«Τον λυχνοστάτη ευχαριστώ μαζί και το φενέρι/ που φέγγα μου και μάθαινα γράμματα ένα σεφέρι».// «Ήσπειρα νύχτα τσι καημούς και μέρα τσι θερίζω/ και στο αλώνι του σεβντά μπαίνω και τσι λιχνίζω».// «Ως εγυρεύγα τσι χοχλιούς τη νύχτα με το λύχνο/ έτσα γυρεύγω τσι χαρές, μα μηδεμιά δε βρίχνω».// «Όλοι σε λένε μέλισσα, μα εγώ σε λέω σφήκα/ έχεις της σφήκας το κεντρί, της μέλισσας τη γλύκα»./ «Από τση Κρήτης το μπαξέ, παίρνω μαζί μου μπόλι/ για να σε κάμω ξενιθιά, ολάνθιστο περβόλι.»/ «Είναι στον κόσμο ένα φιλί που ‘ναι γεμάτο πόνο,/ όντε φιλείς και σκέφτεσαι “δε σε ξανανταμώνω!”»/ «Φτίλι στο λύχνο θα γεννώ και συ γίνου το λάδι/ σταλιά σταλιά να σε ρουφώ ν’ αποκαούμ’ ομάδι». Οι εφτά μαντινάδες που βρήκα, μια απ’ τις φορές που μπήκα, στον ιστότοπο του «Λυχνοστάτη» (Lichnostatis.gr), του μοναδικού στο είδος του Λαογραφικού Μουσείου “Πέτρας και Μαντινάδας”, (μια σε κάθε θεματική του ενότητα) που εμπνεύστηκε και ίδρυσε στην Χερσόνησο Ηρακλείου ο αξέχαστος Στειακός σπουδαίος γιατρός και κορυφαίος λαογράφος και συγγραφέας Γιώργης Μαρκάκης, που έφυγε πριν ένα χρόνο για την επουράνια Κρήτη. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι βρήκα τις ίδιες όταν είχα ξαναμπεί πριν ή ξαναμπήκα μετά. Εκατομμύρια οι μαντινάδες που πετούν όπως τις πεταλούδες στον κρητικό ουρανό…
”Πεταλούδες στον Ουρανό, οι Κρητικές Μαντινάδες”, ο τίτλος του υπέροχου ντοκιμαντέρ του “Λυχνοστάτη” (σκηνοθεσία – σενάριο τού και ποιητή γιου του Γιώργη Μαρκάκη, συνιδρυτή και συνεχιστή του έργου του, Γιάννη) που προβλήθηκε πρόσφατα στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων στο πλαίσιο του 10ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Ευλογία για μένα τόσο η παρακολούθησή του όσο και οι κουβέντες χαρμολύπης που κάναμε με τον Γιάννη πριν και μετά και για την ταινία, και για τον “Λυχνοστάτη” και προπάντων για τον πατέρα του. Μνημόσυνο γι’ αυτόν ακριβώς έναν χρόνο μετά το φευγιό του, στην πόλη μας όλα όσα είπαμε γι’ αυτόν…
Μεταξύ των πνευματικών δημιουργών που με είχαν τιμήσει με την παρουσία τους στην παρουσίαση του ποιητικού έργου μου στο Ηράκλειο (Πολύκεντρο Νεολαίας στις 17 Φλεβάρη του 2020), οποία τιμή για μένα, και ο Γιώργης Μαρκάκης «Ειλικρινά συγκινήθηκα όταν τον είδα να μπαίνει μαζί με τη γυναίκα του (μια φορά όλη κι όλη τον είχα συναντήσει) προπάντων, όμως, όταν τον άκουσα να μου λέει στο τέλος της παρουσίασης, αφού τον ευχαρίστησα για την παρουσία του, ότι θα έχανε αν δεν ερχόταν». «Πρώτη φορά/ Κοιτώντας τα χέρια σου/ Να σκάβουν το χώμα/ Είπα να σκύψω σ’ ένα λίγο ευχαριστώ/ Γι’ αυτό το πολύ που κάθε μέρα/ μου ετοιμάζεις». Το αφιερωμένο σ’ αυτόν ποίημα του γιου του, τού και διευθυντή του “Λυχνοστάτη” καταξιωμένου ποιητή και σκηνοθέτη Γιάννη Μαρκάκη, που ήταν επίσης εκεί και μου έδωσε την ποιητική του συλλογή “πολύ λίγο”, που μόλις είχε εκδοθεί απ’ τις εκδόσεις “Γκοβόστη”. Για όλους μας ετοιμάζετε, ο πατέρας σου κι εσύ, “το πολύ”, “κάθε μέρα” φίλε». Τα που είχα γράψει στις “Στάσεις” (26 Φεβρουαρίου 2020). Τα επαναλαμβάνω και σήμερα. Ωσεί παρών στ’ ώριο περβόλι, τ’ όμορφο της Κρητικής Λαϊκής παράδοσης ο πατέρας σου, Γιάννη! Καλή αντάμωση στον Λυχνοστάτη σας – μας!
Και… στα πεταχτά
«Κάθε πρωί να μην ξεχνάς, να κάνεις τον σταυρό σου,/ την Παναγία φύλακα να έχεις στο πλευρό σου», τα που μας λέει στην πρώτη σημερινή της μαντινάδα η Νεκταρία Θεοδωρογλάκη. «Όταν θωρείς τον γείτονα να τον καλημερίζεις/ κι ένα γλυκό χαμόγελο σε όλους να χαρίζεις», μας λέει στη δεύτερη. Όχι δεν στρίβει… δια του έρωτος, όπως κάνει στην τρίτη. «Το χρήμα μην το κυνηγάς, ανοιχτοχέρης να ‘σαι,/ αν έχεις την υγεία σου πρέπει να μη φοβάσαι», μας λέει. Ό,τι πολυτιμότερο πράγμα στον άνθρωπο να έχει την υγειά του, το ξέρει καλά αυτό η Νεκταρία.
«Άγραφτη αυστηρή τάξη τους κυβερνούσε, κανένας δε σήκωνε αντάρτικο κεφάλι στο σκληρό απάνω του νόμο. Κάποιος πάνω από το κεφάλι του έδινε προσταγές. Ολάκερη η πολιτεία ήταν έναν φρούριο, η κάθε ψυχή ήταν κι αυτή ένα φρούριο αιώνια πολιορκούμενο κι είχε καπετάνιο ένα Άγιο, τον Άγιο Μηνά, τον προστάτη του Μεγάλου Κάστρου». Από το βιβλίο “Αναφορά στον Γκρέκο” του Νίκου Καζαντζάκη, το απόσπασμα. Του Αγίου Μηνά, σήμερα. Κι αν τον αγαπούσε τον ψαροκαβαλάρη Άγιο ο κορυφαίος των Ελλήνων συγγραφέας. Χρόνια πολλά καλά κι ευλογημένα στους Ηρακλειώτες και στις Ηρακλειώτισσες που επιμένουν να γιορτάζουν τον Άγιο τους και να τον σέβονται.
«Άγιε Μηνά θαυματουργέ αργυροκαβαλάρη/ του Μέγα Κάστρου Αρχηγέ τση Κρήτης Αρχοντάρη!».
