Κρειτότερον εστίν ειδέναι εν μέση
τη πόλει Φακιόλιον Βασιλεύον
Τούρκων ή καλύπτραν λατινικήν.
Ρήση που αποδίδεται στον Λουκά Νοταρά Μέγα Δούκα της περιόδου 1448 – 1453
Από το 1261 έτος που οι Βυζαντινοί ανέκτησαν την Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους και εκδίωξαν τον τελευταίο Λατίνο Αυτοκράτορα Βαλδουίνο Β’, έως και το 1453, έτος που οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέκτησαν την πόλη την Αγία, την πόλη που την θαύμασαν οι Αιώνες, την θρυλική Κωνσταντινούπολη, πέρασαν 192 χρόνια. Σ’ αυτά τα χρόνια, το κυρίαρχο ζήτημα της Εξωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου, ήταν η επανένωση των Εκκλησιών.
Οι εκάστοτε Αυτοκράτορες του Βυζαντίου, καθώς ο τούρκικος κλοιός συνεχώς στένευε, ζητούσαν απεγνωσμένα τη Δυτική στρατιωτική βοήθεια ενάντια στους Τούρκους, ενώ οι πνευματικοί Ταγοί της Δύσης, δηλαδή ο Πάπας και οι Καρδινάλιοί του ναι μεν επιζητούσαν και εκείνοι την επανένωση των Εκκλησιών, με απαράβατο όμως όρο την ολοκληρωτική υποταγή της Κωνσταντινούπολης στην Ρώμη.
Οι περισσότεροι Βυζαντινοί παρέμεναν αφοσιωμένοι στις ορθόδοξες πεποιθήσεις τους και ζητούσαν υποστήριξη και όχι υποταγή, όπως ήθελαν οι Υπερόπτες και Υπερφίαλοι Λατίνοι. Για τους Βυζαντινούς οποιαδήποτε αλλαγή στη φρασεολογία του πιστεύω εθεωρείτο κατακριτέα και απορριπτέα, το δε πρωτείο του Πάπα ερχόταν σε αντίθεση με την αρχή της πενταρχίας, που αναγνώριζε την κυριαρχία των πέντε Πατριαρχών. Υπήρχαν βέβαια και άλλες διαφορές, όμως η πρωτοκαθεδρία του Πάπα και το Filioque, ήσαν τα κυριότερα ανυπέρβλητα εμπόδια.
Υπήρχε όμως και κάτι άλλο, που δεν μπορούσαν οι ορθόδοξοι να ξεπεράσουν, να λησμονήσουν, να συγχωρήσουν.
Ήταν νωπές ακόμα οι μνήμες της λεηλασίας των Σταυροφόρων το 1204 όταν κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη. Οι ορθόδοξοι ένιωθαν βαθιά προσβεβλημένοι και ταπεινωμένοι, όταν οι εκλεκτοί του Πάπα είχαν λεηλατήσει, βρομίσει, τις εκκλησιές και τα μοναστήρια τους, είχαν βεβηλώσει το κόσμημα ολοκλήρου της Χριστιανοσύνης την Αγία Σοφία, είχαν πετάξει στους Υπονόμους τα Άγια Λείψανα, είχαν σπάσει τις Άγιες εικόνες και είχαν κατακλέψει την Κωνσταντινούπολη. Θεωρούσαν λοιπόν τους Λατίνους χειρότερους από τους Τούρκους, και τον Πάπα, τρισχυρότερο από τον Σουλτάνο.
Με νωπές λοιπόν τις απαίσιες μνήμες των Σταυροφόρων της Δ’ Σταυροφορίας και τις παράλογες αξιώσεις – απαιτήσεις του Πάπα περί Καθολικής Υποταγής της Ορθοδοξίας, δημιουργήθηκε ένα τρομερό ανθενωτικό κίνημα που εξαπλώθηκε σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού, που θεωρούσε αποκρουστική και γιατί όχι και αιρετική την ιδέα της επανένωσης των Εκκλησιών.
Έτσι όλες οι προσπάθειες που έγιναν για την Ένωση των Εκκλησιών, ναυάγησαν γιατί αντιστάθηκε ο λαός, ο ανθενωτικός λαός της Κωνσταντινουπόλεως. Κι ενώ τα Σουλτανικά στρατεύματα έσφιγγαν σαν τανάλια την άλλοτε κραταιά Βασιλεύουσα ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Η’ Παλαιολόγος, έκανε μια τελευταία προσπάθεια στη Σύνοδο Φεράρρας – Φλωρεντίας. Εκεί έγινε το μέγα ατόπημα. Ο Πατριάρχης Ιωσήφ Β’ πληροφορήθηκε ότι έπρεπε να προσκυνήσει και να φιλήσει τα… ιερά πόδια του Ποντίφικα. Πράγμα που φυσικά δεν δέχτηκε να κάνει. Σε κείνη τη Σύνοδο, πάντες οι εκπρόσωποι της Νέας Ρώμης υπέγραψαν την Ένωση πλην του επισκόπου της Εφέσου Μάρκου Ευγενικού και ενός άλλου Επισκόπου. Όμως πάλι ο λαός της Κων/λεως αντέδρασε και ματαίωσε την συμφωνία.
Τότε εκφράστηκε δια στόματος Λουκά Νοταρά, Δούκα και Συμβουλάτουρα του Αυτοκράτορα:
«Κάλλιο σαρίκι τούρκικο παρά τιάρα παπική».
Αγαπητέ συμπατριώτη,με την σημερινή συμπεριφορά της Τουρκίας αναρωτιέμαι για το νόημα του κειμένου σας;;
Αξιότιμε κύριε,κάπως έτσι έχουν ιστορικά τα πράγματα.Το συμπέρασμα; Από διορατικότητα και διπλωματική ευελιξία σκίσαμε εκείνη την περίοδο.Τούτων δοθέντων “αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα”…..Με εκτίμηση
Καλό είναι να αποφεύγεται η παρανόηση όσων διαβάζουμε. Ο κ. Κουρουτάκης περιέγραψε με συντομία αλλά και ακρίβεια τα γεγονότα. Το να ερμηνεύουμε όμως κάποια από αυτά με δεδομένα σημερινά οδηγεί σε εσφαλμένες κρίσεις. Ο Λουκάς Νοταράς (με αξίωμα αντίστοιχο του σημερινού πρωθυπουργού) υπαινίχθηκε με τη μνημονευόμενη ρήση του το προφανές: αφού δεν είχαν αποτέλεσμα οι προσπάθειες για βοήθεια από τους Δυτικούς λόγω των αξιώσεων που πρόβαλλαν (και που αν γίνονταν δεκτές θα ακολουθούσαν οι σχετικές υπογραφές με τα παρεπόμενα αποτελέσματα), ήταν προτιμότερο να έχουμε απέναντί μας τους Τούρκους που ξέρουμε πως είναι ΕΧΘΡΟΙ και όχι τους Δυτικούς που, αν και εμφανίζονταν ως φίλοι και σωτήρες, στην πραγματικότητα ήταν και αυτοί ΕΧΘΡΟΙ. Θυμίζω αυτό που είχε πει ο Κολοκοτρώνης, ότι ο βασιλιάς μας (Κ. Παλαιολόγος) δεν είχε υπογράψει συνθήκη με τον κατακτητή, επομένως είχαμε το αναφαίρετο δικαίωμα να επαναστατήσουμε όταν μας παρουσιαζόταν ευκαιρία. Θυμίζω και κάτι ακόμη, από τον Ελύτη: «Έφτασαν ντυμένοι “φίλοι” αμέτρητες φορές οι εχθροί μου τα παμπάλαια δώρα προσφέροντας. Και τα δώρα τους άλλα δεν ήτανε παρά μόνο σίδερο και φωτιά».
Οχι οτι ο σουλτανος προκειμενου να μην υποστει μια συμαχια ανατολικης και δυτικης εκκλησιας ( κατι που οι αναγκες θα το επιτασσαν δεδομενης της οθωμανικης απειλης προς την δυση) εταξε προνομια στο κληρο των ελληνορθοδοξων με σκοπο να αυξηθει το χασμα ανατολης δυσης. Ξερουμε και ποια ηταν η κατασταση των ελληνορθοδοξων κατα την οθωμανικη κατοχη. Ετσι και οι ελληνορθοδοξοι βρισκονταν σε προνομιακη ανοτερη ταξικα θεση απο τα υπολοιπα εθνοτικα φυλλα της περιοχης σλαβοι κτλ. Αυτοι οι “γραμματιζουμενοι” καλαμαραδες που λεν κ οι κυπριοι απο φοροεισπρακτορες, κληρικοι με προνομια που καθοροζαν και οργανωναν το λαο. Για αυτο κανενα απο ολα τα υπολοιπα φυλα της περιοχης δεν συμπαθουσε τους ελληνες καταπιεστες του