Καλά και κακά νέα για τους ελαιοπαραγωγούς φέτος στην Κρήτη

Σε… πολυπαραγωνιτκή εξίσωση εξελίσσεται η φετινή συγκομιδή του λαδιού στην Κρήτη, καθώς υπάρχουν πολλά καλά αλλά και κακά νέα για τους ελαιοπαραγωγούς του νησιού.
Η παραγωγή φαίνεται να χαρακτηρίζεται από αυξημένες αποδόσεις, αντίστοιχα αυξημένες όμως είναι και οι οξύτητες. Επιπλέον, την ώρα που η διεθνής συγκυρία οδηγεί στα ύψη τιμές του λαδιού στο νησί μας, η έλλειψη εργατών σε συνδυασμό με τις δακοπροσβολές προκαλούν εύλογο προβληματισμό.
Στη στήλη “Ελαιοκομικά νέα”, ο επιστημονικός σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ Νίκος Μιχελάκης καταγράφει επίσης όλες τις εξελίξεις αναφορικά με τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική και τις επιπτώσεις της στην ελιά αλλά και τις αποφάσεις για περικοπές ενισχύσεων.

Αναλυτικά:

Bελτιωμένες οι αποδόσεις αλλά αυξημένες οξύτητες!

■ Η έλλειψη εργατών παρατείνει τη συγκομιδή
Ενώ η συγκομιδή της ελιάς συνεχίζεται εντατικά και ήδη ένα ποσοστό από 20-40% της παραγωγής στην Κρήτη και Πελοπόννησο έχει οδηγηθεί στα Ελαιοτριβεία, οι αποδόσεις έδειξαν κάποια μικρή γενική βελτίωση, αλλά οι οξύτητες εξακολουθούν να είναι σχετικά αυξημένες εξαιτίας όψιμων δακοπροσβολών.
Αποδόσεις
Συμφωνά με δειγματοληπτική έρευνα στα Ελαιοτριβεία που δίδουν τιμές στο Δελτίο του ΣΕΔΗΚ (www.sedik.gr), οι αποδόσεις κυμαίνονται από 4,2/1 (23,8%) οι υψηλότερες μέχρι 5,5/1 (18.2%) οι χαμηλότερες, ενώ οι περισσότερες κυμαίνονται γύρω στο 4,5/1 (22.2%).
Οξύτητες
Κάποια βελτίωση επίσης δειχτεί το γενικό επίπεδο της ποιότητας σε σχέση με την αρχή της συγκομιδής, προφανώς λογω της πτώσης των προσβεβλημένων καρπών εξαιτίας καιρικών συνθηκών.
Ωστόσο, το ποιοτικό αυτό επίπεδο υστερεί σημαντικά από το εξαίρετο επίπεδο της περσινής περιόδου το οποίο σε ποσοστό άνω του 85% της παραγωγής κυμαινόταν μεταξύ 0,2ο και 0,3ο βαθμούς εξαιτίας κυρίως της συνδρομής των καυσώνων .
Έτσι, ένα μικρό μόνο ποσοστό, περίπου 20-25% της παραγωγής, φαίνεται να φέτος να παρουσιάζει πολύ χαμηλές οξύτητες 0,2ο -0,3ο , ενώ ο κύριος όγκος της, 60-70%, παρουσιάζει οξύτητες της τάξεως του 04ο-0,6ο
Επί πλέον ένα μικρό μέρος της παραγωγής 5-10% παρουσιάζει οξύτητες μεγαλύτερες που φτάνουν και μέχρι 1ο -1,5ο η ακόμη και μεγαλύτερες

Εργάτες
Από την άλλη πλευρά η συνεχιζόμενη έλλειψη εργατών και η αύξηση των ημερομισθίων φαίνεται ότι προκαλεί σημαντικά προβλήματα με κυριότερα από αυτά την παράταση της συγκομιδής η ακόμη και την εγκατάλειψη της, με συνέπεια κάποιοι ελαιώνες, ιδίως αυτοί με χαμηλή παραγωγή να κινδυνεύουν να μείνουν «αμάζευτοι»!
Ωστόσο η παράταση της συγκομιδής έχει κάποια αγρονομικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Συμβάλλει, εφόσον υπάρξουν και καλοκαιρίες, στην αύξηση της ελαίωσης και την βελτίωση των αποδόσεων σε ελαιόλαδο, όπως και στην πτώση των προσβλημένων από δάκο καρπών και άρα στην βελτίωση της ποιότητας.
Συντελεί όμως, εφόσον καθυστερήσει πολύ και στην «παρενιαυτοφορία», δηλαδή σε μειωμένη η και μηδενική παραγωγή για τον ερχόμενο χρόνο!

Προβληματίζουν οι τοπικές, αλλά σημαντικές δακοπροσβολές

■ Φόβοι για υπολείμματα φυτοφαρμάκων
Οι δακοπροσβολές που πραγματοποιήθηκαν μετά τις βροχές και τις καλοκαιρίες του Νοεμβρίου στην Κρήτη και Πελοπόννησο , είναι μεν εντοπισμένες σε ορισμένες περιοχές, αλλά πολύ σημαντικές.
Οι παραγωγοί μάλιστα κάποιων περιοχών, παραπονούνται ότι οι δακοπροσβολές είναι τόσο μεγάλες ώστε όπως λένε «δεν βρίσκουν καρπό για να μαζέψουν»! Η εικόνα επιβεβαιώνεται και από τα ελαιοτριβεία όπου λαδια κάτω των 0,3ο είναι σπάνια, ενώ λαδια άνω των 0,6ο δεν είναι λίγα!
Είναι επομένως σαφές ότι δεν μπορούμε να μιλούμε για επιτυχημένη δακοκτονία. Και η δικαιολογία ότι «έφταιγε ο καιρός που ήταν καλός!», προφανώς δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική αφού παραβλέπει το γεγονός ότι για να γίνουν δακοπροσβολές είναι φανερό ότι υπήρχε ικανός πληθυσμός Δάκου ο οποίος είχε διαφύγει της δακοκτονίας!
Υπολείμματα και… ανθεκτικότητα!
Η εμφάνιση υψηλών δακοπληθυσμών σχεδόν σε όλη φετινή περίοδο, στην πράξη θορύβησε τους παραγώγους οι όποιοι προχώρησαν σε εκτεταμένους ψεκασμούς; κάλυψης με ισχυρά εντομοκτόνα σε ορισμένες περιοχές. Έτσι, δεν είναι αφύσικη η εμφάνιση υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων σε ελαιόλαδα διάφορων περιοχών.
Το πρόβλημα, οπωσδήποτε, πρέπει να διερευνηθεί πλήρως από την πολιτεία η δεν πρεπει να αρκείται απλά στην έκδοση Υπουργικών αποφάσεων για απαγόρευση κάποιων φυτοφαρμάκων αλλά και στον έλεγχο της εφαρμογής τους στην πράξη.
Παράλληλα τα φάρμακα που ήδη χρησιμοποιήθηκαν στην κρατική δακοκτονία στην Κρήτη επί δυο χρόνια, πρόκειται, μάλλον σίγουρα, να χρησιμοποιηθούν και την ερχόμενη χρόνια! Κι αυτό γιατί, ενώ προμηθευτήκαν για την φετινή χρονιά, λογω της παράδοσης τους στην λήξη της δακοκτονίας, ασφαλώς θα χρησιμοποιηθούν του χρόνου για τρίτη συνεχόμενη χρονιά!
Επομένως το ζήτημα της ανάπτυξης ανθεκτικότητας του Δάκου, που προβάλλεται από πολλούς επιστήμονες και από το ίδιο το ΥπΑΑΤ, πρεπει να εξεταστεί σε βάθος με την πρέπουσα σοβαρότητα και την λήψη επί τέλους των καταλλήλων μέτρων. Και ένα από αυτά θα πρέπει να είναι η πλήρης περιφερειοποίηση (επιστημονική, διοικητική και οικονομική) του συστήματος της δακοκτονίας, την οποία ζητά χρόνια ο ΣΕΔΗΚ και άλλοι φορείς. Έτσι, η προμήθεια μικρότερων ποσοτήτων και άρα χαμηλότερου προϋπολογισμού, φαρμάκων δεν θα απαιτεί τους χρονοβόρους διεθνείς κανονισμούς ενώ παράλληλα θα επιτρέπει την αξιοποίηση των επιστημονικού δυναμικού αλλά και την αμεσότητα του ενδιαφέροντος των Περιφερειών.
Και δεν πρεπει να μας διαφεύγει ότι του χρόνου οπότε η σοδειά φυσιολογικά θα είναι μειωμένη και οι δάκοι που θα διαχειμάσουν άφθονοι, ο κίνδυνος δακοπροσβολών θα είναι πολύ αυξημένος!

Ελλειμματικό φέτος το ισοζύγιο ελαιολάδου στην Ε.Ε.

■ Πρόβλεψη για μειωμένη κατανάλωση στις Κοινοτικές χώρες και σταθερή στις μη Κοινοτικές
Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που εκδόθηκε στις 28 Νοεμβρίου, επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις για την μειωμένη παραγωγή ελαιολάδου της τρέχουσα περιόδου, τόσο στις χώρες της Κοινότητας όσο και σε τρίτες χώρες.
Μεταξύ των χώρων που παρουσιάζουν αυξημένη φέτος παραγωγή μοναδική στην ΕΕ είναι Ελλάδα με 350.000 τόνους και αύξηση +51% σε σχέση με πέρυσι, ενώ εκτός ΕΕ αυξημένη παραγωγή έχουν η Τουρκία με 275.000 τόνους και αύξηση +17% και η Συρία με παραγωγή 134.000 τόνους και ποσοστό αύξησης +27%
Αντίθετα μεταξύ των χωρών με μειωμένη παραγωγή κυριότερες Κοινοτικές είναι η Ισπανία με πτώση 48% , η Πορτογαλία με πτώση 39% και κυριότερες εξωκοινοτικές το Μαρόκο με πτώση 22% και η Τυνησία με πτώση 25%
Γενικά το ισοζύγιο στις Μεσογειακές χώρες δείχνει μείωση της τρέχουσας παραγωγής κατά 700.000 τόνους περίπου η οποία δεν θα μπορέσει να καλυφθεί από την αντίστοιχη αύξηση
Μειώνεται η κατανάλωση στην ΕΕ
Όσον αφορά την πιθανή εξέλιξη της κατανάλωσης η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι στο Κοινοτικό περιβάλλον θα σημειωθεί πτώση της τάξεως των 140.000 τόνων με μείωση στους 1.412 000 τόνους από τους 1.551 τόνους,
Αντίθετε, η κατανάλωση σε εκτός Κοινότητας χώρες αναμένεται να παραμείνει σταθερή στα ίδια επίπεδα της προηγούμενης σεζόν στους 1.640 τόνοι.

Τιμές: Έφτασαν στα 5,20€ στην Κρήτη

■ Προσδοκίες παραγωγών και… αγωνίες αγοραστών!
Η συνεχώς επιβεβαιωνόμενη από τα στοιχεία μείωση της φετινής ελαιοπαραγωγής σε διεθνές επίπεδο πυροδοτεί αλλεπάλληλες συνεχείς των τιμών, ενώ παράλληλα αναστατώνει και το γενικότερα κλίμα της αγοράς σε όλες τις χώρες.
Έτσι, γενική είναι η διαπίστωση της προσδοκίας των παραγωγών για μεγαλύτερες τιμες ενώ αρκετοι απο αυτους οποίους ρωτούν «αν θα ανέβουν και άλλο». Διάχυτες όμως είναι και οι αγωνίες των αγοραστών οι οποίες εκδηλώνονται με νόμιμες η και παράτυπες αλλαγές!
Ετσι, στην Ελλάδα, στην κλιμάκωση των τιμών ανάλογα με την ποιότητα, αρχίζουν να συνεκτιμώνται εκτός της οξύτητας και οι πολυφαινόλες, τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων, η παλαιότητα κ.α..
Έτσι, η καθιερωμένη ως βάση τιμών οξύτητα των 0,3ο και η μείωση της, ανά 3 λεπτά € για κάθε επί πλέον γραμμή (0,1ο) οξύτητας, φαίνεται να καταργείται η και να αλλάζει κατά ελαιοτριβείο και αγοραστή.
Παραλληλα οι αμοιβές των ελαιοτριβειων (δικαιωμα) αθορυβα αυξηθηκαν σε αρκετα ελαιοτριβεία κατά 1% και εφτασαν μαζι με την δακοκτονία κλπ στα 13,5%
Οι τιμές κατά χώρες
Σύμφωνα με το Δελτιο τιμών του ΣΕΔΗΚ της 13-12-22 (www.sedik.gr ) οι μέγιστες και ελάχιστες τιμές παραγωγού κατά χώρα διαμορφώνονται ως έξης (Πιν.1)
Στην Ελλάδα οι τιμές για το έξτρα κυμαίνονται ως έξης:
-Στην Κρήτη από 5,20 – 4,70 €/κ με τις μέγιστες να επιτυγχάνονται στις πωλήσεις με διαγωνισμούς που διενεργούνται από Συν/σμους κυρίως στην Ανατολική Κρήτη. Ο Α.Σ. Κριτσας πέτυχε 5,20€/κ, ο Α.Σ. Εμπάρου πέτυχε 4,96€/κ και ο Α.Σ. Ζακρου 5,02€/κ
– Στην Πελοπόννησο κυμαίνονται από 5,10-4,90 €/κ και στα Νησιά από 5,20-4,70€/κ
Στην Ισπανία, ενώ οι μέγιστες τιμές του έξτρα έδειξαν κάποια κάμψη πέφτοντας από τα 7€/κ στα 5,85€/κ, οι μέσες αυξηθήκαν στα 5,41 και οι ελάχιστες στα 5,13€/κ
Στην Ιταλία οι τιμές του έξτρα, με μικρές αλλά συνεχείς αυξήσεις, έφτασαν και διατηρούνται στα 7,50€/κ (Ragusa) και η μέση τιμή χώρας στα 6,03€/κ
Στην Τυνησία επίσης οι τιμές παραγώγου του έξτρα έφτασαν στα 4,83€/κ και του Λαμπαντε ( οξ. >2ο ) στα 4,55€/κ

Οριστικοποιείται η “θυσία” της ελαιοκαλλιέργειας με τη νέα ΚΑΠ!

■ Ακατανόητη η περικοπή των ενισχύσεών της, υπέρ άγνωστων σκοπιμοτήτων.
Σύμφωνα με πολλούς ελαιοπαραγωγούς, είναι λάθος των πολιτικών να εκλαμβάνουν τη σιωπή τους για την ΚΑΠ, ως συναίνεση!

Τελικά το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) 2023 -2027 που υπέβαλε η χώρα μας εγκρίθηκε στις 21 Νοεμβρίου από την ΕΕ και διάφοροι παράγοντες περιέρχονται την χώρα ανακοινώνοντας διθυραμβικά την σημαντική επιτυχία!
Ωστόσο, το μακροσκελές και αρκετά περίπλοκο κείμενο του σχεδίου αυτού με τις 1.105 σελίδες του,    παρά τις αρχικές διακηρύξεις, τελικά, είναι υπερβολικά περίπλοκο και δυσνόητο όχι μόνο για την πλειονότητα των παραγωγών και παραγόντων αλλά και τους ίδιους τους συντάκτες του. Επομένως μια απλούστερη και σαφέστερη έκδοση του εξειδικευμένη κατά καλλιέργεια, είναι απολύτως αναγκαία!
Ωστόσο το σχέδιο αυτό ενώ δεν φαίνεται να βρίσκει καθόλου σύμφωνες αρκετές ομάδες αγροτών, για τους ελαιοπαραγωγούς δυστυχώς αποτελεί σαφές μήνυμα εγκατάλειψης της καλλιέργειας.
Φαίνεται ότι, τα επανειλημμένα υπομνήματα που υπέβαλε ο ΣΕΔΗΚ προς ΥπΑΑΤ, Βουλευτές και άλλους αρμόδιους φορείς (αρ.71/14-4-2021, 133/16-12-2021, 23/16-6-2022) δυστυχώς, όχι μονό δεν λήφθηκαν υπόψη, αλλά ούτε καν απαντήθηκαν.
Έτσι, τελικά, η Ελαιοκαλλιέργεια, ενώ απασχολεί 233.000 γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες αποτελούν το 38,5%, δηλαδή την πλειοψηφία των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της χώρας (βλ. Πιν.1) με το νέο εθνικό στρατηγικό σχέδιο απολαμβάνει μόλις το 19,7% των άμεσων ενισχύσεων, υφιστάμενη συνολικά απώλειες, μονό από τις άμεσες ενισχύσεις, 168,12 εκατ € ανά έτος.
Επομένως είναι φανερό ότι η ελαιοκαλλιέργεια, για λόγους ακατανόητους που δεν έχουν εξηγηθεί μέχρι σήμερα, τελικά φαίνεται να θυσιάζεται  κυριολεκτικά υπέρ άλλων  ατελέσφορων  και ακατανόητων, επιστημονικά και πολιτικά, σκοπιμοτήτων.
Και βέβαια, ενώ αυτά συμβαίνουν, από την πλευρά των Ελαιοπαραγωγών σοβαρές αντιδράσεις δεν φαίνεται να υπάρχουν και αυτό, ως φαίνεται, εκλαμβάνεται ως συναίνεσή τους για τα τεκταινόμενα στην νέα ΚΑΠ. Ωστόσο, σύμφωνα με πολλούς ελαιοπαραγωγούς είναι λάθος των πολιτικών να εκλαμβάνουν αυτή την σιωπή τους ως …. συναίνεση!

Οι άδικες, συνεχείς περικοπές των ενισχύσεων της ελιάς

■ “Κιτρινίζει” και εξαφανίζεται και το πρασίνισμα!
Μερικές από τις αλλεπάλληλες συνεχείς περικοπές που δέχεται η ελαιοκαλλιέργεια με την νέα ΚΑΠ είναι:
1. Οι άμεσες ενισχύσεις που είχαν μειωθεί με την προηγούμενη ΚΑΠ από 100 και πλέον €/στρ., σε 34,5€/στρ., με την νέα ΚΑΠ ενώ μειώθηκαν αρχικά στα 29€/στρ. (Πιν.2) σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις του ΥπΑΑΤ (Αγροέκφραση 10-12-22) περικόπτονται περισσότερο στα 27€/στρ.!:
2. Η αναδιανεμητική  ενίσχυση στόχος της οποίας είναι η εξομάλυνση των ανισοτήτων και εκτιμάται σε μόλις 11€/στρ, αποκλείεται από τους παραγωγούς με εκτάσεις μικρότερες των 10 στρεμμάτων (Πιν.3) . Έτσι, με δεδομένο ότι ο μέσος ελαιοκομικός κλήρος στην Κρήτη, σύμφωνα με το ελαιοκομικό Μητρώο, είναι 11 στρ., στην πράξη αποκλείονται και από την αναδιανεμητική πάνω από το 70% των ελαιοπαραγωγών.
3. Το πρασίνισμα δηλαδή η ενίσχυση 30% που αποδιδόταν αυτοδίκαια στην Ελαιοκαλλιέργεια με την προηγούμενη ΚΑΠ, αφού ικανοποιούσε όλους τους όρους που σήμερα καλούνται οι άλλες καλλιέργειες να τεχνικα να τηρήσουν, τελικά με τα νέα ακατανόητα οικολογικά σχήματα «κιτρινίζει» και εξαφανίζεται.
3. Οι κάτω των 250€ ενισχύσεις ανά εκμετάλλευση, που θα προκύπτουν με τις συνεχείς ετήσιες περικοπές θα περικόπτονται τελείως σε όλη της χώρα. Εξαίρεση γίνεται μόνο για τα νησιά, πλην Κρήτης και Εύβοιας που δεν εξαιρούνται. Έτσι,   χιλιάδες μικροί ελαιοπαραγωγοί όλης της χώρας, άγνωστο με ποια κριτήρια, άδικα αλλά και άστοχα, τίθενται τελικά έκτος ενισχύσεων και καταργούνται.
Και αυτό ενώ σε άλλες χώρες όπως η Πορτογαλία,  όχι μόνο δεν εξαιρούν αλλά αντίθετα ενισχύουν γεωργούς με εκτάσεις κάτω των 10 στρεμμάτων, με ενιαία  ενίσχυση 500 ευρώ/έτος.

Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ.