Aπό ένα αρχείο γερμανικών φωτογραφιών που ήλθε πριν λίγο καιρό στην κατοχή μου, σκέφθηκα να σας παρουσιάσω σήμερα κάποιες λήψεις από το Καστέλι και τη Σπλάντζια, που μαζί με το παλιό εμπορικό κέντρο αποτελούν τις περισσότερο κατεστραμμένες συνοικίες της πόλης των Χανίων στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Το σημερινό δημοσίευμα, καθώς και τα 3 που θα ακολουθήσουν, εντάσσεται μαζί με τα προηγούμενα σε ένα αφιέρωμα στα Χανιά του πολέμου και της Κατοχής, μια περίοδο που σημάδεψε για πάντα την ιστορική πόλη μας και ρήμαξε την πολιτισμική κληρονομιά της. Πέρα από τις ανυπολόγιστες απώλειες σε έμψυχο και άψυχο υλικό, οι πληγείσες περιοχές υπέστησαν περαιτέρω καταστροφές με τις μεταπολεμικές ρυμοτομήσεις, αφού δόθηκε η αφορμή στους κάθε λογής εκσυγχρονιστές της εποχής εκείνης να απαλλαγούν εύκολα από ολόκληρες συνοικίες. Πολλά λοιπόν από τα κτήρια που φαίνονται στις φωτογραφίες αυτές να έχουν διασωθεί, γκρεμίστηκαν αργότερα στις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Τουλάχιστον έχουμε την αποτύπωσή τους στο φωτογραφικό χαρτί, μια τεκμηρίωση και ίσως μια “μεταθανάτια δικαίωση”… Για τις περισσότερες από τις φωτογραφίες αυτές δεν είχα κανένα στοιχείο της περιοχής που απαθανάτισαν, χρειάστηκε να κάνω επίπονη προσπάθεια για να ταυτίσω και να τεκμηριώσω το σημείο που τραβήχτηκαν.
Η πρώτη είναι από κείνες που με δυσκόλεψαν περισσότερο αφού δεν έχει τίποτα που να θυμίζει το σήμερα ή κάτι που να τη συνδέει με γνωστές προπολεμικές λήψεις. Τελικά, η εύρεση κάποιων ακόμα φωτογραφιών που τραβήχτηκαν την ίδια περίοδο από άλλο Γερμανό στρατιωτικό με βοήθησε στην ταύτιση. Πρόκειται για την κεντρική περιοχή του Καστελιού με την οδό Κανεβάρο, περίπου στη θέση της ελληνοσουηδικής ανασκαφής σήμερα, με το παλιό εμπορικό κέντρο στο βάθος (Χρυσάνθου Επισκόπου κ.λπ.). Τα κτήρια που φαίνεται να διασώθηκαν αριστερά, κατεδαφίστηκαν αργότερα. Η λήψη έγινε από το δώμα υπερκείμενου κτηρίου.
Η δεύτερη, που δείχνει το ίδιο περίπου σημείο από χαμηλότερα, προέρχεται από άλλο φωτογράφο, με βοήθησε πολύ όμως στην ταύτιση της προηγούμενης. Παρατηρήστε την καπνοδόχο αριστερά, αλλά και τα χιονισμένα Λευκά Όρη στο βάθος.
Η τρίτη, που δείχνει την ίδια καπνοδόχο προς τα ανατολικά (οι προηγούμενες δείχνουν προς τα νότια) ανήκει στο αρχείο του δεύτερου φωτογράφου. Το “ξεκοίλιασμα” της πυκνότατα δομημένης μεσαιωνικής συνοικίας ήταν απόλυτο…
Η τέταρτη, η πέμπτη και η έκτη δείχνουν την ίδια ζοφερή εικόνα. Η τελευταία έχει τραβηχτεί λίγο πιο δυτικά με αποτέλεσμα να φαίνεται το καμπαναριό της Μητρόπολης στο βάθος.
Η έβδομη, τραβηγμένη από τον μιναρέ του Αγ. Νικολάου προς τα βόρεια από τον πρώτο Γερμανό φωτογράφο, είναι μια γενική άποψη του βορειότερου τμήματος της Σπλάντζιας και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για διάφορα σημεία της. Τα κτήρια που ξεχωρίζουν στο βάθος δίπλα στα νεώρια, καθαιρέθηκαν τη δεκαετία του ’60.
Η όγδοη δείχνει την οδό Δασκαλογιάννη και τον απέραντο ερειπιώνα της. Δεξιά ο Αγιος Ρόκκος, στο βάθος ό,τι έχει μείνει από το Καστέλι.
Η ένατη νομίζω δείχνει κτίσματα βόρεια του Αγ. Νικολάου, ενώ η δέκατη τη μικρή πλατεία πίσω από το 7ο Δημοτικό σχολείο (Γούβες) αν δεν κάνω λάθος.
