Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ωσάν αυτή που μου ΄λαχε δεν είδα
(Οδυσσέας Ελύτης,
Ο Ήλιος ο ηλιάτορας, απόσπασμα)
Μέρες πριν, ένα πανό, σε ρόλο ντελάλη, τοποθετημένο σε ένα εμφανές σημείο, στη μικρή πλατεία δυτικά του παλιού Μικρασιατικού οικισμού της Κάτω Σούδας με την επιγραφή «Καλώς ήλθατε στην αναβίωση της γειτονιάς μας» καλωσόριζε εκ των προτέρων και ταυτόχρονα προσκαλούσε γείτονες, φίλους και γνωστούς στη σημερινή οδό Κανάρη να συμμετέχουν το βράδυ της Παρασκευής, στις 19-08-2022 στην «αναβίωση της γειτονιάς».
ΤΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ
Εγχείρημα δύσκολο και απαιτητικό, καθώς από τότε που η γειτονιά έσφυζε από ζωή έχουν περάσει χρόνια, οι άνθρωποι σκορπίστηκαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, οι πρωταγωνιστές των χρόνων εκείνων μετοίκησαν στη γειτονιά των αγγέλων και οι συνθήκες ζωής έχουν αλλάξει μαζί με τον τόπο που δυστυχώς αφέθηκε και εκείνος στη φθορά του χρόνου.
Ωστόσο βρεθήκαμε όλοι εκεί με οδηγό τη συλλογική μας μνήμη για τον τόπο που μεγαλώσαμε κουβαλώντας πολύτιμα βιώματα ο καθένας από την πλευρά του, άλλοι ως γείτονες, άλλοι ως συμμαθητές και άλλοι ως φίλοι και συγχωριανοί.
Βρεθήκαμε εκεί … και ας γνωρίζαμε καλά ότι η βίωση κομματιών της ζωής μας κάτω από τις ιδιαίτερες συνθήκες που τα συνθέτουν, απέχει πολύ από την αναβίωση με το κίνδυνο της απογοήτευσης να ελλοχεύει, αφού τίποτα δεν είναι, όπως παλιά.
Είναι βλέπετε η ανάγκη στην εποχή της αποξένωσης που διανύουμε να μοιραστούμε και πάλι στιγμές της ζωής μας σε ένα ανθρώπινο πλαίσιο που μας έλειψε, καθώς και η διάθεση να ζήσουμε την ξεγνοιασιά των χρόνων εκείνων των παιδικών μας αναμνήσεων τόσο ισχυρές, που επισκίασαν κάθε άλλη σκέψη και ας έλειπε η αναγκαία συνθήκη της νιότης μας που έκανε εκείνα τα χρόνια μοναδικά και τόσο ανέμελα.
ΑΞΙΖΕ ΤΟΝ ΚΟΠΟ
Και όμως άξιζε τον κόπο, τούτη η αναβίωση της γειτονιάς, έστω και για ένα μόνο βράδυ με τις διηγήσεις και τα ενθυμήματα που ξεπηδούσαν νοσταλγικά καθώς άνοιγαν με τη σειρά ένα- ένα τα συρτάρια των αναμνήσεων να το διαφεντεύουν. Ένα βράδυ ως μήνυμα τρόπου ζωής με τη σκέψη ότι η ευτυχία βρίσκεται στα απλά πράγματα της ανθρώπινης επικοινωνίας. Όπως τότε που οι άνθρωποι τούτης της γειτονιάς, παρά το δυσβάσταχτο φορτίο της προσφυγιάς και τις δυσκολίες που βίωναν στη νέα πατρίδα έβλεπαν τη ζωή με αισιοδοξία ομορφαίνοντας τη σκληρή πραγματικότητα της καθημερινότητάς τους με αμανέδες και μικρασιατικούς σκοπούς. Όπως τότε που οι άνθρωποι χωρίς ουσιαστική αιτία και αφορμή λικνιζόταν στους ήχους του ζεϊμπέκικου, όπου υπήρχε χωράφι ,αλλά και στις λιτές ταβέρνες και τα υποτυπώδη καφενεία της εποχής. Όπως τότε που ο τόπος ολόγυρα μύριζε ασβέστη, γιασεμιά, άρωμα φρέζας , γαρύφαλλου και βασιλικού, με τους γκαζοντενεκέδες ανάμεσα στα δίχτυα να στολίζουν τις αυλές στη σκιά της μουριάς και της κληματαριάς.
Με τούτες τις μνήμες που απόδρασαν από την καραντίνα του χρόνου στήθηκε και το μεγάλο γλέντι που ακολούθησε… σαν άλλοτε με άρωμα Μικράς Ασίας και Κρήτης με ιδιαίτερο ύφος και ήθος, όπως αυτό πηγάζει από το συνταίριασμα των δύο πολιτισμών στην πορεία του χρόνου. Και κράτησε τούτο το γλέντι μέχρι πρωίας με τους αμανέδες, τα συρτά, τους μπάλους , τα τσιφτετέλια και τα ζεϊμπέκικα να έχουν την τιμητική τους.
ΟΙ ΩΣΕΙ ΠΑΡΟΝΤΕΣ ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Ωσεί παρόντες σε τούτη τη μάζωξη και οι μεγάλοι απόντες, οι προσφιλείς της γειτονιάς νεκροί με τις φωτογραφίες κάποιων από αυτών να προβάλλουν μπροστά μας με τη βοήθεια της τεχνολογίας, θυμίζοντας τους αξεπέραστους για την περίπτωση στίχους του Τάσου Λειβαδίτη:
«…Κοίταξε πως ρήμαξε η γειτονιά μας αγαπημένη μου.
Ο άνεμος μπαινοβγαίνει μες τις χαραμάδες των σπιτιών.
Πού πήγαν τόσοι γειτόνοι μας χωρίς να μας χαιρετίσουν
αφήνοντας μισοασβεστωμένο το πεζούλι τους
το χαμόγελό τους μισοτελειωμένο…»
Ωστόσο καμιά σκέψη μελαγχολίας δεν χωρούσε σε τούτη την όμορφη βραδιά με τη Μυρτώ να καμαρώνει μπροστά στη τούρτα των γενεθλίων της που γιορτάσαμε όλοι μαζί σε μια κίνηση ιδιαίτερου συμβολισμού. Θωριά ελπίδας και τα τρυφερά βλαστάρια του μουσικοχορευτικού ομίλου « Αροδαμός »,( όνομα και πράγμα, αφού αροδαμός σημαίνει νιόφερτος βλαστός), που θαυμάσαμε και χειροκροτήσαμε για τις εξαιρετικές χορευτικές τους ικανότητες, αλλά και ο μικρός μόλις τριών χρονών Ανδρέας, γέννημα και θρέμμα της Κάτω Σούδας, που μας τρέλανε με τα σκέρτσα και τα καμώματά του.
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ
Ένα ιδιαίτερο βράδυ λοιπόν, με βαθιές προεκτάσεις μέσα στην απλότητά του που όλοι είχαμε ανάγκη το ανθρώπινο άρωμά του!
Να είναι καλά η Άννα, η δική μας Άννα, η Άννα της οδού Κανάρη, η Άννα της γειτονιάς μας, που επιμένει από το 2005 με τις προστρεχούσες γειτόνισσές της( αλήθεια τι σπουδαία λέξη και αυτή…) στην αναβίωση αυτής της δράσης με τη βοήθεια υλική και ηθική πολλών ανθρώπων που πίστεψαν σε αυτή την ιδέα. Να είναι καλά η Άννα που μας ανοίγει το δρόμο, με το δικό της τρόπο για την αναγκαιότητα της ενδυνάμωσης του ρόλου της γειτονιάς σήμερα, ως αντίληψη ζωής που μπορεί να δώσει απαντήσεις σε πολλά ζητήματα που έχουν προκύψει από την αποξένωση των ανθρώπων.
Να είναι καλά η Άννα που μας θυμίζει κάθε χρόνο, με την αναβίωση της γειτονιάς της, πόσο αναγκαίο είναι να επαναφέρουμε αξίες και ιδανικά που ξεχάσαμε που αναμφίβολα ενισχύουν τους κοινωνικούς δεσμούς, αναζωογονούν τη δημιουργικότητά μας και προσδίδουν αληθινό ενδιαφέρον στη ζωή: Τη δική μας ζωή!
Και ποιος ξέρει, ίσως ενέργειες των πολιτών σαν αυτές να μπορούν να συντελέσουν στο ξαναζωντάνεμα της γειτονιάς, της κάθε γειτονιάς της Ελλάδας της κρίσης που αργοπεθαίνει με το κράτος και την αυτοδιοίκηση να μην αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους στο βαθμό που τους ανήκουν. Τη γειτονιά ως καταφύγιο αγάπης, πραγματικής φιλίας, αλληλεγγύης, αποδοχής της διαφορετικότητας, αλλά και τη γειτονιά ως κύτταρο δημιουργίας με τις απαραίτητες δομές στήριξης των πολιτών, ως απάντηση στην οικονομική κρίση που έχει ως αποτέλεσμα να φωλιάζει διαρκής ανασφάλεια και φόβος στις ψυχές των κατοίκων της.
Αυτή τη γειτονιά ονειρεύεται η Άννα και κάθε Άννα των φτωχογειτονιών της πατρίδας μας, αυτή την εικόνα της γειτονιάς, έστω και για ένα βράδυ… Και ας είναι σκληρή η όψη της κοινωνικής εγκατάλειψης που παρουσιάζει η οδός Κανάρη την επόμενη μέρα, η οδός Κανάρη σε μια δεύτερη ανάγνωση για όσους γνωρίζουν και βιώνουν την καθημερινότητά της!
*Η Μαρία Μαράκη είναι φιλόλογος
