Στην αξιολόγηση της εφαρµογής του Εθνικού Σχεδίου ∆ράσης κατά του Καπνίσµατος, η κυβέρνηση παίρνει επιεικώς κάτω από 1 στα 4 – κάτω από 1 στα 5 αν συνυπολογιστούν και τα αποτσίγαρα …
Τον Σεπτέµβριο του 2020, το Υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε σε ειδική εκδήλωση, παρουσία του Πρωθυπουργού, το «Εθνικό Σχέδιο ∆ράσης κατά του Καπνίσµατος – “Η Υγεία µας ενώνει”». Το σχέδιο περιλάµβανε 4 στόχους κανένας από τους οποίους δεν υλοποιήθηκε! Συγκεκριµένα:
Στόχος Πρώτος: προαγωγή της υγείας και της πρόληψης για να αποτραπεί η έναρξη του καπνίσµατος, ειδικά σε νέους από 15 ετών και άνω. Όπως αναφέρθηκε από αυτήν εδώ τη στήλη τον περασµένο µήνα (βλ. ΧΝ 2/4/2024), ακόµη και ο Επικεφαλής της Επιτροπής Εµπειρογνωµόνων του Υπουργείου Υγείας για τον έλεγχο του καπνίσµατος, καθηγητής Παναγιώτης Μπεχράκης παραδέχτηκε ότι η καπνοβιοµηχανία προωθεί την διείσδυση του ηλεκτρονικού τσιγάρου στα παιδιά του ∆ηµοτικού και του Γυµνασίου … «σε αθώα παιδιά των 10, των 12 και των 15 ετών».
Το 2020 το Υπουργείο Παιδείας υποσχέθηκε ότι στο νοµοσχέδιο για την «Αναβάθµιση του Σχολείου» θα εντασσόταν από το σχολικό έτος 2020-21 στο υποχρεωτικό, ωρολόγιο πρόγραµµα νηπιαγωγείων, δηµοτικών και γυµνασίων θεµατικός κύκλος «Ευ ζην» – µε επιµέρους θεµατικές όπως η πρόληψη από εξαρτήσεις, µε πρώτο το κάπνισµα. ∆υστυχώς, στον τελικό νόµο κάτι τέτοιο δεν περιλαµβάνεται και όπως γράφαµε την περασµένη εβδοµάδα, στην Κρήτη τουλάχιστον, τα σχολεία δεν καλούν τους «Ακαπνίστας» να παρουσιάσουν το εγκεκριµένο από το Υπουργείο Υγείας πρόγραµµα «Μαθαίνω να µην καπνίζω».
Στόχος ∆εύτερος: προστασία των µη καπνιστών από το παθητικό κάπνισµα. Είναι γεγονός ότι µε τον νέο αντικαπνιστικό νόµο και τα σχετικά πρόστιµα, οι εσωτερικοί χώροι στα περισσότερα καταστήµατα υγειονοµικού ενδιαφέροντος παραµένουν άκαπνοι, τουλάχιστον µέχρι τα µεσάνυχτα … Ωστόσο, στους ηµίκλειστους (από τρεις πλευρές κατ’ ευφηµισµό) υπαίθριους χώρους, τα καπνικά προϊόντα δίνουν και παίρνουν ακόµη και από ανήλικους (ηλεκτρονικά, ναργιλέδες) ή πάνω από µικρά παιδιά και βρέφη. Όποιος αµφιβάλει γι’ αυτό, ένας περίπατος αργά το απόγευµα στο λιµάνι των Χανίων και στην παραλία του Κουµ Καπί θα τον πείσει …
Να σηµειωθεί εδώ ως ένα ακόµη παράδειγµα η συνεχιζόµενη παραβίαση της αντικαπνιστικής νοµοθεσίας στο Νοσοκοµείο Χανίων. Που αποδεικνύεται από την ανεξέλεγκτη κατανάλωση καπνικών προϊόντων στα µπαλκόνια αλλά και σε πολλά γραφεία ιατρών. Κυρίως όµως από το στρώµα αποτσίγαρων στον περιβάλλοντα χώρο του κτηρίου. Βέβαια, οι σπάνιοι έλεγχοι από την ∆ιεύθυνση ∆ηµόσιας Υγείας δεν διαπιστώνουν παραβάσεις αφού φαίνεται ότι υπάρχει έγκαιρη προειδοποίηση των καπνιστών (κοινώς «πέφτει σύρµα») …
Στόχος Τρίτος: υποστήριξη στη διακοπή του καπνίσµατος. Το ιατρείο διακοπής καπνίσµατος στο Νοσοκοµείο των Χανίων δεν λειτουργεί εδώ και καιρό. Επιπλέον, το Υπουργείο Υγείας θεωρεί ότι η φαρµακευτική αγωγή που συνταγογράφουν οι ιδιώτες γιατροί για τη διακοπή του καπνίσµατος δεν είναι χρήσιµη και εξακολουθεί να µην την υποστηρίζει οικονοµικά, αφού τα έξοδα δεν επιστρέφονται όπως για τα άλλα φάρµακα.
Από τα αποτελέσµατα της πρόσφατης έρευνας του ανεξάρτητου οργανισµού διαΝέοσις (Τι πιστεύουν οι Έλληνες – µέρος Γ), προκύπτει ότι το συνολικό ποσοστό των καπνιστών στην Ελλάδα ανέρχεται σε 41,4%, αφού 5,3% δηλώνουν ότι καπνίζουν «Πάρα πολύ», 16,6% «Πολύ» και 19,5% «Λίγο». Αυτό το ποσοστό συµβαδίζει µε τα ευρήµατα του τελευταίου σχετικού Ευρωβαρόµετρου (Φεβρουάριος 2021) που µας έβγαζε πρώτους στην ΕΕ µε 42% καπνίζοντες (βλ. ΧΝ 6/6/2023) και – µαζί µε την διαχρονική πορεία των φορολογικών εσόδων από καπνικά προϊόντα – αποδεικνύει περίτρανα την αποτυχία της κυβερνητικής πολιτικής.
Στόχος Τέταρτος: έλεγχος και ρύθµιση θεµάτων που αφορούν στα νέα προϊόντα καπνού. Οι ρυθµίσεις που έγιναν αφορούσαν κυρίως την εισαγωγή της έννοιας των καπνικών προϊόντων µειωµένης επικινδυνότητας (βλ. ΧΝ 2/4/2024). Πρόκειται για το νέο τέχνασµα της καπνοβιοµηχανίας ώστε να προσελκύσει στην εξάρτηση από τη νικοτίνη τον, νεανικό κυρίως, πληθυσµό. ∆υστυχώς, κατά τη διατύπωση του νόµου δεν ακούστηκε καµία αντίρρηση από την Επιτροπή των Εµπειρογνωµόνων του Υπουργείου Υγείας για τον έλεγχο του καπνίσµατος … µε αποτέλεσµα τη σηµερινή διάδοση των νέων προϊόντων καπνού στους νέους.
Και το περιβάλλον; Είναι γνωστό ότι τα παραπροϊόντα από το κάπνισµα κλασσικών, ηλεκτρονικών και θερµαινόµενων τσιγάρων (αποτσίγαρα και φίλτρα) έχουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Γι’ αυτό και αποτελούν αντικείµενο της ευρωενωσιακής πολιτικής για τον περιορισµό των πλαστικών (Οδηγία 2019/904, που έχει ενσωµατωθεί στην ελληνική νοµοθεσία µε το Νόµο 4736/2020).
Όµως, η εφαρµογή του σχετικού νόµου έχει καθυστερήσει από τον Ιανουάριο του 2023. Συγκεκριµένα 1) δεν έχει συσταθεί Συλλογικό Σύστηµα Εναλλακτικής ∆ιαχείρισης (ΣΣΕ∆) για τα αποτσίγαρα και τα φίλτρα, 2) δεν έχει καταρτιστεί το τριετές πρόγραµµα καθαρισµού πανελλαδικής εµβέλειας, και 3) δεν έχει προχωρήσει η κατάρτιση, οργάνωση και υλοποίηση των σχετικών προγραµµάτων ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης των καταναλωτών (αρµοδιότητας από Ελληνικού Οργανισµού Ανακύκλωσης – ΕΟΑΝ – και Υπουργείου Περιβάλλοντος). Ο ΕΟΑΝ περιµένει την έκδοση σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης, για την οποία γίνονται διαβουλεύσεις µε την καπνοβιοµηχανία, η οποία – σύµφωνα µε το νόµο – πρέπει να επωµιστεί το κόστος του καθαρισµού και των προγραµµάτων ενηµέρωσης.
Σήµερα στα Χανιά, η κατάσταση παραµένει λίγο-πολύ εκεί που την είχαµε αφήσει το 2020, όταν ο Σύλλογος «Ακαπνίστας» µέσα σε µιάµιση ώρα συνέλεξε 6.000 αποτσίγαρα από την Πύλη της Άµµου µέχρι το ∆ηµοτικό Κήπο. Τα αποτσίγαρα παραδόθηκαν στο ∆ηµοτικό Συµβούλιο που δεσµεύτηκε να τοποθετήσει πινακίδες σε όλες τις παιδικές χαρές (εγκαταστάθηκαν αλλά µερικές µουντζουρώθηκαν στη συνέχεια) και να ξεκινήσει τη συλλογή αποτσίγαρων µε ειδικές ψηφοδόχες (εγκαταστάθηκαν µόνο δύο). Ωστόσο, ακόµη δρόµοι και πλατείες είναι γεµάτες αποτσίγαρα …
Στην ηλεκτρονική ανάρτηση του άρθρου στο ιστολόγιό µου ενσωµατώνονται συστηµατικά υπερσύνδεσµοι προς τις πηγές που χρησιµοποιούνται.
*O Παναγιώτης Αλεβαντής είναι φυσικός, τέως στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. http://alevantis.blogspot.com
