Συνεχίζουμε και σήμερα την αναφορά μας σε κάποιες πρόσφατες εκδόσεις που αγγίζουν την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου μας.
Σημαντική για την ιστορία όχι μόνο του Σελίνου μα ολόκληρου του νομού Χανίων η εργασία του γιατρού κ. Ευτύχη Λαμπουσάκη “Η ιατρική περίθαλψη στην επαρχία Σελίνου τα πρώτα 50 χρόνια από την τουρκική απελευθέρωση (1900 – 1950). Πολύτιμη για την ιστορία της ιατρικής στην Κρήτη, επικεντρωμένη σε μια επαρχία από όπου κατάγεται ένας μεγάλος αριθμός γιατρών, ίσως την πλέον παραγωγική σε ιατρικό προσωπικό επαρχία της Κρήτης. Χρόνια πολλά ο κ. Λαμπουσάκης μαζεύει με τη μεθοδικότητα ενός επιστήμονα το υλικό του και το αποτέλεσμα τον δικαιώνει νομίζω απόλυτα. Ο καλαίσθητος τόμος του περιλαμβάνει πλήθος στοιχείων για την εφαρμοσμένη ιατρική του παρελθόντος και δεν περιορίζεται αυστηρά στα χρονικά πλαίσια που ορίζει ο τίτλος του. Καταπιάνεται με την ιατρική που εφαρμοζόταν στα αρχαία Ασκληπιεία με αφορμή το Ασκληπιείο της Λισσού, περιγράφει τα βότανα και τις μεθόδους με τις οποίες ασκούνταν η παραδοσιακή ιατρική στο παρελθόν, παραθέτει τα βιογραφικά των Σελινιωτών ιατρών από την αυγή ως τα μέσα του 20ου αιώνα και ακόμα των πρακτικών γιατρών και των μαιών ανά κοινότητα, περιλαμβάνει δε πλουσιότατα εποπτικό υλικό, φωτογραφίες, ντοκουμέντα, ευρήματα και απόψεις των χωριών της επαρχίας, μεταξύ των οποίων και κάποιες παλιές, δυσεύρετες και σπάνιες.
Με το Σέλινο και τον πολιτισμό του ασχολείται και το δεύτερο βιβλίο που εξετάζουμε: Πρόκειται για παρουσίαση ενός από τους αρχαιότερους συλλόγους του νομού μας, του “Φιλοπρόοδου Συλλόγου Ελύρου”, με υπότιτλο “Ένας αιωνόβιος σύλλογος 1906 – 2006”, έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου της τέως κοινότητας Ροδοβανίου. Τα κείμενα είναι γραμμένα από διάφορους συγγραφείς και αφορούν πολλούς τομείς του τοπικού πολιτισμού, την ιστορία της τέως κοινότητας Ροδοβανίου, τη ντοπιολαλιά, την ιστορική τοπογραφία και τα βυζαντινά μνημεία της περιοχής, την ιστορία της ιατρικής και την παρουσίαση των παλιών και νεώτερων γιατρών του τόπου (και είναι πολλοί…), τις θηριωδίες της Κατοχής με την ομολογία ενός Γερμανού δικαστικού, την εκπαίδευση στις αρχές του 20ου αιώνα, προσωπικές αναμνήσεις και μαρτυρίες και άλλα (το καταστατικό του ιστορικού συλλόγου κ.λπ.). Πλούσιο φωτογραφικό υλικό πλαισιώνει την έκδοση, μεταξύ του οποίου αρκετές είναι οι παλιές ιστορικές φωτογραφίες καθώς κι ένας σημαντικός αριθμός ιστορικών ντοκουμέντων. Μία έκδοση υπόδειγμα για αρκετούς τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους και όχι μόνο…
Τα “Θούρια στην Κρήτη του 19ου αιώνα από τη συλλογή του Παύλου Βλαστού” παρουσιάζει μια καλαίσθητη έκδοση του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης (παράρτημα των ΓΑΚ), που επιμελήθηκε, ερεύνησε και παρουσίασε ο κ. Ανδρέας Γιακουμάκης με τη βοήθεια του Προϊσταμένου του Αρχείου κ. Κ. Φουρναράκη. Η έκδοση αυτή, που παρουσιάζει ένα σχετικά άγνωστο μέρος της πολυσχιδούς προσφοράς του χαλκέντερου Παύλου Βλαστού, ήταν ομολογουμένως μια όχι εύκολη υπόθεση. Καθένα από τα 32 Θούρια που περιέχει, παρουσιάζονται με τα σύμβολα της βυζαντινής μουσικής που τα συνόδευε ο Βλαστός, τα περισσότερα από τα οποία είχε μελοποιήσει ο ίδιος, μεταγράφονται σε κλασικό πεντάγραμμο (με όποιες δυσκολίες και παραλλαγές προκύπτουν), παρουσιάζονται ως απλά ποιητικά κείμενα και συνοδεύονται στις πλείστες των περιπτώσεων με φωτογραφία της σελίδας του πρωτοτύπου. Ο ποιητικός λόγος, αρχαιότερος του πεζού κατά την πεποίθηση των ειδικών, ήταν και είναι ιδιαίτερα αγαπητός στους Κρήτες. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση του λόγιου πατριώτη, λάτρη του Ελληνισμού και μάλιστα του λαϊκού πολιτισμού της εποχής του, Παύλου Βλαστού, που έγραψε 93 ολόκληρους χειρόγραφους τόμους, διασώζοντας πολύτιμα στοιχεία του πολιτισμού της Κρήτης, αθησαύριστα στην πλειονότητά τους. Κάποια από τα παρουσιαζόμενα Θούρια χρησιμοποιήθηκαν ως Παιάνες επαναστατικών γεγονότων του νησιού μας, είναι λοιπόν σημαντικότερα από ότι μπορεί να υποθέσει κανείς. Η έκδοση συνοδεύεται με ψηφιακό δίσκο (CD) με απόδοση των περιεχομένων τραγουδιών από τη χορωδία και την ορχήστρα της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Ηρακλείου Κρήτης. Η επιμελημένη μελέτη και παρουσίαση του υλικού κατατάσσει την έκδοση στις σοβαρότερες της περασμένης χρονιάς.
Ο “Πόλεμος χωροτάκτης” με υπότιτλο “Το δίκτυο των πόλεων – οχυρών στο κατά θάλασσαν κράτος της Βενετίας 16ος – 17ος αιώνας” είναι έργο του καθηγητή του Πολυτεχνείου Κρήτης κ. Νίκου Σκουτέλη. Την έκδοση πραγματοποίησε το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς το 2013. Δε χρειάζεται να αναφέρουμε λεπτομέρειες από τη σημαντική αυτή εργασία ενός επιστήμονα που είναι αρχιτέκτονας “με δράση στο σχεδιασμό σε ιστορικό περιβάλλον και με ερευνητικά ενδιαφέροντα στο πολιτισμικό τοπίο” όπως τονίζει στην αρχή του τόμου η πρόεδρος του ΠΙΟΠ κ. Σοφία Στάικου. Αρκεί να σημειώσουμε ότι συνεξετάζει τις περιοχές που βρισκόταν κάτω από τη βενετσιάνικη εξουσία χρησιμοποιώντας αδημοσίευτο υλικό από τα αρχεία της Βενετίας, εντοπίζοντας τις υποχρεώσεις, τις συγγένειες και τις επιρροές που επέβαλλε στην τοπική αρχιτεκτονική η δημιουργία ισχυρών οχυρωματικών έργων και γενικότερα ο αμυντικός σχεδιασμός των Βενετών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει για μας ο σχεδιασμός των αμυντικών έργων στα Χανιά και η πολεοδομική εξέλιξη της πόλης σε συνάρτηση με την κατασκευή αυτών των έργων.
Θα ολοκληρώσουμε την επόμενη βδομάδα.
Στην πρώτη φωτογραφία, το βιβλίο του γνωστού γιατρού (Ω.Ρ.Λ.) και για σειρά ετών προέδρου του Ιατρικού Συλλόγου Χανίων κ. Ευτύχη Λαμπουσάκη “Η ιατρική περίθαλψη στην επαρχία Σελίνου τα πρώτα 50 χρόνια από την Τουρκική απελευθέρωση”, έκδοση του παραπάνω Συλλόγου. Ένα έργο που δεν αφορά μόνο την ιατρική ιστορία του Σελίνου ούτε μόνο το Σέλινο…
Στη δεύτερη, φωτογραφία μιας πομπής κηδείας στην Κάντανο το 1939 από την ίδια έκδοση, που προέρχεται από τη συλλογή του κ. Ευτύχη Κορκίδη.
Στην τρίτη, το βιβλίο “Φιλοπρόοδος Σύλλογος Ελύρου, ένας αιωνόβιος σύλλογος”, έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου της τ. Κοινότητας Ροδοβανίου.
Στην τέταρτη, τα “Θούρια στην Κρήτη του 19ου αιώνα από τη συλλογή του Παύλου Βλαστού”, επιμέλεια έκδοσης και έρευνα του κ. Ανδρέα Γιακουμάκη κι έκδοση των Γ.Α.Κ. – Ιστορικό Αρχείο Κρήτης. Η έκδοση, σε μεγάλο μέγεθος, περιλαμβάνει και ψηφιακό δίσκο (CD) με τα περιεχόμενα τραγούδια.
Στην πέμπτη, “Ο πόλεμος χωροτάκτης” του καθηγητή κ. Νίκου Σκουτέλη, από τις εκδόσεις του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς. Το εξώφυλλο απεικονίζει τη “Νίκη των Βενετών επί των Τούρκων στα Δαρδανέλια”, ελαιογραφία από το Παλάτσο Ντουκάλε της Βενετίας.
Στην έκτη τέλος, το λιμάνι των Χανίων και τα νεώρια με τις οχυρώσεις στην είσοδό του. Σχεδιάζεται και προτείνεται η κατασκευή 5 ακόμα νεωρίων κάτω από το παλάτι του ρέκτορα στο Καστέλι (δεξιότερα από τα υπόλοιπα). Από την Biblioteca del Museo Correr της Βενετίας, πρόταση του μηχανικού Leoni (περίπου 1640) για αναβάθμιση της παρουσίας του βενετσιάνικου στόλου στην Κρήτη. Δημοσιεύεται πρώτη φορά.
