Ο σύµβουλος της κυβέρνησης για την αντικαπνιστική πολιτική παραδέχεται έµµεσα την αποτυχία
Στερνή µου γνώση να σ’ είχα πρώτα. «Το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι πιο επικίνδυνο από το κανονικό», υποστήριξε, σε πρόσφατη συνέντευξη του στο Πρώτο Πρόγραµµα της ΕΡΤ, ο Επικεφαλής της Επιτροπής Εµπειρογνωµόνων του Υπουργείου Υγείας για τον έλεγχο του καπνίσµατος, καθηγητής Παναγιώτης Μπεχράκης. Συµπλήρωσε µάλιστα ότι χρησιµοποιείται «ως µηχανισµός εξάπλωσης του καπνίσµατος στα παιδιά». Γιατί η καπνοβιοµηχανία «έχει δώσει την έµφαση στη διαφήµιση, στην προώθηση και στην διείσδυση αυτού του προϊόντος στα παιδιά του ∆ηµοτικού και του Γυµνασίου… σε αθώα παιδιά των 10, των 12 και των 15 ετών».
Υπογράµµισε πως η ελληνική νοµοθεσία απαγορεύει την πώληση καπνικών προϊόντων σε άτοµα κάτω των 18 ετών αλλά δεν εφαρµόζεται καθόλου µε αποτέλεσµα οι ανήλικοι να µην προστατεύονται όπως πρέπει. Ανέφερε επίσης ότι το ηλεκτρονικό κάπνισµα έχει αποδειχτεί εδώ και 12 χρόνια ότι ερεθίζει και προκαλεί άµεση φλεγµονή, η οποία στη συνέχεια ως χρόνια φλεγµονή αλλάζει το DNA και οδηγεί στην ανάπτυξη όγκων. Προτείνει τέλος, «να µην επιτρέπεται να πουλάει κανένας περιπτερούχος τσιγάρα χωρίς επίδειξη ταυτότητας».
Όµως, πού ήταν ο κ. καθηγητής όταν ορισµένα νέα καπνικά προϊόντα χαρακτηρίστηκαν ως µειωµένης επικινδυνότητας; Πού ήταν όταν συστάθηκε η «Επιτροπή Αξιολόγησης του βαθµού βλαπτικότητας των νέων προϊόντων καπνού» που επιτρέπει στους εµπόρους νικοτίνης να προχωρήσουν σε «επικοινωνία τεκµηριωµένων επιστηµονικά ισχυρισµών, σύµφωνα µε τους οποίους, η χρήση νέων προϊόντων καπνού, νικοτινούχων και µη ηλεκτρονικών τσιγάρων και λοιπών νικοτινούχων προϊόντων εµφανίζει σηµαντικά µειωµένο κίνδυνο για την υγεία ή µείωση στις εκποµπές τοξικών ουσιών ή µειωµένη τοξικότητα σε σχέση µε το συµβατικό τσιγάρο»;
Ο ίδιος, το 2021 κατηγόρησε την Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι έδιναν παραπλανητικά στοιχεία για τον αριθµό των καπνιστών στην Ελλάδα (42% αντί για το 25% που έδιναν οι στατιστικές της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής). Τον διέψευσαν όµως στελέχη της καπνοβιοµηχανίας που δήλωσαν «ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση σε ποσοστό καπνιστών καθώς το 41% των ενήλικων είναι… κολληµένοι µε το τσιγάρο»!
Τι κρίµα που απέτυχε στην πράξη η κυβερνητική πολιτική, η οποία στηρίζεται στις εισηγήσεις της Επιτροπής Εµπειρογνωµόνων του Υπουργείου Υγείας, αλλά και στις διαχρονικές πιέσεις της καπνοβιοµηχανίας, µε την οποία η κυβέρνηση έχει -διαχρονικά και παράνοµα- τις καλύτερες σχέσεις (βλ. ‘‘Χ.Ν.’’ 6/6/2023). Και τι κρίµα που το 2019, στην ισχύουσα Κοινή Υπουργική Απόφαση για τα πρόστιµα σχετικά µε τις παραβάσεις εφαρµογής του αντικαπνιστικού νόµου, το Υπουργείο «ξέχασε» το παράρτηµα του 2010 που αφορούσε τα πρόστιµα για την διαφήµιση – την οποία ο νόµος απαγορεύει ρητά.
Μια νέα γενιά εξαρτηµένη από τη νικοτίνη. Μέλη του Συλλόγου «Ακαπνίστας» είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσουν από πρώτο χέρι την τραγική κατάσταση σε ένα σχολείο της Κρήτης όπου πρόσφατα προκλήθηκαν να κάνουν µια παρουσίαση µε τίτλο «Μαθαίνω να µην καπνίζω». Κι αυτό γιατί από το 2019 ο Σύλλογος, µετά από έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, οργανώνει παρουσιάσεις σε ∆ηµοτικά (5η και 6η τάξη) και Γυµνάσια (1η και 2α τάξη) στην Κρήτη µε βάση µεθοδολογία της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας και µε στόχο τη µείωση του καπνίσµατος στη χώρα µας.
Πρόκειται για την πρωτοβουλία SmokeFreeGreece, επικεφαλής της οποίας είναι ο παραπάνω αναφερόµενος καθηγητής Παναγιώτης Μπεχράκης. Από την συζήτηση µετά την παρουσίαση µε τα παιδιά και τους δασκάλους προέκυψε ότι πίσω από το σχολείο, και στο προαύλιο της παρακείµενης εκκλησίας, τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να µυηθούν στο κάπνισµα ηλεκτρονικών και συµβατικών τσιγάρων χωρίς κανένα έλεγχο. Πολλά παιδιά ανέφεραν µάλιστα και τον «Θανάση», παλαιό µαθητή του σχολείου, ο οποίος συχνά τους προτρέπει να ξεκινήσουν το κάπνισµα.
∆υστυχώς, οι διευθυντές των σχολείων σπάνια προσκαλούν τους εθελοντές των «Ακαπνίστας» να κάνουν τις παρουσιάσεις στους µαθητές τους. Όπως µας εκµυστηρεύτηκε κάποια δασκάλα, αυτό συµβαίνει γιατί πολλοί από τους ίδιους καπνίζουν και δεν επιθυµούν να µπουν στο στόχαστρο της κριτικής των παιδιών. Ίσως όµως και οι γονείς που είναι καπνιστές να µην επιθυµούν τα παιδιά τους να µάθουν τις βλαβερές επιπτώσεις για να µην αντιµετωπίσουν παρόµοια κριτική.
Ωστόσο, τα παιδιά πρέπει να µάθουν τις βλαβερές συνέπειες της συγκατοίκησης µε καπνιστές, ιδίως όσους και όσες δεν κατανοούν τις βλαβερές συνέπειες του παθητικού καπνίσµατος αλλά και – τις ακόµη χειρότερες επιπτώσεις – του τριτογενούς καπνίσµατος. ∆ηλαδή του καπνού που κολλάει στους τοίχους, στα πατώµατα, στις κουρτίνες και στα έπιπλα και είναι εξαιρετικά επιβλαβής, ιδίως για µωρά και βρέφη αλλά και για µικρά κατοικίδια (π.χ. σκυλάκια, γατάκια). Έχει µάλιστα αποδειχτεί από έρευνες ότι τα κατοικίδια που συγκατοικούν µε καπνιστές εµφανίζουν αυξηµένο ποσοστό θανάτων από καρκίνους µέχρι και 50%.
Όταν τα εξηγούσαµε όλα αυτά στους µαθητές διαπιστώσαµε ότι δύο τουλάχιστον µαθήτριες άρχισαν να κλαίνε και ζήτησαν να βγουν προσωρινά από την τάξη. Είχα αναρωτηθεί και στο παρελθόν από αυτή τη στήλη, µήπως οι γονείς που καπνίζουν µέσα στο σπίτι ή δίπλα στα παιδιά τους θα πρέπει να διώκονται πρωτίστως για κακοποίηση ανηλίκου (βλ. ΧΝ 18/2/2020). Αν το πρόστιµο για γονέα που καπνίζει στο αυτοκίνητο παρουσία ανηλίκων είναι 1.500 €, ποια πρέπει να είναι η ποινή για τους γονείς που καπνίζουν αρειµανίως µέσα στο σπίτι;
Στις καφετέριες που συχνάζουν παιδιά και έφηβοι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και οι ναργιλέδες δίνουν και παίρνουν. Οι έλεγχοι πρακτικά ανύπαρκτοι. Στα περισσότερα µαγαζιά η απαγόρευση του καπνίσµατος που ισχύει στους κλειστούς χώρους, καταργείται σιωπηλά µετά τις 12 τα µεσάνυχτα. Αλλά και σε καφετέριες µε παράξενους ηµίκλειστους – κατ’ ευφηµισµό αποκαλούµενους – «ανοικτούς χώρους» οι περισσότεροι θαµώνες καπνίζουν ανενόχλητοι …
Τον επόµενο µήνα το δεύτερο µέρος µε αναφορά στα αποτσίγαρα και κάποιες προτάσεις αντιµετώπισης.
Στην ηλεκτρονική ανάρτηση του άρθρου στο ιστολόγιό µου ενσωµατώνονται συστηµατικά υπερσύνδεσµοι προς τις πηγές που χρησιµοποιούνται.
* Φυσικός, τέως στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
