Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι CITRILLOS vulgaris (Υδροπέπων ή Κυτρίλλος ο κοινός). Ανήκει στην οικογένεια των Κολοκυνθοειδών. Το καρπούζι είναι λείο εξωτερικά με χρώμα αποχρώσεις του πράσινου και ενίοτε με εναλλασσόμενες σκούρες και ανοικτές πράσινες ρίγες. Ο φλοιός του είναι αρκετά σκληρός, με πάχος περίπου ένα εκατοστό και άσπρο χρώμα στο εσωτερικό.
Το κύριο μέρος του καρπουζιού στο εσωτερικό είναι μαλακό, κόκκινο, περιέχει μεγάλο αριθμό μαύρων σπόρων (ή και άσπρων) και περιέχει μεγάλες ποσότητες νερού.
Το ώριμο καρπούζι μπορούμε να το ξεχωρίσουμε από τον βαθύ ήχο όταν το κτυπάμε ή αν φεύγει εύκολα η πράσινη φλούδα του αν την ξύσουμε με το νύχι.
Τα καρπούζια είναι πλουσιότατα σε πυρίτιο, ιδιαίτερα αν τα τρώμε μέχρι το εσωτερικό μέρος της φλούδας τους. Βέβαια όταν πετάμε την φλούδα του καρπουζιού χάνουμε ένα από τα σπουδαιότερα συστατικά του, την χλωροφύλλη. Για να αξιοποιήσουμε την χλωροφύλλη , που ωφελεί τους αδένες και το αίμα, περνάμε τις καρπουζόφλουδες από τον αποχυμωτή.
Η φλούδα του καρπουζιού όταν είναι χοντρή, γίνεται εξαιρετικό γλυκό του κουταλιού και είναι αρκετά δυναμωτικό. Το εσωτερικό του όταν αφαιρεθούν οι σπόροι γίνεται θαυμάσια μαρμελάδα.
Ιστορικά στοιχεία
Φρούτο γνωστό από την αρχαιότητα, αν και υπάρχει η άποψη που λέει ότι στην Ευρώπη εισήχθη μετά Χριστόν και κατά συνέπεια ήταν άγνωστο στους αρχαίους Eλληνες και Ρωμαίους. Υπάρχουν όμως και αυτοί που ισχυρίζονται ότι ο “μηλοπέπων” ή “μήλων πέπων” των αρχαίων Ελλήνων ήταν το καρπούζι.
Η ελληνική λέξη του φρούτου είναι “υδροπέπων” και η λέξη “καρπούζι” προέρχεται από την αντίστοιχη τουρκική “karpuz”.
Ο Ιπποκράτης θεωρούσε ότι το καρπούζι ήταν δροσιστικό, αντιδιψικό, διουρητικό και υπακτικό. Άλλοι επίσης τα συνιστούσαν εναντίον των νοσημάτων του ουροποιητικού συστήματος σε όσους έπασχαν από το συκώτι τους και στους νευρασθενικούς.
Αναφέρεται ότι οι Αιγύπτιοι το καλλιεργούσαν από το 2.400 π.Χ.. Το φρούτο εμφανίζεται σε ιερογλυφικές παραστάσεις. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το κατανάλωναν σαν φρούτο, αλλά παράλληλα το μετέφεραν μαζί τους σε ναυτικές και άλλες αποστολές σαν αποθήκη νερού.
Τον 10ο αιώνα μ.Χ. καλλιεργείται στην Κίνα και τον 13ο αιώνα διαδίδεται στην Ευρώπη μέσω των Αράβων.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το καρπούζι περιέχει τις απαραίτητες βιταμίνες και ανόργανα συστατικά, συμπεριλαμβανομένων βιταμίνη C, Α, Β1, Β6, το μαγνήσιο, β-καροτένιο, κάλιο και διαλυτές φυτικές ίνες. Το 90% αποτελείται από νερό και 5% σε φρουκτόζη.
Περιέχει υψηλή περιεκτικότητα σε λυκοπένιο και γλουταθειόνη, ισχυρές αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ουσίες.
Η περιεκτικότητα του χυμού στα διάφορα στοιχεία επηρεάζεται από την ποικιλία τις καλλιεργητικές συνθήκες και βασικά από το βαθμό ωρίμασης.
Θεραπευτικές ιδιότητες
και ενδείξεις
Είναι φυσικό διουρητικό, το οποίο προάγει την απώλεια βάρους και συμβάλλει στη νεφρική λειτουργία.
Η βιταμίνη C που περιέχει, δρα προστατευτικά κατά της γήρανσης.
Το καρπούζι είναι εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών καθώς περιέχει βιταμίνη C, β-καροτένιο αλλά και βιοτίνη, συμβάλλοντας έτσι στην προστασία του οργανισμού από διάφορους τύπους καρκίνου.
Το β-καροτένιο που περιέχει είναι προβιταμίνη της βιταμίνης Α. Η βιταμίνη Α, μας προστατεύει από τις μολύνσεις και ενδυναμώνει την όραση. H βιταμίνη Α, είναι σημαντική για καλύτερη όραση και για αποτελεσματικότερη άμυνα σε μολύνσεις καθώς ενδυναμώνει τα λεμφοκύτταρα του οργανισμού.
Η βιταμίνη Β6 που περιέχει, συμβάλλει στην σύνθεση των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου καθώς συντελεί στην καλύτερη πνευματική και ψυχολογική υγεία. Συμβάλει στη σύνθεση σεροτονίνης, ντοπαμίνης, μελατονίνης
Το αμινοξύ κιτρολίνη που περιέχει μετατρέπεται στον οργανισμό μας σε ένα βασικό αμινοξύ, την αργινίνη, που συμβάλλει σημαντικά στη σωστή λειτουργία του καρδιαγγειακού μας συστήματος. Συμβάλλει, μέσω του αμινοξέος στις εύρυθμες καρδιαγγειακές και ανοσολογικές λειτουργίες. Η σχέση κιτρουλίνη – αργινίνη, βοηθά την υγεία της καρδιάς, του ανοσοποιητικού συστήματος και μπορεί να αποδειχθεί πολύ χρήσιμο για όσους πάσχουν από παχυσαρκία και διαβήτη τύπου 2. Η αργινίνη βοηθά επίσης τον κύκλο της ουρίας από την απομάκρυνση της αμμωνίας και άλλων τοξικών ενώσεων από το σώμα μας.
Το λυκοπένιο που περιέχει είναι μια ουσία με έντονη αντιοξειδωτική δράση, και κάλιο, που συμβάλλει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης έχοντας παράλληλα διουρητική δράση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το λυκοπένιο, δηλαδή η χρωστική ουσία στην οποία οφείλεται το κόκκινο χρώμα ορισμένων φρούτων και λαχανικών (π.χ. τομάτας, καρπουζιού), που περιέχεται στο καρπούζι είναι περισσότερο διαθέσιμο για τον ανθρώπινο οργανισμό συγκριτικά με το αντίστοιχο που περιέχεται στην τομάτα. Επίσης, το καρπούζι προσφέρει το λυκοπένιο όταν καταναλώνεται ωμό, σε αντίθεση με την τομάτα, η οποία απελευθερώνει καλύτερα τη συγκεκριμένη ουσία όταν μαγειρευτεί. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό βεβαίως με τις αποδεδειγμένες ευεργετικές δράσεις του λυκοπενίου στο καρδιαγγειακό σύστημα, στην πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου και στην άνοση λειτουργία του οργανισμού εξαιτίας της ισχυρής αντιοξειδωτικής του δράσης, καθιστά το καρπούζι ως μια επιπρόσθετη εναλλακτική πηγή υγείας και πρόληψης. To λυκοπένιο, θεωρείται ότι έχει αντικαρκινική δράση. Εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια του κυτταρικού μεταβολισμού.
Η δράση του γίνεται αισθητή κυρίως σε περι
στατικά ενάντια στον κίνδυνο του καρκίνου του προστάτη, παρουσιάζοντας, συγχρόνως, ευεργετικές δράσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Οι φυτικές ίνες που περιέχει το καρπούζι βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου. Είναι πολύ καλή πηγή φυτικών ινών, οι οποίες βοηθούν την κινητικότητα του εντέρου, ενώ συμβάλλουν στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, κυρίως του ορθού.
Οι πλούσιες φυτικές ίνες του το καθιστούν σχεδόν απαγορευτικό για τους πάσχοντες από το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου.
Ο χυμός του καρπουζιού προκαλεί έντονη διούρηση καθαρίζοντας το αίμα και τα νεφρά.
Αν είστε διαβητικός, δεν είναι μόνο τα καρπούζια ασφαλή για κατανάλωση, αλλά πρέπει να τα απολαύσετε ως μέρος μιας υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής.
Οι σπόροι είναι ευκοίλιοι και όταν είναι νωποί σκοτώνουν τα εντερικά σκουλίκια.
Προφυλάξεις
Το καρπούζι πρέπει να καταναλώνεται όταν είναι μετρίως ώριμο. Αν καταναλωθεί άωρο ή υπερώριμο μπορεί να προκαλέσει κολικούς και σοβαρότερες γαστρεντερικές διαταραχές. Η καλή μάσηση αποτελεί μία ακόμη απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή πέψη του φρούτου.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@herb.gr
