδόσεις του τόπου μας. Στη συνέχεια είδαμε μερικά από τα πειράματα που γίνονται με βάση τα υλικά της ανωτέρω βιβλιοθήκης. Το αποτύπωμα μίας ερευνητικής οικολογικής διαδικασίας σε όλα τα στάδιά της.
Έπειτα, γνωρίσαμε την ερευνητική ομάδα του καθηγητή κ. Σκουρογιάννη. Δώδεκα ταλαντούχοι φοιτητές από πανεπιστήμια όλου του κόσμου (Ταιβάν, Κίνα, Ινδία, Αγγλία, Καναδά, Η.Π.Α., Ολλανδία, Γερμανία, Γαλλία), επιλεγμένοι μέσα από αυστηρές διαδικασίες επιλογής, σχεδιάζουν και προτείνουν την αλλαγή παραδείγματος του κόσμου αυτού, προκειμένου να παραμείνει βιώσιμος, βασιζόμενοι στις τοπικές παραδόσεις και στα δώρα που με τόση γενναιοδωρία προσφέρει η ίδια η φύση στον κάθε τόπο .
ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΝΑΟ ΤΟΥ ΑΪ ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΥ ΞΕΝΟΥ
Στη συνέχεια ήρθε η σειρά των μικρών μαθητών να μυήσουν την ερευνητική ομάδα του καθηγητή κ. Σκουρογιάννη στη μυσταγωγία της Κρητικής γης. Βαδίσαμε όλοι μαζί από την οικία των αρχιτεκτόνων Δημήτρη και Σουζάνας Αντωνακάκη στον ναό του Αϊ Κυρ Γιάννη του Ξένου στον Κουφό, προκειμένου να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο, όταν 1000 χρόνια πριν στην περιοχή του Κουφού ο Αϊ Γιάννης ο Ξένος μόλις είχε επιστρέψει από το ταξίδι του στην Κων/πολη, φέροντας μαζί του εκτός από το αυτοκρατορικό Χρυσόβουλο και το πατριαρχικό Συγγίλιο και εξειδικευμένα συνεργεία τεχνητών αλλά και φορητές εικόνες, που θα αποτελούσαν την πηγή έμπνευσης των τοιχογραφιών με τις οποίες θα διακοσμούσε τους νεόκτιστους ναούς του, για να οικοδομήσει την πιο περίλαμπρη από τις συνολικά εννέα Εκκλησίες που οικοδόμησε στο νησί, όπως ο ίδιος εξομολογείται στη Διαθήκη του.
Οι τέσσερις μικροί ξεναγοί μαθητές του Γυμνασίου Αλικιανού προσπάθησαν να μας ταξιδέψουν στην ιστορία & στην αρχιτεκτονική του μνημείου. Μας μύησαν στον εικονογραφικό διάκοσμο του ναού, αναλύοντας μία προς μία τις σωζόμενες τοιχογραφίες του ναού και φροντίζοντας η φαντασία μας να ταξιδέψει για εκείνες των οποίων κάποια ίχνη υπάρχουν (π.χ. εικόνα της Σταύρωσης, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου). Μας έδειξαν επί του πεδίου τα δύο στρώματα των αγιογραφιών του ναού, εκείνο του 11ου αι. και το μεταγενέστερο του 14ου αιώνος.
Μας μίλησαν για την ύπαρξη ενός εκτεταμένου νεκροταφείου στο εσωτερικό, αλλά και περιμετρικά του ναού, που ανακαλύφθηκε κατά τις εργασίες αποκατάστασης του ναού από την 28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων μεταξύ των ετών 2007 – 2008, δείχνοντας μέσω χάρτη τους ακριβείς χώρους ταφής του ναού. Ακολούθησε μία ξενάγηση περιμετρικά του ναού για να θαυμάσουμε τα καινοτόμα μορφολογικά χαρακτηριστικά του ναού (π.χ. βαθμιδωτά αψιδώματα, τεχνική του κρυμμένου τούβλου) που τον καθιστούσαν πρωτοποριακό αρχιτεκτονικό εκκλησιαστικό οικοδόμημα για την εποχή του. Αποτελεί ενδεχομένως τον πρώτο αρχιτεκτονικό ναό του είδους του στην Κρήτη, στο πλαίσιο της διοικητικής και πολιτιστικής αναγέννησης που επιχειρεί το διοικητικό κέντρο να επιφέρει στο νησί μετά την απελευθέρωσή του από τους Ανδαλουσιανούς Άραβες.
Ακολούθησε μία κοινή πεζοπορία στον Βατόλακκο, όπου καταλύσαμε σε μία παραδοσιακή ταβέρνα. Το δείπνο υπήρξε προφορά της ερευνητικής ομάδας «The Periplus Project».
Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΛΙΚΙΑΝΟΥ
Καθώς την Τρίτη 18/7 στο χώρο του Γυμνασίου Αλικιανού με την υποστήριξη του Δήμου Πλατανιά, των τοπικών επιχειρήσεων και των δημοτών θα πραγματοποιηθεί η διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων της Α΄ ερευνητικής ομάδας «The Periplus Project» στην τοπική κοινωνία, ανανεώσαμε το ραντεβού μας για τη Δευτέρα 17/7 το απόγευμα. Τη μέρα εκείνη η ερευνητική ομάδα των διεθνών φοιτητών θα μυήσει τη μικρή ομάδα των μαθητών του Γυμνασίου Αλικιανού στα τελικά ερευνητικά της αποτελέσματα, ώστε με τη σειρά τους οι μικροί μαθητές να τα κοινωνήσουν στους επισκέπτες της έκθεσης. Μία εκπαιδευτική διάδραση με μοναδική παιδαγωγική αξία και συμβολισμό.
Σας περιμένουμε, λοιπόν, στην έκθεση της Α΄ ερευνητικής ομάδας «The Periplus Project» στο χώρο του σχολείο μας την Τρίτη 18/7 το απόγευμα για να σας ξεναγήσουμε σε μια αλλαγή παραδείγματος με βάση την τοπική υλικοπολιτιστική παράδοσή μας μέσα από τη ματιά μερικών από τους πιο ταλαντούχους φοιτητές που διαθέτει ο πλανήτης μας σήμερα.
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τη διεθνή ερευνητική ομάδα του κ. Σκουρογιάννη με μία φράση του μεγάλου Ελβετού αρχιτέκτονα Le Corbusier (1887- 1965) προς τους φοιτητές του, την οποία είχε χρησιμοποιήσει και η αείμνηστη Σουζάνα Αντωνακάκη κατά την αγόρευση του ζεύγος Αντωνακάκη σε Επίτιμους διδάκτορες του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στο Δημοκρίτειο Παν/μίο Θράκης το Μάιο του 2016, καθώς χρωματίζει και το όραμά μας για το μικρό επαρχιακό μας σχολείο ως κύτταρο της τοπικής μας κοινωνίας:
«Ο σεβασμός του παρελθόντος είναι για κάθε δημιουργό η φυσική στάση του παιδιού προς τους γονείς του. Εσείς, όμως, δεν θα πρέπει να συγχέετε το σεβασμό, την αγάπη, το θαυμασμό με την αυθάδεια ενός καλομαθημένου παιδιού αποφασισμένου για τα καλά να αποφύγει κάθε προσωπική προσπάθεια, προτιμώντας να πουλάει στους πελάτες του τη δουλειά των προγόνων του».
*O Γεώργιος Καρκάνης είναι δ/ντης Γυμνασίου Αλικιανού
