Στην πρώτη εντύπωση, μοιάζει ήρεμη δύναμη. Σε δευτερόλεπτα όμως μπορεί να γίνει χείμαρρος. Ο Γρηγόρης Βαλτινός έχει μια χαρακτηριστική παραστατικότητα στον λόγο του, που νιώθεις πως μιλά όχι με λέξεις, αλλά με τα χέρια και τα μάτια. Τον συνάντησα στο ιστορικό καφέ “ΚΗΠΟΣ”, λίγο πριν τη μουσική βραδιά “ό,τι αγαπώ θα ζει για πάντα”, και συζητήσαμε για το… μικρόβιο της ηθοποιίας, τις δεκάδες “ζωές” που κουβαλά μέσα του ο ηθοποιός, και πολλά πολλά ακόμα.
Πότε νιώσατε ότι έχετε το… μικρόβιο της ηθοποιίας;
«Πάντα είχα το ένστικτο. Από παιδί. Αν το σκεφτείς, όλα τα παιχνίδια είναι λίγο θεατρικά. Αρχικά είναι ένστικτο, δεν μπορείς να συνειδητοποιήσεις καν τι είναι αυτή η τέχνη, το μέγεθός της. Μετά, στο σχολείο, ανακατευόμουν πάντα σε σκετς, απαγγελίες». Σας ξεχώριζαν; «Ξεχώριζα εγώ. Ηθελα να συμμετέχω. Και συμμετείχα. Και τώρα που το βλέπω από απόσταση, ακόμα και αν τελικά δεν γινόμουν επαγγελματίας ηθοποιός, κάπου θα έπαιζα ερασιτεχνικά, κάπου θα τραγουδούσα…».
Είναι… ξελογιάστρα η σκηνή;
Στέκεται λίγο, χαμογελά και απαντά: «Το ξελόγιασμα της σκηνής έχει να κάνει με τον ναρκισσισμό. Το θέμα είναι αν είσαι άξιος να σε δει ή να σε ακούσει κάποιος. Τόσο το θέατρο, όσο και το τραγούδι εμπεριέχουν στοιχεία που ανέκαθεν με συγκινούσαν. Ο λόγος, η γραφή, η ποίηση, ο στίχος, η μουσική. Αυτά, και το μικρόβιο του καλλιτέχνη που λέγεται σχόλιο. Το σχόλιο είναι αυτό που κάνει και την τέχνη. Είναι η μαγική στιγμή που κάποιος, παρεμβαίνει σε μια φωτογραφία και βάζει ένα ελάφι να περπατάει στα σύννεφα. Και να μην ήμουν λοιπόν επαγγελματίας της αίσθησης και του αισθήματος, δεν θα μπορούσα παρά να είμαι πολύ κοντά, δίπλα σε αυτά. Ερασιτεχνικά ίσως, ίσως να ήμουν απλά καλός θεατής. Για να μην ξεχνάμε βέβαια και μια βασική αρχή: δεν σημαίνει πως ό,τι αρέσει μπορείς και να το κάνεις. Μπορεί να ήθελα να γίνω ηθοποιός, αλλά για διάφορους λόγους να μην μπορούσα τελικά να τα καταφέρω».
«Περισσότερα από τριάντα χρόνια στο σανίδι…», «τριανταπέντε», με διορθώνει. Πόσο κουραστικό είναι το επάγγελμα του ηθοποιού; Να υποδύεστε σχεδόν καθημερινά ρόλους, να γίνεστε κάποιος άλλος;
«Τώρα πια, μπορώ να πω είναι πιο ξεκούραστο. Ολα γίνονται πιο εύκολα. Με λιγότερη ενέργεια καταφέρνω πολύ περισσότερα πράγματα.
Το να είναι κανείς ηθοποιός είναι μια έμφυτη τάση, μια ανάγκη κοινωνικής παρέμβασης. Δεν θα έλεγα πολιτικής, παρότι το θέατρο είναι σαφώς και πολιτική, αλλά κοινωνικής παρέμβασης. Μέσα από αυτή τη δουλειά μεταφέρω συναισθήματα, ιδέες, συχνά νιώθω πως… γιατρεύω ψυχές. Στο θέατρο υπάρχει συγκίνηση. Οι ηθοποιοί “κινούμαστε” μαζί με τους θεατές. Και καθώς η παράσταση ξεδιπλώνεται, “προχωράμε” παρέα. Όλη η αίθουσα γίνεται ένα».
Δεν είναι λίγο ψυχοφθόρο να “κουβαλάτε” μαζί σας τόσες “ψυχές”; Όλοι αυτοί οι ρόλοι, όλες οι ιδιοσυγκρασίες, τόσα χρόνια, μαζεμένα μέσα σας;
«Κουβαλάω μέσα από τους ρόλους, ανθρώπους, χαρακτήρες, αισθητική, σκέψεις, ιδέες, ποίηση, γέλιο, συγκίνηση, ηθική, ανηθικότητα, τα πάντα. Αλλά όσο και αν σου φαίνεται περίεργο, αυτό αντί να με φορτώνει, με κάνει πιο ανάλαφρο. Μέσα από όλα αυτά μπορώ να ερμηνεύσω καλύτερα τη ζωή. Βγάζω συμπεράσματα, ερμηνεύω τον κόσμο. Κατά συνέπεια αυτό εμένα προσωπικά, με απελευθερώνει».
Υπάρχουν κάποια επαγγέλματα, που δεν μοιάζουν καθόλου με δουλειά, με… αγγαρεία. Νιώθετε έτσι όποτε φεύγετε από το σπίτι για να πάτε στο θέατρο;
«Δεν είναι τυχαίο που και για τους ηθοποιούς, τους τραγουδιστές, τους μουσικούς, χρησιμοποιείται το ρήμα “παίζω” και όχι “δουλεύω”. Πολλές φορές, δούλεψα αμισθί. Απλά και μόνο για τη χαρά να “παίξω”. Είμαι ηθοποιός κυρίως για τη δική μου χαρά. Οσο και αν αυτό το επάγγελμα, ευτυχώς ή δυστυχώς, έχει ταυτιστεί με τον βιοπορισμό. Κάτι που είναι ευχή και κατάρα. Ευχή γιατί δίνει τη δυνατότητα να ζούμε από αυτό που λατρεύουμε, αλλά και κατάρα γιατί μην έχοντας άλλη δουλειά μπορεί να οδηγήσει σε συμβιβασμούς και αποκλειστικά βιοποριστικές επιλογές».
Ποιοι είναι οι ρόλοι που θα παίζατε ξανά και ξανά;
Λάμπει ολόκληρος και απαντά: «“Τον βιολιστή στη στέγη”, που θα τον ξαναπαίξω τον Απρίλιο. Τον “Οιδίποδα Τύραννο”, το “Ψηλά απ’ τη γέφυρα”, το “Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ”».
Οι άνθρωποι συνηθίζουμε, κοιτώντας πίσω, να βλέπουμε τα γεγονότα μέσα από παραμορφωτικό φακό. Και σχεδόν όλες τις επιλογές μας τις θυμόμαστε ιδανικότερες της πραγματικότητας. Υπάρχουν συνεργασίες, παραστάσεις, που εκ των υστέρων να λέτε «καλύτερα να μην τις είχα κάνει»;.
«Ναι. Δεν θα αναφέρω ποιες, γιατί συμμετείχαν σε αυτές και άλλοι συντελεστές. Αλλά ναι, υπάρχουν δουλειές που θα ήθελα να μην τις είχα κάνει».
Εχετε επαγγελματικά απωθημένα;
«Οχι, νιώθω, είμαι, πολύ πλήρης. Εκείνο που εύχομαι μερικές φορές είναι να μπορώ να μην εξαρτώμαι τόσο από το ταμείο του θεάτρου (σ.σ: εννοεί το Ιλίσια) Να μην έχω ευθύνη των χρημάτων. Μπορεί κάποια στιγμή να τα καταφέρω, να είμαι ίσως κάπου αλλού, και να έχω τη δυνατότητα να κάνω παραστάσεις με δεκάδες συντελεστές, κάτι άπιαστο τώρα, να πειραματιστώ με τη θεματολογία…».
Ερχεστε συχνά στα Χανιά;
Ναι, έρχομαι σε περιοδείες, συνήθως Καλοκαίρια, αλλά έχω παίξει και Χειμώνα, σε κλειστές αίθουσες. Χάρη στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. ο κόσμος εδώ είναι εκπαιδευμένος θεατρικά. Η προσπάθεια των Δημοτικών Θεάτρων που ξεκίνησε από τη Μελίνα και συνεχίστηκε με τους Δήμους, τους καλλιτεχνικούς διευθυντές, είναι εγκληματικό να σταματήσει. Πολιτεία και Δήμος πρέπει να κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Να ενισχύσουν το θέατρο σε τέτοιο βαθμό, που σημαντικές παραστάσεις, όχι να φτάνουν, αλλά να ξεκινούν από την επαρχία».
