Κύριε διευθυντά,
επιτρέψτε μου να ασχοληθώ για άλλη μια φορά με τον κανονισμό πραχώρησης κοινόχρηστου χώρου. Το θέμα είναι ζωτικής σημασίας για την πόλη μας και είναι καλό να καταλάβουν οι Χανιώτες τι ακριβώς συμβαίνει. Θα είμαι σκληρός με τους υπεύθυνους, αλλά όχι τόσο σκληρός όσο είναι αυτοί με εμάς.
Αυτή τη φορά θα ασχοληθώ, σχετικά με αυτόν τον προβληματισμό, πιο πολύ με το παλιό λιμάνι.
Τα περισσότερα μαγαζιά στο λιμάνι είναι μαγαζιά εστίασης, δηλαδή ταβέρνες, καφέ, μπαρ. Γιατί υπάρχουν αυτά τα μαγαζιά; Ποιος τα επισκέπτεται;
Πρώτα απ’ όλα, οι ίδιοι οι Χανιώτες! Ακόμα και το καλοκαίρι, εκτός από τον Αύγουστο, τουλάχιστον οι μισοί πελάτες είναι Χανιώτες. Εφτά μήνες το χρόνο είναι σχεδόν μόνο Χανιώτες. Όταν μιλάμε δηλαδή για τα μαγαζιά του λιμανιού δεν πρέπει να τα συνδέουμε μόνο με τον τουρισμό. Αυτά τα μαγαζιά προσφέρουν, πρώτα απ’ όλα, ποιότητα ζωής στους Χανιώτες!
Φυσικά, ένας επίσης σημαντικός αριθμός των πελατών είναι τουρίστες, από την Ελλάδα ( για τους Έλληνες τουρίστες τα Χανιά είναι ίσως ο πιο δημοφιλής εγχώριος προορισμός) και από όλον τον κόσμο ( και για τους ξένους τουρίστες βρίσκονται τα Χανιά πολύ ψηλά στην λίστα προτιμήσεων).
Αυτό που προσελκύει τουρίστες στα Χανιά, Έλληνες και ξένους, είναι η παλιά πόλη, και από αυτήν κυρίως το παλιό λιμάνι.
Γιατί τους θέλουμε όμως αυτούς τους τουρίστες; Δεν θα μπορούσαμε και χωρίς αυτούς; Ασφαλώς θα μπορούσαμε, στον βαθμό που θα μπορούσαμε να ζήσουμε και χωρίς χρήματα. Τα Χανιά δεν έχουν βιομηχανία, δεν είναι πόλη διεθνούς εμπορίου, δεν έχουν επαρκή αγροτική οικονομία. Τα Χανιά ζουν κυρίως από τον τουρισμό. Όλοι ωφελούνται σε σημαντικό βαθμό, άμεσα ή έμμεσα, από τον τουρισμό: η οικοδομή, οι αγρότες, οι ξενοδόχοι, οι δάσκαλοι ξένων γλωσσών, οι δημόσιες συγκοινωνίες, τα ταξί, τα σουπερμάρκετ, τα μπακάλικα, τα περίπτερα, τα μαγαζιά ρούχων και τουριστικών ειδών, τα μαγαζιά εστίασης και όλες οι μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις που ανακαινίζουν και εξοπλίζουν τουριστικά καταλύματα, και άλλοι.
Έρχονται όμως οι τουρίστες στην παλιά πόλη και στο λιμάνι της για τα μαγαζιά; Ή αλλιώς: Αν δεν υπήρχαν τα μαγαζιά, θα ερχόταν; Για να απαντήσουμε σε αυτό πρέπει να σκεφτούμε τι θα ήταν η παλιά πόλη και το λιμάνι χωρίς μαγαζιά. Τα περισσότερα σπίτια πάντως θα ήταν πλέον ερείπια, προς τα εκεί πήγαινε η εξέλιξη την δεκαετία του ογδόντα, η τουριστική άνθηση ήταν μετά που χρηματοδότησε την αναστήλωση και ανακαίνιση των κτηρίων στην παλιά πόλη. Αν έμενε η παλιά πόλη ένα ερείπιο, μόνο ελάχιστοι τουρίστες θα ερχόταν. Τώρα όμως έρχονται να δουν μια ωραία παλιά πόλη και το λιμάνι της. Έρχονται και για να καθίσουν για να φάνε και να πιουν – σχεδόν όλοι που έρχονται! Τα μαγαζιά κρατούν την παλιά πόλη όρθια και ζωντανή, και οι τουρίστες έρχονται για αυτήν την παλιά πόλη και για τα μαγαζιά της.
Τα μαγαζιά της παλιάς πόλης είναι λοιπόν η βάση της οικονομίας της πόλης μας. Είναι τρομερό λάθος, σε βαθμό ηλιθιότητας, να βλέπουμε τα μαγαζιά στην παλιά πόλη και στο λιμάνι σαν κάτι που ωφελεί μόνο τους μαγαζάτορες και, κατά συνέπεια, να τους παραχωρούν οι Αρχές χώρο σαν να τους έκαναν μια προσωπική χάρη.
Οταν οι Αρχές κόβουν χώρο από τα μαγαζιά: κόβουν κομμάτι από την οικονομία της πόλης μας, καταστρέφουν θέσεις εργασίας, κάνουν τα Χανιά λιγότερο ελκυστικό προορισμό, θέτουν σε κίνδυνο την διατήρηση των πολλών κτηρίων. Οταν περιοριστεί ο χώρος για τα μαγαζιά σημαντικά, υπάρχει και άλλός κίνδυνος: Πιθανό τότε να αυξηθούν οι τιμές, αυτό θα μειώσει την ανταγωνιστικότητα στον τομέα του τουρισμού και θα κάνει τις τιμές τόσο ψηλές για τους Χανιώτες που δεν θα πηγαίνουν πια στα μαγαζιά του λιμανιού, και γενικά της παλιάς πόλης. Σιγά σιγά θα γίνει έτσι η παλιά πόλη μια υπόθεση καθαρά τουριστική – ακριβώς αυτό που δεν θέλει κανείς μας. Μια παλιά πόλη Boutique για λίγους πλούσιους, θα εκτοπιζόταν οι Χανιώτες και τα χρήματα που θα έφερναν οι λίγοι πλούσιοι θα ήταν πολύ λιγότερα από αυτά που φέρνει η μάζα των κανονικών ανθρώπων.
Όποιος καταλάβει αυτά που έγραψα, θα βγάλει το συμπέρασμα πως θέλω να πω πως όσο πιο πολύ υπαίθριο χώρο έχουν τα μαγαζιά τόσο το καλύτερο. Και έτσι είναι. Πρέπει όμως να υπάρχει αρκετός χώρος για να περπατούν οι άνθρωποι ελεύθερα. Αλλά, δεν μπορούσαν να το κάνουν ως τώρα; Από Οκτώβριο μέχρι τέλος του Μάη ούτε να το συζητάμε, υπήρχε χώρος ακόμα και αν περπατούσαν ελέφαντες αντί άνθρωποι. Πολύς κόσμος υπάρχει στην ουσία μόνο τον Αύγουστο, και αυτό μεταξύ οχτώ και δέκα το βράδυ. Τότε ο κόσμος είναι τόσος που ακόμα και όλα τα τραπεζοκαθίσματα να βγάζαμε, πάλι ο ίδιος συνωστισμός θα επικρατούσε. Αυτός ο συνωστισμός του Αυγούστου είναι όμως από τους επισκέπτες του λιμανιού αποδεχτός, απλά γιατί τον δημιουργούν οι ίδιοι. Να θέλουμε να απομακρύνουμε τραπεζοκαθίσματα αυτήν την εποχή, είναι σαν να απομακρύνουμε τα προϊόντα προς πώληση από ένα πολυκατάστημα την εποχή των εκπτώσεων για … να έχουν χώρο οι πελάτες.
Υπάρχουν Χανιώτες που διαμαρτύρονται πως δεν μπορούν να περπατήσουν στην παλιά πόλη. Γνωρίζω αρκετούς τέτοιους και ξέρω πως σπάνια περπατούν στην παλιά πόλη και στο λιμάνι, και ξέρω επίσης πως τίποτε δεν τους εμποδίζει πραγματικά, όπως δεν με εμποδίζει κι εμένα που περπατάω κάθε μέρα όλο το χρόνο στην παλιά πόλη. Φθόνος, μιζέρια και υποκρισία, τίποτε άλλο δεν κρύβεται πίσω από αυτές τις διαμαρτυρίες. Ολες ξεστομίζονται από Χανιώτες, τυποποιημένα, παπαγαλίστικα. Κανείς επισκέπτης της πόλης μας δεν διαμαρτυρήθηκε ποτέ πως δεν υπάρχει χώρος να περπατήσει στην παλιά πόλη.
Δεν υπάρχει λοιπόν κανένας λόγος να μειωθεί ο χώρος για τα μαγαζιά στην παλιά πόλη, και ιδιαίτερα στο λιμάνι. Πέρα από αυτό, ο τρόπος που διάλεξε ο δήμαρχος να τον μειώσει είναι κωμικοτραγικός (Αυτοχειρίες, Χανιώτικα Νέα 5 Μαρτίου) και εντελώς παράλογος. Αν εφαρμοστεί, θα κλείσουν παραδοσιακά μαγαζιά που τα αγαπήσαμε εδώ και δεκαετίες, μπορεί ο κάθε Χανιώτης να πάει στο λιμάνι και να δει γνωστές ψαροταβέρνες να τους έχει αφαιρεθεί σχεδόν όλος ο υπαίθριος χώρος δίπλα από το μαγαζί, σε επιφάνειες που δεν περπατάει κανείς, γιατί αν το έκανε θα κουτουλούσε στο μαγαζί. Αφαιρέθηκε και χώρος μπροστά από τα μαγαζιά αυτά, αλλά όχι μόνο στην διάσταση προς την θάλασσα αλλά και δίπλα από τα λίγα τραπεζοκαθίσματα που μένουν μπροστά τους, μπορούν δηλαδή να τοποθετηθούν τρία τραπέζια μπροστά από το μαγαζί παράλληλα προς την πρόσοψη του, αλλά δεν επιτρέπεται να μπει και το τέταρτο που θα χωρούσε χωρίς να βρίσκεται πέρα από το μαγαζί. Καταστροφή δίχως κανένα νόημα. Βλέπουμε σε άλλα μαγαζιά να παραχωρείται μια στενή λωρίδα μόνο, έτσι ώστε να μπορούν, στα λίγα τραπεζοκαθίσματα που χωρούν, να καθίζουν μόνο δύο άτομα σε κάθε τραπέζι, δεξιά και αριστερά, και αν ο πελάτης απλώσει τα πόδια του, αυτά βρίσκονται ήδη σε παράνομο χώρο. Απίστευτη μιζέρια, ακριβώς το αντίθετο του Χανιώτικου πολιτισμού, που έχει ως γνώρισμα του την φιλοξενία, την μεγαλοψυχία, την γενναιοδωρία, το χαλαρό ανθρώπινο μέτρο. Όλα αυτά τα προσβάλει ο δήμαρχος τύπου ρομπότ.
Ο παλιός κανονισμός ανταποκρινόταν σωστά στις ανάγκες των μαγαζιών και άφηνε αρκετό χώρο για διέλευση. Μερικά μαγαζιά υπερβάλαν την τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων και έπρεπε να τιμωρηθούν, αλλά η παραβίαση κανονισμών από λίγους δεν σημαίνει πως πρέπει να ρίξουμε μια βόμβα στο λιμάνι, και όποιο μαγαζί πάρει ο χάρος. Δεν ψήφισαν οι Χανιώτες δήμαρχο για να τους κηρύσσει πόλεμο. Πόλεμο στα μαγαζιά, πόλεμο στα ΚΤΕΛ, πόλεμο στην Τράπεζα της Ελλάδος, με το καλημέρα.
Και ο νόμος;
Αυτόν τον προκάλεσε η ασυναισθησία του προηγούμενου δήμαρχου. Αλλά: Τους νόμους τους φτιάχνουν οι άνθρωποι, και αν ένας νόμος αποδειχτεί μη βιώσιμος, πάλι οι άνθρωποι μπορούν να τον αλλάξουν. Δεν υπάρχουν δικαιολογίες. Υπάρχει μόνο ανευθυνότητα και τεμπελιά.
Γιώργος Κιαγιάς
