Ανακαλύφθηκαν τα παλαιότερα δείγματα κολυμβητικών μεδουσών, οι οποίες ζούσαν στους ωκεανούς της Γης πριν από 505 εκατομμύρια χρόνια, ψηλά στα Βραχώδη Όρη του Καναδά. Οι ερευνητές βρήκαν 182 απολιθώματα εγκλωβισμένα μέσα στα πετρώματα της φημισμένης περιοχής απολιθωμάτων Burgess Shale.
Τα απολιθώματα ανήκουν σε ένα άγνωστο μέχρι σήμερα είδος μέδουσας, που ονομάζεται Burgessomedusa phasmiformis, το οποίο δείχνει πόσο εξελιγμένα ήταν ήδη αυτά τα πλάσματα πριν από εκατομμύρια χρόνια.
Τα εξαιρετικά καλά διατηρημένα απολιθώματα αποτελούν ένα αξιοσημείωτο εύρημα, δεδομένου ότι τα ζώα με μαλακό σώμα αποτελούνται κατά 95% από νερό. Οι μέδουσες έχουν μήκος περίπου 20 εκατοστά (8 ίντσες).
Μια μελέτη που περιγράφει λεπτομερώς τα ευρήματα δημοσιεύθηκε την Τρίτη 1 Αυγούστου στο περιοδικό Proceedings of the Royal Society B.
Οι μέδουσες ανήκουν στην κατηγορία medusozoans, ή ζώα με σώμα σε σχήμα ομπρέλας και πλοκάμια με κεντρί, όπως η μυθική Μέδουσα με τα μαλλιά φιδιού. Τα medusozoans, τα κοράλλια και οι θαλάσσιες ανεμώνες υπάγονται σε μια μεγαλύτερη ομάδα που ονομάζεται Cnidaria, μια από τις παλαιότερες ομάδες ζώων που υπάρχουν στον πλανήτη.
Τα Cnidaria μπορούν να έχουν διαφορετικές μορφές σώματος στο πλαίσιο του κύκλου ζωής τους, συμπεριλαμβανομένου του πολύποδα, ο οποίος έχει σχήμα βάζου και είναι συνήθως προσκολλημένος σε κάτι όπως ο βυθός.
Τα medusozoans πήραν το όνομά τους από μια μορφή που ονομάζεται «medusa», η οποία είναι ένα σώμα σε σχήμα καμπάνας ή πιατάκι. Τα medusozoans ξεκινούν ως πολύποδες και είναι ικανά να πάρουν μορφή μέδουσας μέσα στον κύκλο ζωής τους, και μερικά να κολυμπούν ελεύθερα. Στα medusozoans περιλαμβάνονται οι σύγχρονες μέδουσες, τα υδροειδή και οι αληθινές μέδουσες.
Το πλήθος των απολιθωμάτων Burgessomedusa phasmiformis στην περιοχή έδειξε ότι οι μεγάλες, κολυμβητικές μέδουσες σε σχήμα καμπάνας εξελίχθηκαν πριν από περισσότερα από 500 εκατομμύρια χρόνια.
«Αν και οι μέδουσες και οι συγγενείς τους θεωρούνται ότι είναι μία από τις πρώτες ομάδες ζώων που έχουν εξελιχθεί, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν στο αρχείο απολιθωμάτων της Κάμβριας (Πρωτογενούς) Περιόδου. Αυτή η ανακάλυψη δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι κολυμπούσαν εκείνη την εποχή», δήλωσε σε ανακοίνωσή του ο συν-συγγραφέας της μελέτης Joe Moysiuk, υποψήφιος διδάκτορας οικολογίας και εξελικτικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Ο ίδιος εργάζεται στο Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο.
Θησαυρός σπάνιων απολιθωμάτων
Όπως αναμεταδίδει η ΕΡΤ, ενώ έχουν βρεθεί απολιθωμένοι πολύποδες που χρονολογούνται πριν από 560 εκατομμύρια χρόνια, ήταν πιο δύσκολο για τους ερευνητές να εντοπίσουν την προέλευση των μεδουσών που κολυμπούν ελεύθερα.
Πολλά από τα απολιθώματα συλλέχθηκαν αρχικά στο Burgess Shale κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990 κατά τη διάρκεια ανασκαφών που διεξήχθησαν υπό τον Desmond Collins, πρώην επιμελητή παλαιοντολογίας ασπόνδυλων στο Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο.
Χρειάστηκε όμως χρόνος για να ταξινομηθούν και να μελετηθούν όλα τα μεμονωμένα δείγματα.
Το Burgess Shale (σχιστόλιθος) ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1909 από τον Charles D. Walcott, γραμματέα του Ινστιτούτου Smithsonian στην Ουάσινγκτον. Η περιοχή ηλικίας 508 εκατομμυρίων ετών είναι ένα χρυσωρυχείο καλά διατηρημένων απολιθωμάτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των μαλακών ζώων.
Εκτός από τη διατήρηση των οστών, η περιοχή περιλαμβάνει απίστευτα λεπτομερή αποτυπώματα και περιγράμματα των μαλακών ιστών και της εσωτερικής ανατομίας των πιο λεπτών θαλάσσιων πλασμάτων, κάτι που είναι σπάνιο στα απολιθώματα.
Η περιοχή είναι τόσο καλά διατηρημένη επειδή μια υποβρύχια χιονοστιβάδα από λεπτή λάσπη και χώμα παγίδευσε γρήγορα μια μεγάλη ομάδα ζώων, αναδεικνύοντας την ποικιλομορφία της ζωής που ζούσε στους ωκεανούς της Γης εκείνη την εποχή. Αυτά τα δείγματα περιλαμβάνουν πλάσματα που έχουν πλέον εξαφανιστεί και δεν έχουν καμία σχέση με τις σημερινές μορφές ζωής στη Γη. Τα ζώα ουσιαστικά τοποθετήθηκαν ανάμεσα σε στρώματα λάσπης που απολιθώθηκαν με την πάροδο του χρόνου.
Θηρευτές με μαλακό σώμα
Τα περίπλοκα απολιθώματα Burgessomedusa phasmiformis εκτίθενται τώρα στο Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο, ως μέρος της συλλογής Burgess Shale.
Όσο περισσότερο μελετούν οι ερευνητές τα απολιθώματα από το Burgess Shale, τόσο πιο πολύπλοκη γίνεται η αρχαία τροφική αλυσίδα. Αρχικά, οι επιστήμονες πίστευαν ότι τα μεγάλα αρθρόποδα που κολυμπούν, όπως το Anomalocaris που βλέπουμε σε ένα από τα ίδια απολιθώματα βράχων που συντηρούν την Burgessomedusa, ήταν τα κύρια αρπακτικά.
Όμως η Burgessomedusa, με τα 90 πλοκάμια της που έμοιαζαν με δάχτυλα και μπορούσαν να αρπάξουν τη λεία της, μπορεί να ήταν επίσης ένας τρομερός θαλάσσιος θηρευτής.
«Η εύρεση τέτοιων απίστευτα λεπτών ζώων που διατηρούνται σε στρώματα βράχων στην κορυφή αυτών των βουνών είναι μια τέτοια (θαυμαστή) ανακάλυψη. Η Burgessomedusa προσθέτει στην πολυπλοκότητα των τροφικών πλεγμάτων της Κάμβριας Περιόδου, και όπως και η Anomalocaris που ζούσε στο ίδιο περιβάλλον, αυτές οι μέδουσες ήταν αποτελεσματικοί κολυμβητικοί θηρευτές», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης δρ. Jean-Bernard Caron, επιμελητής ασπόνδυλων παλαιοντολογίας Richard Ivey του Βασιλικού Μουσείου του Οντάριο, σε δήλωσή του. «Αυτό προσθέτει άλλη μια αξιοσημείωτη γενεαλογία ζώων που έχει διατηρήσει το Burgess Shale, καταγράφοντας την εξέλιξη της ζωής στη Γη».
